Όταν η βιολογική σου ηλικία σου επιτρέπει τις συγκρίσεις δύσκολα συμβιβάζεσαι να κρατήσεις για τον εαυτό σου αυτό το προνόμιο.Ιδιαίτερα όταν είσαι σε θέση να συγκρίνεις την πορεία κορυφαίων πολιτιστικών φορέων, όπως η Παγκρήτιος Ένωση.
Αναμφισβήτητα το ιστορικό σωματείο που εκλέγει την Κυριακή νέο προεδρείο και διοικητικό συμβούλιο είναι από τους σημαντικότερους ομογενειακούς φορείς ακόμα και πανευρωπαϊκά.Αποτελεί συνέχεια της Κρητικής Αδελφότητας που ήρθε να συσπειρώσει το κρητικό στοιχείο γύρω από τα μεγάλα οράματα του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Τα γεγονότα που ακολούθησαν την ήττα στις εκλογές του 1920 του Εθνάρχη διέλυσε την αδελφότητα που ανασυγκροτήθηκε, όμως, στο διάστημα 1928-1932 όταν ο μεγάλος Κρητικός ηγέτης έθετε και πάλι τα θεμέλια της ανασυγκρότησης της πατρίδας. Με την προτροπή του συνεστήθη η Ένωση Κρητών Αθηνών σαν δευτεροβάθμιο σωματείο που συμπεριελάμβανε τα πρωτοβάθμια σωματεία της εποχής:
Κνωσό που κάλυπτε το νομό Ηρακλείου. Τα Λευκά Όρη που κάλυπταν το νομό Χανίων. Το Αρκάδι που κάλυπτε το νομό Ρεθύμνου και τις Δρήσο και την Πραισό που κάλυπταν το νομό Λασιθίου.
Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία που παραθέτει το ίδιο το σωματείο, η «Ένωσις Κρητών Αθηνών» αποτελεί τη «γιαγιά» της τωρινής Παγκρητίου. Και αυτή η Ένωσις που το καταστατικό της δημοσιεύθηκε το Φεβρουάριο του 1932 έζησε μέχρι τη διδακτορία Μεταξά όπου και διελύθη.
Στη διάρκεια της Ναζιστικής Κατοχής, οι Κρητικοί της Αθήνας συνέστησαν μυστική αντιστασιακή οργάνωση, την περίφημο Ε.Κ.Ο., δηλαδή «Εθνική Κρητική Οργάνωση». Η Ε.Κ.Ο. προσέφερε σημαντικές υπηρεσίες τόσο στην αντίσταση όσο και στην περίθαλψη των εγκλωβισμένων στρατιωτών της ηρωικής 5ης Μεραρχίας Κρητών και που αποτελεί τη Μητέρα της σημερινής Παγκρητίου, γιατί μεταπλάστηκε σε νόμιμο σωματείο μετά την κατοχή και ονομάστηκε «Παγκρήτιος Ένωσις».
Βλέπουμε ότι η Παγκρήτιος, της οποίας το καταστατικό εγκρίθηκε και δημοσιεύθηκε το Φεβρουάριο του 1946, αποτελεί συνέχεια τόσο της Αδελφότητος Κρητών του 1915-1920 όσον και της Ένωσης Κρητών του 1932 και της κατοχικής Ε.Κ.Ο.
Στη μέχρι σήμερα παρουσία της η «Παγκρήτιος Ένωσις» έχει να παρουσιάσει αξιόλογο έργο, άλλοτε λιγότερο, άλλοτε περισσότερο, με αποκορύφωμα την ίδρυση της «Κρητικής Εστίας», του φιλανθρωπικού-πνευματικού ιδρύματος που την καταξίωσε στη συνείδηση της κρητικής παροικίας και την ανέδειξε κορυφαία οργάνωση των συμπατριωτών μας. Είχε την μεγάλη ευλογία να την υπηρετήσουν προσωπικότητες κύρους, τόσο σαν πρόεδροι όσο και σαν μέλη των διοικητικών της συμβουλίων.
Οι πρόεδροι που την διοίκησαν ήταν κατά σειρά:
- Αναστάσιος Χομπίτης (1945-1947) + (1947-1949) + (1951-1954) + (1954-1956) – σύνολο 8 χρόνια
- Γεώργιος Χατζάκης 1949-1951 – σύνολο 2 χρόνια
- Γεώργιος Βογιατζάκης 1956-1979 – σύνολο 24 χρόνια
- Ανδρέας Τσουδερός (1979-1981) + (1981-1984) – σύνολο 5 χρόνια
- Γεώργιος Πρασιανάκης (1984-1987) + (2002-2004) – σύνολο 6 χρόνια
- Φαλή Βογιατζάκη 1987-1990 – σύνολο 3 χρόνια
- Μιχάλης Πριναράκης 1990-1993 – σύνολο 3 χρόνια
- Ανδρέας Αναγνωστάκης 1993-1996 – σύνολο 3 χρόνια
- Γεώργιος Σγουράκης 1996-1999 – σύνολο 3 χρόνια
- Κώστας Ξυλούρης 1999-2002 – σύνολο 3 χρόνια
- Κώστας Πλαίτης 2004-2007 – σύνολο 3 χρόνια
- Ο απερχόμενος Πρόεδρος: Γεώργιος Μαριδάκης από το Νοέμβριο του 2007
Σήμερα η Παγκρήτιος Ένωση αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα σωματεία καθώς αριθμεί 82.000 καταγεγραμμένα μέλη.
Από την ιστορική αυτή αναδρομή μας δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε διεξοδικά στην θητεία κάποιων προέδρων που άφησαν μεγάλο έργο και μνημονεύονται γι’ αυτό με θαυμασμό κι ευγνωμοσύνη των νεωτέρων.
Από τις εμβληματικές μορφές στη διοίκηση της Παγκρητίου ήταν ο Αναστάσιος Χομπίτης, που δεν αμφισβήτησε κανένας ιστορικός, έστω κι αν έδρασε σε καιρούς κρίσιμους, που πρυτάνευε η μισαλλοδοξία και θριάμβευαν τα πολιτικά πάθη.
Αγνός πατριώτης, γενναίος στις μάχες, ενωτικός όταν έπρεπε η χώρα να ορθοποδήσει, ο σημαντικός αυτός άνθρωπος, είχε το μεγάλο προνόμιο της ζωής, να συνδεθεί με τα πιο σημαντικά, συγκλονιστικά και καθοριστικά γεγονότα των αρχών του περασμένου αιώνα.
Ο Αναστάσιος Χομπίτης που γεννήθηκε στα 1895 στο Ροδάκινο, καταγόταν από την Ίμβρο και η μητέρα του από τον Άη Γιάννη Σφακίων.
Στα 19 του κιόλας χρόνια φοιτητής της Νομικής στην Αθήνα, εγκαταλείπει τις σπουδές του και τρέχει στο μέτωπο μαζί με τους Τσόντο, Βάρδα, Γύπαρη, Ψαρρό, Καραβίτη. Σε συγγενικό του περιβάλλον θα παρατηρήσει εκείνος που ξέρει Και θα έχει δίκιο. Η γενναιότητά του δεν περνά απαρατήρητη και γρήγορα προάγεται σε οπλαρχηγό, που διασφαλίζει με την αποφασιστικότητά του τον άμαχο χριστιανικό πληθυσμό της Βορείου Ηπείρου.
Ο δεύτερος σταθμός, μετά την κατάταξή του στη Χωροφυλακή (το 1915 ως κληρωτός) ήταν η Μ. Ασία. Το 1918 μετέχει της Μικρασιατικής εκστρατείας ως αξιωματικός της Χωροφυλακής και του αναθέτουν τη δύσκολη κι επικίνδυνη αποστολή να εκκαθαρίσει τις περιοχές που δρούσαν οι στρατιωτικές μονάδες από τις οργανωμένες συμμορίες άγριων Τούρκων Τσετών, οι οποίες τρομοκρατούσαν και δολοφονούσαν τους αμάχους, ενώ συγχρόνως επιδίδονταν σε δολιοφθορές.
Τρίτος σταθμός, στη μεγάλη του εθνική δράση, η χρυσή, δημιουργική τετραετία του 1928 – 1932 δίπλα στον κρητικό επαναστάτη, ηγέτη και αναμορφωτή της Ελλάδας, τον Εθνάρχη Ελευθέριο Βενιζέλο.
Μοίραρχος τότε έτυχε της μεγάλης τιμής να επιλεγεί και να βρεθεί δίπλα στην καθοριστική φυσιογνωμία της πολιτικής ζωής του τόπου. Είχε αναλάβει με απόλυτη επιτυχία την προσωπική ασφάλεια του Εθνάρχη.
Τέταρτος σταθμός, -για την Κρήτη- προσφοράς του, η περίοδος της απελευθέρωσης από τους Γερμανούς. Ως Συνταγματάρχης, Αρχηγός Χωροφυλακής Κρήτης, ήταν ο πρώτος που μπήκε στα κατεχόμενα ακόμα από τους Γερμανούς κατακτητές Χανιά, ως εκφραστής της δύναμης εξουσίας, με δύο συντεταγμένα τάγματα. Πέτυχε με εύστροφους χειρισμούς να επιβάλλει την τάξη και εντελώς αναίμακτα να περάσουμε σε λειτουργία κράτους δικαίου και ηθικής. Την περίοδο αυτή περνά ένα καθοριστικό μήνυμα που έμελλε να αποτελέσει και τη βασική θεώρησή του, για τα πράγματα αργότερα, όταν δημιουργήθηκε η «Παγκρήτιος Ένωσις». Το μεγάλο μήνυμα του «Συγκρητισμού» και της ενότητας των Κρητών. Για το έργο του αυτό τιμήθηκε με το μετάλλιο Στρατιωτικής Αξίας.
Γεώργιος Βογιατζάκης
Και τι να πρωτοαναφέρουμε για τον Γεώργιο Βογιατζάκη που το όνομά του ταυτίστηκε με τη δυναμική του σωματείου που το είχε μεταβάλει σε «υπουργείο» Κρήτης.
Αρχές του περασμένου αιώνα, το 1904, είδε το πρώτο φως της ζωής στο Χρωμοναστήρι. Καταγόταν από πάμπτωχη και πολυμελή οικογένεια.
Αν και από νωρίς μπήκε στα βάσανα δεν τον πήρε από κάτω η ζωή. Στα 13 του χρόνια, όταν αποκλείστηκε ο πατέρας του στη Μυτιλήνη, όπου υπηρετούσε στο εκεί Τελωνείο, πριν λείψει από το σπίτι το καθημερινό, ο μικρός Γιώργης σαν πρωτότοκος πήρε την ευθύνη της οικογένειας. Χωρίς να χάσει ούτε μια μέρα από το σχολείο του, έκοβε ξύλα, τα φόρτωνε στο γάιδαρο και ερχόταν στο Ρέθυμνο να τα πουλήσει.
Μπορεί να έκοβε δρόμο από μονοπάτι, αλλά ο ποδαρόδρομος κάλυπτε πέντε χιλιόμετρα σωστά. Αυτή η δραστηριότητα που έφερνε ψωμί στην οικογένεια ήταν και η …πρώτη επιχείρηση του μεγάλου Κρητικού.
Στις 6 του Γενάρη 1920 βρέθηκε στην Αθήνα. Ήταν πάμπτωχος αλλά κουβαλούσε μαζί του τη δύναμη των 16 χρόνων του. Το περίεργο είναι ότι αν και μικρός ήξερε τι ήθελε. Αναζητούσε μια απασχόληση που θα είχε μέλλον. Και στο μεταξύ δούλευε όπου εύρισκε. Δούλευε και αναζητούσε την ευκαιρία. Και την βρήκε όταν κατάφερε να προσληφθεί κλητήρας στα γραφεία μεγάλης επιχείρησης εισαγωγών εξαγωγών.
Αυτή την πρόσληψη χρωστούσε στην αξιοσύνη του και μόνο γιατί εκείνος που τον πρόσεξε και τον επέλεξε ήταν ο ίδιος ο Γεώργιος Ασημακόπουλος, επικεφαλής της εταιρείας. Ο μικρός Κρητικός από το Χρωμοναστήρι έπεσε με κέφι στη δουλειά κι αυτό δεν πέρασε επίσης απαρατήρητο από τους προϊσταμένους του. Έτσι δεν άργησε να γίνει από κλητήρας ταμίας και μάλιστα πολλές φορές κατέπληξε το αφεντικό του με την παροιμιώδη του εντιμότητα. Κι ας μην είχε στον ήλιο μοίρα που λένε.
Όταν στρατεύθηκε εκμεταλλεύτηκε με τον καλύτερο τρόπο το χρόνο του κατά την θητεία του στο Αρχηγείο Χωροφυλακής. Έκανε τα καθήκοντά του το πρωί και το απόγευμα δούλευε πάλι στου Ασημακόπουλου. Έπαιρνε έτσι δυο μισθούς. Έστελνε τον ένα στην οικογένειά του και με τον άλλο περνούσε ο ίδιος με αξιοπρέπεια, γιατί μισούσε κάθε τι μίζερο και ακαλαίσθητο. Λάτρευε το καλό ντύσιμο και γι’ αυτό φρόντιζε να είναι πάντα κομψός. Είχε τον αέρα της αρχοντιάς από τα πολύ νεανικά του χρόνια ακόμα. Κι ήθελε οι παρέες του να είναι άνθρωποι ξεχωριστοί. Δεν ήταν τάση σνομπισμού αυτό αλλά μια βαθειά πίστη που είχε στην παροιμία «Με τον καλλιά σου κάθισε και νηστικός σηκώσου».
Τα είχε καταφέρει καλά όταν τον βρήκε η Κατοχή. Και σαν γνήσιος απόγονος των Τουρκομάχων Μπογιατζήδων δεν μπορούσε να καθίσει με χέρια σταυρωμένα.
Οργανώθηκε στην Αντίσταση, ενώ παράλληλα κατάφερε να μην απολύσει κανένα υπάλληλό του και το σπουδαιότερο να οργανώσει συσσίτιο για το προσωπικό του! Αυτό που χαρακτήριζε τον Γεώργιο Βογιατζάκη ήταν το πάθος του για τον τόπο του. Αμέτρητοι νέοι βρήκαν δουλειά κοντά του. Ας μη φανταστείτε όμως ότι άνοιγε την πόρτα μεμιάς. Ήθελε να δοκιμάσει τον καθένα που ζητούσε τη βοήθειά του και όχι βέβαια για να απολαύσει την ικανοποίηση του ισχυρότερου. Ξέροντας ότι καμιά στήριξη δεν διαρκεί, προσπαθούσε να κάνει αυτόφωτους τους ανθρώπους που ήθελε να βοηθήσει. Κι όταν εύρισκε ανταπόκριση των προσδοκιών του τους σπούδαζε, τους άνοιγε και άλλους δρόμους.
Εκεί βέβαια που άφησε εποχή ήταν στην Παγκρήτιο Ένωση που κράτησε το πηδάλιό της για 24 χρόνια. Ήταν μια χρυσή εποχή για την Κρήτη. Είχε μεταβάλλει το γραφείο του σε μικρό υπουργείο και κανένας κυβερνητικός παράγοντας δεν μπορούσε να του αρνηθεί αυτό που ζητούσε για τον τόπο του. Δεν τολμούσε θα έπρεπε να γράψω. Γιατί ήταν γνωστή η δύναμη της πειθούς του μεγάλου αυτού Κρητικάρχη.
Από τα σπουδαιότερα επιτεύγματά του ήταν ο δεύτερος όροφος της Παγκρητίου Ενώσεως, η συμβολή στη δημιουργία της Κρητικής Εστίας για τους άπορους φοιτητές του νησιού, τα παγκόσμια συνέδρια Κρητών, η έκδοση βιβλίων και πάνω από όλα η διάδοση της ιδέας του συγκρητισμού. Πάλεψε γι’ αυτό ο Βογιατζάκης, επειδή δεν ήθελε να βλέπει διχασμένο το Κρητικό στοιχείο. Ίδια στάση είχε κρατήσει και στο ξέσπασμα του Εμφύλιου Κόντρα στο ρεύμα προσπαθούσε να νουθετήσει τους φανατικούς.
Όσο γενναιόδωρος ήταν με το Ρέθυμνο και τις ανάγκες του άλλο τόσο φρόντιζε και για την άλλη Κρήτη. Από τις μεγαλύτερες δωρεές του ήταν αυτή στην Ιστορική και Αρχαιολογική Εταιρεία Δυτικής Κρήτης την εποχή που γινόταν οι μεγάλες ανασκαφές στο Βρύσινα. Γι’ αυτό και η Εταιρεία τον ανακήρυξε μεγάλο ευεργέτη της.
Ο Γεώργιος Βογιατζάκης πέθανε στις 27 Απριλίου του 2001.
Φαλή Βογιατζάκη
Άξια κόρη του πατέρα της αναδείχτηκε και η κα Φαλή Βογιατζάκη, η γυναίκα που εξακολουθεί να πορεύεται στις ψηλότερες κορφές της αναζήτησης ουσιαστικής προσφοράς στον τόπο της.
Ανδρέας Τσουδερός
Το αποτύπωμά του στην πορεία της Παγκρητίου Ενώσεως στο χρόνο άφησε και ο Ανδρέας Τσουδερός, από τις σημαντικότερες μορφές του Ρεθύμνου.
Ο Ανδρέας Τσουδερός ενέπνεε συνήθως το δέος. Κι ας είχε χαμόγελο μικρού παιδιού. Αγαπούσε με πάθος το Ρέθυμνο.
Εξαίρετος νομικός, υπήρξε ειδικός σύμβουλος του Γεωργίου Παπανδρέου, είχε προταθεί από τον Ανδρέα Παπανδρέου για το ψηφοδέλτιο επικρατείας, διετέλεσε γενικός γραμματέας του υπουργείου Δικαιοσύνης, ειδικός σύμβουλος του υπουργείου Παιδείας, πρόεδρος του Οργανισμού Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων, γενικός γραμματέας του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, μέλος του Ανώτατου Πειθαρχικού Συμβουλίου και του Ειδικού Δικαστηρίου Αγωγών Κακοδικίας, πρόεδρος της ΕΡΤ, μέλος Δ.Σ. της Γενικής Τράπεζας, νομικός σύμβουλος του Πανεπιστημίου Κρήτης για δυο συνεχόμενες τετραετίες και πρόεδρος της Παγκρητίου Ένωσης.
Μιχάλης Πριναράκης
Ξεχωριστός και ο Μιχάλης Πριναράκης από τους επίσης επιτυχημένους προέδρους.
Ήταν πράγματι ένας ξεχωριστός άνθρωπος που τίμησε τον τόπο του και τη γενιά του. Και δικαίωσε με το βίο και τη δράση του, το γνωστό «Άμμες δε γ’ εσσόμεθα πολλώ κάρρονες».
Ο Μιχάλης Πριναράκης γεννήθηκε στην Ιεράπετρα, αλλά έζησε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια στο χωριό της μάνας του, Χρωμοναστήρι του Ρεθύμνου. Έβγαλε το γυμνάσιο στο Ρέθυμνο. Ανήκε στην γενιά των μαθητών που σπούδασαν με μεγάλες θυσίες.
Πηγαινοερχόταν πεζός στο χωριό προκειμένου να μη χάσει μέρα από το σχολείο.
Και προλάβαινε να πηγαίνει την άλλη μέρα διαβασμένος και διψασμένος πάντα για γνώση.
Ο Μιχάλης Πριναράκης πάλεψε για να κυνηγήσει τα όνειρά του. Και ποτέ δεν έπαψε να αναφέρεται στον Γιώργο Βογιατζάκη, που του άνοιξε δρόμους για τη μετέπειτα εξέλιξή του. Αναφερόταν σ’ αυτόν με ιδιαίτερο σεβασμό και τιμούσε πάντα τη μνήμη του ευεργέτη του.
Παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, κατάφερε να σπουδάσει οικονομικές επιστήμες στην Αθήνα και Ιδιωτική Ασφάλιση στην Αγγλία. Θεωρείται ο πιο δόκιμος Έλληνας, ασφαλιστικός συγγραφέας, με ένα πλουσιότατο συγγραφικό και διδακτικό έργο.
Διετέλεσε γενικός διευθυντής στον Φοίνικα, διευθύνων σύμβουλος – γενικός διευθυντής στην Ιονική Ασφαλιστική Ζωής, εντεταλμένος σύμβουλος στην Ελληνική Αντασφάλεια και σύμβουλος στη Δημοτική Ασφαλιστική Επιχείρηση. Ήταν καθηγητής στο Ελληνικό Ινστιτούτο Ασφαλιστικών Σπουδών (Ε.Ι.Α.Σ.).
Ασχολήθηκε πάνω από σαράντα χρόνια με το Κρητικό πολιτιστικό Κίνημα και είχε προεδρεύσει σε πολλά Κρητικά Σωματεία, μεταξύ των οποίων και την Παγκρήτιο Ένωση. Διετέλεσε πρόεδρος της Πολιτιστικής Κρήτης και της τοπικής επιτροπής του Κληροδοτήματος της Παγκρητικής Αμερικής, που χρηματοδοτεί τα επιστημονικά προγράμματα του πανεπιστημίου και του πολυτεχνείου της Κρήτης. Ιδιαίτερα ασχολήθηκε με την Κρητική πολιτιστική και πνευματική παράδοση και με την Κρητική Λαϊκή Γνώση.
Δικό του δημιούργημα ο Μύλος του Πρινάρη που αποτελεί από τα βασικά αξιοθέατα του Χρωμοναστηρίου.
Γιώργος Σγουράκης
Αξίζει να αφιερώσουμε δυο λόγια και στον Γιώργο Σγουράκη, που με την αξέχαστη σύζυγό του Ηρώ έχουν συνδέσει το όνομά τους με το σπουδαιότερο ιστορικό αρχείο της χώρας μας που στοιχειοθετεί η εκπομπή της ΕΡΤ μονόγραμμα. Σ’ αυτή παρατίθεται όλη η σύγχρονη ιστορία μέσα από τις μορφές που διακρίθηκαν σε κάθε τομέα.
Η Παγκρήτιος συνεχίζει τη δημιουργική πορεία της. Ευχή μας είναι να τη διοικήσει κάποτε κάποιος με την ισχύ του Γεωργίου Βογιατζάκη, στον οποίο και ο τόπος μας οφείλει την εξέλιξη πολλών αναπτυξιακών έργων. Ας μην ξεχνάμε την τροπή που πήρε το θέμα ίδρυσης του Πανεπιστημίου Κρήτης, όταν για πρώτη φορά διεκδικήθηκε από την επιτροπή που αποτελούσαν το 1964 ο Γιάννης Χαλκιαδάκης ως πρόεδρος δημοτικού συμβουλίου, ο Γιώργης Αγγελιδάκης, ο Μανόλης Λουκάκης και η Μαρία Τσιριμονάκη. Αυτή η επιτροπή στο γραφείο του Γιώργη Βογιατζάκη, σύμφωνα με όσα μου είχε μεταφέρει ο αείμνηστος Γιώργης Αγγελιδάκης, διεκδίκησε το πανεπιστήμιό μας.
Και ο Βογιατζάκης χτύπησε το χέρι στο τραπέζι, όταν ο τότε αρμόδιος υπουργός θεώρησε υπερφίαλο το αίτημα από μια τόσο μικρή πόλη.
Αυτό το χτύπημα στο τραπέζι χρειαζόμαστε πάντα από κάποιον ηγέτη για να πάει ο τόπος μας μπροστά.
Και η Παγκρήτιος πολλά μπορεί να προσφέρει αν γίνει συνείδηση πως ένα αξίωμα δεν πρέπει να περιορίζεται στην εξασφάλιση μιας θέσης στη σειρά των επισήμων σε μια εκδήλωση ούτε σε μια κατάθεση στεφάνων. Πρέπει να κοιτάζει ψηλότερα και να παλεύει για ψηλότερες κορφές. Η Κρήτη μας το αξίζει.
