Σε πρόσφατη αναφορά του ΔΝΤ για την κλιματική αλλαγή αναφέρεται ότι: «Τα φτωχά νοικοκυριά στη Γερμανία και τη Γαλλία πληρώνουν έως και 2 δολάρια περισσότερα ανά τόνο εκπεμπόμενου διοξειδίου του άνθρακα από τους συμπατριώτες τους υψηλότερου εισοδήματος».
Και προτείνει στην Ευρώπη να προβεί σε ελάφρυνση της επιβάρυνσης των νοικοκυριών χαμηλότερου εισοδήματος, έτσι ώστε να είναι κοινωνικά δίκαιη και οικονομικά αποδοτική. Ακόμη και η έκθεση του Μάριο Ντράγκι, ιδιαίτερα όσον αφορά την ενεργειακή πολιτική, εστιάζει στην ανάγκη για σταθερότητα και ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της ενέργειας, καθώς και στη μείωση της εξάρτησης από μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Αν θέσει κανείς το ερώτημα: Μετά από τις καταστροφές των υποδομών ενέργειας στην Ουκρανία, οι οποίες οφείλονται στις ρωσικές επιθέσεις κατά τη διάρκεια του πολέμου, από πού προμηθεύεται ηλεκτρική ενέργεια η Ουκρανία, θα πάρει μια αρχική απάντηση με τέσσερα στοιχεία:
1. Εγχώρια Παραγωγή: Παρά τις καταστροφές, μεγάλο μέρος της εγχώριας παραγωγής ενέργειας συνεχίζει να προέρχεται από πυρηνικά εργοστάσια (ελπίζουμε σε καλύτερη κατάσταση από το Τσερνομπίλ).
2. Συμβάσεις με γειτονικές χώρες: Λόγω των αναγκών για ηλεκτρική ενέργεια, η Ουκρανία έχει εισαγάγει ενέργεια από γειτονικές χώρες. Οι εισαγωγές αυτές έχουν γίνει κυρίως από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Σλοβακία και η Πολωνία, με τις οποίες η Ουκρανία έχει διασυνδεθεί μέσω του ευρωπαϊκού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας ENTSO-E.
3. Επιδιορθώσεις και Ενίσχυση Υποδομών: Η Ουκρανία εργάζεται για την αποκατάσταση των υποδομών που έχουν υποστεί ζημιές, καθώς και για την ενίσχυση της ενεργειακής της ανθεκτικότητας.
4. Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας: Αν και μικρότερης κλίμακας, η Ουκρανία αξιοποιεί και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια, όπου είναι δυνατόν.
Έτσι, μαθαίνουμε ότι το ENTSO-E (European Network of Transmission System Operators for Electricity) είναι ο ευρωπαϊκός οργανισμός που συγκεντρώνει τους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (TSOs) από διάφορες χώρες της Ευρώπης. Οι TSOs είναι οι φορείς που διαχειρίζονται τα δίκτυα υψηλής τάσης, τα οποία μεταφέρουν ηλεκτρική ενέργεια από τους παραγωγούς (όπως εργοστάσια παραγωγής ενέργειας) στους καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων των βιομηχανιών και των τοπικών δικτύων διανομής.
Στις βασικές λειτουργίες του ENTSO-E περιλαμβάνουμε τη διασύνδεση των ηλεκτρικών δικτύων των κρατών-μελών του, δημιουργώντας ένα ενιαίο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας που επιτρέπει τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ χωρών. Την Ασφάλεια, σταθερότητα, και το Συντονισμό της αγοράς ενέργειας, ήτοι τη δημιουργία μιας ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Και την ένταξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Σήμερα στο σύστημα ENTSO-E συμμετέχουν 42 διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς από 35 χώρες της Ευρώπης. Και φυσικά τα οφέλη για την Ουκρανία είναι σημαντικά, αφού της επιτρέπει να εισάγει και να εξάγει ενέργεια από/προς τις γειτονικές χώρες της Ευρώπης. Αυτό ενισχύει τη σταθερότητα του δικτύου της, καθώς μπορεί να βασιστεί σε ευρωπαϊκές προμήθειες σε περιόδους κρίσης.
Οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (TSOs – Transmission System Operators) είναι υπεύθυνοι για τη λειτουργία, τη συντήρηση και την ανάπτυξη των δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε εθνικό ή διακρατικό επίπεδο. Ο βασικός τους ρόλος είναι να διασφαλίζουν την αξιόπιστη, ασφαλή και αποτελεσματική μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας από τις μονάδες παραγωγής στους μεγάλους καταναλωτές και στα δίκτυα διανομής.
Ένα παράδειγμα TSO είναι ο ΑΔΜΗΕ (Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας) στην Ελλάδα.
Κατά συνέπεια, αν θέσει κανείς το θεωρητικό ερώτημα αν ο ΑΔΜΗΕ παρέχει ηλεκτρική ενέργεια στην Ουκρανία μέσω του συστήματος TSOs, η απάντηση είναι ΝΑΙ! Ωστόσο, η μεταφορά δεν γίνεται απευθείας από την Ελλάδα στην Ουκρανία, αλλά μέσω του ευρωπαϊκού δικτύου διασυνδέσεων (ENTSO-E),
Η αξία της ηλεκτρικής ενέργειας που εισρέει στην Ουκρανία μέσω του συστήματος των Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς (Transmission System Operators – TSOs), στο πλαίσιο του ENTSO-E, καλύπτεται κατά κύριο λόγο από την ουκρανική πλευρά. Συγκεκριμένα, η επιχείρηση ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας (Ukrenergo) είναι υπεύθυνη για την πληρωμή της ενέργειας που εισάγεται, είτε αυτή γίνεται μέσω αγορών είτε μέσω διμερών συμφωνιών.
Ωστόσο, λόγω της κρίσης που προκλήθηκε από τον πόλεμο, έχουν θεσπιστεί και διάφοροι μηχανισμοί ενεργειακής αλληλεγγύης από την Ευρωπαϊκή Ένωση και διεθνείς οργανισμούς, που στοχεύουν στην υποστήριξη της Ουκρανίας με επιδοτήσεις, δωρεές ή δανειοδότηση, ειδικά όσον αφορά στην κάλυψη των επειγουσών ενεργειακών αναγκών. Παράλληλα, υπάρχουν και περιπτώσεις ανθρωπιστικής βοήθειας στον τομέα της ενέργειας, όπου η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας γίνεται με μειωμένο κόστος ή ακόμα και δωρεάν, ανάλογα με τις συμφωνίες που έχουν συναφθεί.
Τέλος, σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, οι Ευρωπαίοι επιμένουν ότι πρέπει να εξοικονομήσουν ενέργεια και η ΕΕ θα πρέπει να παροτρύνει τα κράτη μέλη να εστιάσουν σε μέτρα που θα βοηθήσουν τα νοικοκυριά που είναι αντιμέτωπα με ενεργειακή φτώχεια.
Αυτό πώς συνδυάζεται με τη δωρεάν παροχή ενέργειας προς την Ουκρανία (που μπορεί να φθάσει όση είναι η ανάγκη κάλυψης της ζήτησης της Ελλάδας) και ποιος πραγματικά πληρώνει την ενέργεια αυτή παραμένει ένα μυστήριο που δε θέλει πολλή φαντασία για να διαλευκανθεί.
Όπως μυστήριο και μάλιστα επιστημονικής φαντασίας παραμένει το πώς θα γίνουν επενδύσεις, αν υιοθετήσουμε την άποψη του Μάριο Ντράγκι, που επισημαίνει ότι η ενεργειακή πολιτική συνδέεται άμεσα με τις ευρύτερες οικονομικές πολιτικές, και προτείνει να γίνουν επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια διότι είναι κρίσιμες για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της οικονομίας και την προστασία των πολιτών από ενεργειακές κρίσεις.
