Από τον καιρό που υπηρετούσε στη Β/θμια Εκπαίδευση Ρεθύμνου ο Αντώνης Σανουδάκης παρουσίαζε δράση και πέραν της έδρας.
Σημαντικό το εκπαιδευτικό, κοινωνικό, ποιητικό, λογοτεχνικό έργο του. Εκεί όμως που διακρίθηκε ήταν στον τομέα της ιστορικής έρευνας.
Ήταν ο πρώτος στη δύση της 10ετίας του 70 που ξεκίνησε να καταγράφει μαρτυρίες αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης. Κράτησε στην μετέπειτα προώθησή τους στο τυπογραφείο ανόθευτη ακόμα και τη ντοπιολαλιά. Έτσι κάθε του βιβλίο παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον.
Στην πορεία ήρθε συνοδοιπόρος του στην επίπονη αυτή διαδικασία κι ένας μαθητής του. Ο καταξιωμένος σήμερα δημοσιογράφος, συγγραφέας και παραγωγός ιστορικών ντοκιμαντέρ Μανόλης Παντινάκης.
Μαζί συνέχισαν τις καταγραφές που έγιναν βιβλία, πολύτιμες πηγές για τους μετέπειτα ιστορικούς ερευνητές.
Το τελευταίο τους βιβλίο με τίτλο «Η Εθνική Αντίσταση Ρεθύμνου» που περιλαμβάνει τις μνήμες του Στρατή Βελουδάκη, στρατιωτικού υπεύθυνου του τοπικού ΕΛΑΣ παρουσιάστηκε το απόγευμα της Τετάρτης στο Σπίτι του Πολιτισμού με μεγάλη συμμετοχή κόσμου.
Τον δήμο εκπροσώπησε ο αντιδήμαρχος κ. Γιώργος Σκορδίλης.
Με τον άριστο συντονισμό του δημοσιογράφου κ. Αντώνη Παντινάκη, παρουσίασαν το βιβλίο ο κ. Γιώργος Τσιώλης, καθηγητής και πρόεδρος του τμήματος Κοινωνιολογίας του πανεπιστημίου Κρήτης και ο κ. Νίκος Παπαδάκης, καθηγητής του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του πανεπιστημίου Κρήτης:
Γιώργος Τσιώλης: «Σημαντική συμβολή στη μελέτη της Αντίστασης»
Στη τοποθέτηση ο κ. Τσιώλης είπε μεταξύ άλλων:
«Το βιβλίο των Αντώνη Σανουδάκη και του Μανόλη Παντινάκη για τον Στρατή Βελουδάκη, Στρατιωτικό υπεύθυνο του ΕΛΑΣ Ρεθύμνου με τίτλο «Η Εθνική Αντίσταση Ρεθύμνου» αποτελεί μια σημαντική συμβολή στη μελέτη της ταραγμένης δεκαετίας του 40 και της Αντίστασης κατά των Γερμανών στην Κρήτη. Σε μια καλαίσθητη έκδοση οι συγγραφείς παρέχουν, μαζί με τη μαρτυρία, χρήσιμο υλικό (ντοκουμέντα, φωτογραφίες, άλλες αναφορές), που επιτρέπει στον αναγνώστη να εντάξει τη μαρτυρία στο ιστορικό της πλαίσιο και να προβεί στις δικές του συνδέσεις και ερμηνείες. Είναι έκδηλος ο σεβασμός προς τον αφηγητή από την πλευρά των επιμελητών, αλλά και προς τους αναγνώστες του βιβλίου. Η συγκεκριμένη μαρτυρία εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σώμα 35 τέτοιων καταγεγραμμένων προφορικών μαρτυριών με πρωταγωνιστές, επιφανείς και λιγότερο γνωστούς, των γεγονότων. Κεντρική θεματική αυτών των μαρτυριών είναι η αντίσταση έναντι όλων εκείνων που επιβουλεύονταν την ελευθερία, τη δημοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη. Είναι, δε, πολύ σημαντικό το έργο των δύο συγγραφέων και ερευνητών τόσο όσον αφορά την έκδοση των μαρτυριών όσο και τη δημιουργία σημαντικού οπτικοακουστικού αρχείου στη Βικελαία Βιβλιοθήκη. Τόσο για την έκδοση της μαρτυρίας του αειμνήστου Βελουδάκη, όσο και για τη σημαντική συνεισφορά των δύο συγγραφέων στο ρεύμα της Προφορικής Ιστορίας της Κρήτης είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε την Τετάρτη το βράδυ σε μια πολύ όμορφη εκδήλωση και συγχαίρω τους συντελεστές της. Θερμά συγχαρητήρια αξίζουν πρωτίστως στους δύο συγγραφείς για την έκδοση του βιβλίου, αλλά και τη γενικότερη συμβολή τους στην τοπική ιστορία όλα αυτά τα χρόνια».
Νίκος Παπαδάκης: «Σπάνια και πολυδιάστατη αποτύπωση προφορικής ιστορίας»
Με τη σειρά του ο κ. Νίκος Παπαδάκης, καθηγητής του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του πανεπιστημίου Κρήτης: είπε για το βιβλίο των Αντώνη Σανουδάκη και Μανόλη Παντινάκη:
«Aξίζει κανείς να αναφέρει ότι τέτοια βιβλία, όπως το παρόν πόνημα, προσφέρουν στον αναγνώστη τη δυνατότητα να μεταφερθούν νοητά στην πολυτάραχη κι επικίνδυνη εκείνη εποχή, ώστε να ανακαλύψουν τις καθημερινές δυσκολίες, τις προκλήσεις και τους κινδύνους που αντιμετώπιζαν απλοί αλλά θαρραλέοι άνθρωποι σαν τον Στρατή Βελουδάκη. Ουσιαστικά μέσα από τις νησίδες μνήμης και την εξαίσια αξιοποίηση της προφορικής ιστορίας που επιτελούν οι συγγραφείς, αναδεικνύουν τις αξίες για τις οποίες αγωνίστηκαν οι πρόγονοί μας και οι οποίες παραμένουν και θα παραμείνουν εξαιρετικά επίκαιρες και απαραίτητες αν θέλουμε να ζήσουμε αρμονικά, ειρηνικά αλλά και ελεύθερα στο μέλλον. Ο (αβίαστα) ισόρροπος ολισμός αφήγησης και αξιακής θεμελίωσης χαρακτηρίζει άλλωστε όλο το βιβλίο. Οι συγγραφείς του βιβλίου, Αντώνης Σανουδάκης και Μανόλης Παντινάκης, λαμβάνουν τον ρόλο του ερευνητή και δεν μεταφέρουν απλώς την πληροφορία που αντλήθηκε από τον Στρατή Βελουδάκη για τα γεγονότα της Αντίστασης στην Κρήτη αλλά μεταλαμπαδεύουν τις αξίες του αγωνιστή Βελουδάκη και όλων των αγωνιστών εκείνης της περιόδου στον αναγνώστη. Τέτοιες συγγραφικές προσπάθειες εκτός από την ανάδειξη ιστορικών τεκμηρίων αποτελούν πηγές γνώσης, πολιτισμού και αξιών που αρδεύονται από την ίδια τη μνήμη για μια αξιακά έμφορτη περίοδο της ζώσας ιστορίας. Το βιβλίο των Αντώνη Σανουδάκη και Μανώλη Παντινάκη αποτελεί μια σπάνια και πολυδιάστατη αποτύπωση προφορικής ιστορίας και η αφήγηση του Βελουδάκη ρίχνει άπλετο και αναγκαίο φως σε μια, ήκιστα διερευνημένη, περίοδο της τοπικής ιστορίας. Αναμφισβήτητα, το συγκεκριμένο βιβλίο αποτελεί μια ουσιώδη προσφορά σε επιστημονικό, πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο. Μας δίνει τη δυνατότητα να μπορούμε να διαβάσουμε αυτή την αφήγηση και να μεταφερθούμε νοερά σε αυτή την ταραγμένη, έμπλεη μείζονων ιστορικών επεισοδίων και ταυτόχρονα, ουσιωδώς αγωνιστική, εποχή της δεκαετίας του 40, μέσα από το τμημικό ίχνος της παλλαϊκής αντίστασης κατά των Ναζί κατακτητών και της τραγωδίας του εμφυλίου που ακολούθησε και άφησε το στίγμα της και στην Κρήτη. Τούτων δοθέντων, τολμώ να πω ότι το ανά χείρας βιβλίο δεν συνιστά μια απλή ιστορική πηγή, αλλά πολύ περισσότερο μια παρακαταθήκη, πολύτιμη σε μια εποχή έμπλεη επισφαλειών και αβεβαιοτήτων.
Καταληκτικά: Το σπουδαίο αυτό βιβλίο του διαπρεπούς συγγραφέα και πανεπιστημιακού Αντώνη Σανουδάκη και του σπουδαίου δημοσιογράφου και συγγραφέα Μανόλη Παντινάκη, αρδεύεται μεθοδολογικά από τη σύγχρονη παράδοση της προφορικής ιστορίας και από την τεχνική της βιογραφικής ανάλυσης- αφηγηματικής συνέντευξης για να εκδιπλώσει μια πραγματικά συναρπαστική ιστορία ζωής. Οι νησίδες μνήμες και η εμπράματη σύμμειξη του life record με το life course εντάσσονται, αβίαστα, στο αξιακά έμφορτο συγκείμενο τους. Κοντολογίς, ένα υπέροχο βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί, ειδικά από όσους πιστεύουν (μαζί με τον Angelus Novus της ιστορίας) ότι η ιστορία είναι ζώσα και μας αφορά όλους».
Την εκδήλωση χαιρέτισαν με γραπτό μήνυμά τους η αντιπεριφερειάρχης κυρία Μαρία Λιονή και ο δήμαρχος κ. Γιώργος Μαρινάκης.
Όπως τόνιζε στο μήνυμά της η κυρία Λιονή που λόγω απουσίας στην Αθήνα δεν μπόρεσε να παραστεί «Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, που αποτελεί προϊόν της επισταμένης έρευνας των αγαπητών συγγραφέων Αντώνη Σανουδάκη και Μανόλη Παντινάκη, οι οποίοι επί σειρά ετών ασχολούνται με την καταγραφή σημαντικών ιστορικών γεγονότων στον τόπο μας, φωτίζεται κάθε πτυχή της τοπικής ιστορίας και αναδεικνύονται οι πρωταγωνιστές αυτής, όπως τους αρμόζει».
Στο χαιρετισμό του ο κ. Μαρινάκης που και ο ίδιος λόγω απουσίας δεν μπόρεσε να παραστεί τόνισε και τα εξής:
«Το βιβλίο που παρουσιάζεται απόψε, γέννημα μιας ακόμη καλής συνεργασίας του καταξιωμένου συγγραφέα των αγώνων της Εθνικής Αντίστασης στην Κρήτη και καθηγητή Ιστορίας Αντώνη Σανουδάκη και του επίσης συγγραφέα και δημοσιογράφου Μανόλη Παντινάκη, δίνει φωνή σ’ έναν από τους πρωταγωνιστές της Μάχης και της Αντίστασης της Κρήτης: Στον αείμνηστο Στρατή Βελουδάκη. Με τη συνδρομή της μαρτυρίας του στρατιωτικού υπευθύνου του ΕΛΑΣ του νομού Ρεθύμνης, αντιστασιακού και δασκάλου, ξαναδιαβάζουμε την Ιστορία της Μάχης της Κρήτης, προσεγγίζοντάς της από μια άλλη οπτική. Βιώνουμε νοερά τις συνθήκες που καθόρισαν την εξέλιξη της, συμπάσχουμε με τους αγωνιστές, μοιραζόμαστε το πάθος τους για τη Λευτεριά, γινόμαστε μέτοχοι των γεγονότων, ανασυγκροτούμε την ίδια την ιστορία, επανακαθορίζοντας τις διαστάσεις της…» .
Η εκδήλωση έκλεισε με προβολή ντοκιμαντέρ στο οποίο ο Στρατής Βελουδάκης καταθέτει τις μνήμες του και τις ευχαριστίες του κ. Αντώνη Σανουδάκη σε όλους τους συντελεστές και τον συντονιστή της εκδήλωσης για την άψογη παρουσίαση.
