Πολλές φορές σημειώνουμε σχόλια για τους αδύναμους προϋπολογισμούς των κρατών μελών της ΕΕ στους χαλεπούς καιρούς που περνούμε. Ο λόγος οφείλεται στη σωρεία λαθεμένων αποφάσεων που με υπολογισμούς μας ανέρχεται στο εξωπραγματικό νούμερο των 13.500 περίπου δισεκατομμυρίων €! Ένα τουλάχιστον από τα τέσσερα με πέντε μεγάλα κονδύλια που συνθέτουν το σύνολο αυτό συγκεντρώνεται με τον τρόπο που θα αναφέρουμε στο παρόν σημείωμα. Έτσι τίθεται το ερώτημα: Πόσα χρήματα καταβάλει κάθε κράτος μέλος της ΕΕ για τον ετήσιο προϋπολογισμό της, και πόσο δίκαιη είναι η κατανομή αυτή;
Κάθε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταβάλλει διαφορετικό ποσό στον ετήσιο προϋπολογισμό της ΕΕ, ανάλογα με:
• Το Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα (ΑΕΕ) του κράτους.
• Τον ΦΠΑ (Φόρος Προστιθέμενης Αξίας) που συλλέγεται.
• Δασμούς και εισφορές από το εξωτερικό εμπόριο (εισαγωγές κ.λπ.).
Ο ετήσιος προϋπολογισμός συγκεντρώνεται για να καλύπτει τις δαπάνες που προβλέπονται από τις Συνθήκες της ΕΕ. Ανεξάρτητα αν παρατηρούνται ατασθαλίες ή μη συμμόρφωση με τις Συνθήκες, παρατηρούμε ότι ο προϋπολογισμός αυτός που ανέρχεται στην εποχή μας σε άνω των 180-200 δις € ετησίως «ξεστρατίζει» και σε χωράφια εκτός Συνθηκών. Και αυτό δημιουργεί σοβαρά προβλήματα τα τελευταία χρόνια σε αγρότες και αυτοδιοίκηση, που βλέπουν ολοένα και περισσότερο να υπάρχουν προβλήματα απορρόφησης από τους πραγματικούς δικαιούχους της γεωργίας και της συνοχής.
Οι βασικοί τύποι εσόδων στον προϋπολογισμό της ΕΕ είναι οι εξής:
Πηγή εσόδων Περιγραφή
Εισφορά με βάση το ΑΕΕ Η σημαντικότερη πηγή εσόδων – περίπου 70% του προϋπολογισμού. Υπολογίζεται ως ποσοστό (π.χ. 0,6%-0,8%) επί του ΑΕΕ κάθε χώρας.
Εισφορά με βάση τον ΦΠΑ Υπολογίζεται ως ποσοστό επί του εναρμονισμένου ΦΠΑ κάθε χώρας.
Τελωνειακοί δασμοί Από εισαγωγές αγαθών από τρίτες χώρες – τα κράτη μέλη διατηρούν ποσοστό (π.χ. 25%) για διαχείριση.
Με βάση τα στοιχεία για το 2023 (ενδεικτικά), το κατά κεφαλήν ποσόν που καταβάλει κάθε κράτος μέλος μάς δίνει μια συνολική εισφορά (δισ. €), η οποία οφείλεται σε σειρά παραγόντων που θα δούμε παρακάτω :
Πίνακας: Ετήσιες Εισφορές Κρατών Μελών στον Προϋπολογισμό της ΕΕ
Χώρα Συνολική εισφορά (δισ. €) Κατά κεφαλήν εισφορά (€)
Γερμανία 30,00 360
Γαλλία 25,00 370
Ιταλία 18,00 310
Ισπανία 13,00 275
Ολλανδία 6,50 375
Πολωνία 6,00 160
Ρουμανία 3,00 155
Ελλάδα 2,00 190
Βέλγιο 4,00 345
Σουηδία 3,50 340
Αυστρία 3,30 365
Πορτογαλία 2,30 225
Δανία 2,50 430
Φινλανδία 2,20 400
Ουγγαρία 1,80 190
Τσεχία 2,10 205
Ιρλανδία 2,70 530
Σλοβακία 1,20 220
Βουλγαρία 1,10 160
Κροατία 1,00 255
Λιθουανία 0,90 300
Σλοβενία 0,80 380
Λετονία 0,70 360
Εσθονία 0,60 370
Κύπρος 0,25 280
Λουξεμβούργο0,30 480
Μάλτα 0,20 390
Τονίζεται ότι ο ετήσιος προϋπολογισμός της ΕΕ χρηματοδοτείται από τρεις κύριες κατηγορίες ιδίων πόρων:
1. Πόρος βάσει Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος (ΑΕΕ): ο πόρος αυτός είναι η μεγαλύτερη πηγή εσόδων (περίπου 70% του συνολικού προϋπολογισμού). Για να δούμε πώς γίνεται ο υπολογισμός αυτός, η ΕΕ ορίζει ποσοστό συνεισφοράς επί του ΑΕΕ (π.χ. 0,60%) και το εφαρμόζει στο ΑΕΕ κάθε κράτους μέλους.
Τύπος: Εισφορά ΑΕΕ = ΑΕΕ Χώρας × Συντελεστής ΕΕ
2. Πόρος εναρμονισμένου ΦΠΑ με βάση την κατανάλωση: εφαρμόζεται ένα ποσοστό ΕΕ (π.χ. 0,3% ή μειωμένο 0,15% για ορισμένες χώρες).
3. Τελωνειακοί δασμοί και γεωργικές εισφορές: περιλαμβάνουν δασμούς εισαγωγών από τρίτες χώρες και γεωργικούς δασμούς. Από τους δασμούς αυτούς, τα κράτη μέλη αποδίδουν το 75% αυτών στην ΕΕ και κρατούν το υπόλοιπο 25% για διαχείριση.
4. Ειδικές ρυθμίσεις και εκπτώσεις (rebates) εφαρμόζονται στα ακόλουθα κράτη μέλη: Γερμανία, Ολλανδία, Δανία, Αυστρία, Σουηδία που έχουν μειώσεις σε εισφορές ΦΠΑ και ΑΕΕ.
Η λογική να είναι διαφορετική η κατά κεφαλήν εισφορά στις Ετήσιες Εισφορές Κρατών Μελών στον Προϋπολογισμό της ΕΕ δεν είναι «λάθος» ή «αδικία», αλλά είναι συνειδητή επιλογή του συστήματος χρηματοδότησης, που βασίζεται στην οικονομική ικανότητα κάθε χώρας και όχι σε έναν ίσο φόρο ανά κάτοικο, σύμφωνα με τα σημεία που ακολουθούν:
1. Η αρχή της «δίκαιης συνεισφοράς» που είναι ένα μικτό σύστημα ιδίων πόρων που προσαρμόζεται στο μέγεθος και την οικονομική δύναμη κάθε κράτους μέλους. Κράτη με μεγαλύτερο Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα συνεισφέρουν περισσότερο ανά κάτοικο, επειδή έχουν υψηλότερη φοροδοτική ικανότητα. Αν υπήρχε ίδιο ποσό ανά κάτοικο, χώρες με χαμηλό κατά κεφαλήν ΑΕΕ (π.χ. Βουλγαρία) θα επιβαρύνονταν δυσανάλογα.
2. Η δομή των ετήσιων εισφορών. Οι εισφορές προέρχονται από τρεις βασικές κατηγορίες «ιδίων πόρων»: Πόρος ΑΕΕ (περίπου 70% των εσόδων), Πόρος ΦΠΑ (εξισορροπημένος για να μην αδικεί χώρες με διαφορετική φορολογική πολιτική) και Τελωνειακοί δασμοί και εισφορές στη γεωργία (κοινό ποσοστό επί των εισαγωγών από τρίτες χώρες, μείον κόστος είσπραξης).
Αυτό σημαίνει ότι η κατά κεφαλήν εισφορά δεν προκύπτει άμεσα από τον πληθυσμό, αλλά από οικονομικούς δείκτες και από τους μηχανισμούς διόρθωσης για να αποφευχθούν υπερβολικές επιβαρύνσεις.
Η πολιτική λογική είναι μεν η αλληλεγγύη και η αναλογικότητα, και όχι η αυστηρή «ισότητα» σε ευρώ ανά πολίτη. Εν τούτοις το σημερινό αποτέλεσμα της συνεισφοράς των κρατών μελών στον προϋπολογισμό της ΕΕ είναι το αποτέλεσμα της πλήρους και χωρίς εκπτώσεις εφαρμογής του «κοινοτικού κεκτημένου» . Η κλίμακα λοιπόν του πίνακα που προαναφέραμε αντικατοπτρίζει οικονομική δυνατότητα και όχι ίση πληρωμή.
Και σε αυτό το σημείο θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια από τους Έλληνες αξιωματούχους του τομέα να πάψουν να ψελλίζουν στα συμβούλια, αλλά να αντιπαραθέτουν υγιείς σκέψεις που εξυπηρετούν τα συμφέροντα της χώρας. Η ιστορία και το πάθημα από τον Σόϊμπλε πρέπει να γίνει κτήμα ορθής εφαρμογής των αξιών που περιγράφουν οι Συνθήκες και όχι εφαρμογή πολιτικής τοποτηρητών. Κανείς δεν είναι υπεράνω των υπολοίπων στην εταιρική σχέση της ΕΕ, εξ ου και οι δυσχέρειες της ομοφωνίας.
*Ο Γιώργος Μαρκατάτος είναι διευθύνων σύμβουλος
