Αναμφίβολα, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις καλλιέργειες αγροτικών προϊόντων ανησυχούν τόσο τους αγρότες για τη διασφάλιση του αυριανού τους εισοδήματος, όσο και τις κυβερνήσεις για την επίτευξη των στόχων της εκάστοτε αγροτικής πολιτικής σε εθνικό επίπεδο και για θέματα διατροφικής ασφάλειας σε διεθνές.
Σ’ αυτό το «παιχνίδι», όπως μας είπε ο καθηγητής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Στέργιος Πυρίντσος, «δεν υπάρχουν μόνο χαμένοι αλλά και κερδισμένοι, δεδομένου ότι κάποιες αγροτικές δραστηριότητες ενδέχεται να ευνοηθούν από την προβλεπόμενη κλιματική αλλαγή».
Σε μια πρόσφατη έρευνα, για την υποστήριξη των αγροτών της Κρήτης στο θέμα της κλιματικής αλλαγής, ο Βοτανικός Κήπος του Πανεπιστημίου Κρήτης ολοκλήρωσε και δημοσίευσε μια ερευνητική εργασία για δέκα άγρια αρωματικά και φαρμακευτικά είδη της Κρήτης, στην οποία εκτιμάται το κατά πόσο και ποια από αυτά ενδέχεται να πιεστούν από την προβλεπόμενη κλιματική αλλαγή και ποια να ευνοηθούν.
Η έρευνα έρχεται να επαληθεύσει ότι από την κλιματική αλλαγή υπάρχουν και κερδισμένοι, κάτι που χρίζει εξέτασης στο σχεδιασμό αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Συγκεκριμένα για τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά της Κρήτης ο κ. Πυρίντσος ανέφερε ότι «Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) εκτιμά πως περισσότερο από το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού, αξιοποιώντας γνώσεις της παραδοσιακής θεραπευτικής, κάνει χρήση άγριων φαρμακευτικών φυτών και θεραπευτικών βοτάνων για να καλύψει μέρος των αναγκών της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας που έχει».
Σύμφωνα με τον κ. Πυρίντσο «αυτό έχει οδηγήσει σε μία μεγάλη πίεση στα φυσικά οικοσυστήματα για συλλογή βοτάνων, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες σε φαρμακευτικά φυτά τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο», και έτσι «η εκτός τόπου καλλιέργεια αυτών των βοτάνων έχει προταθεί ως εναλλακτική πρακτική για να μετριασθεί αυτή η πίεση και να καλυφθούν επαρκώς οι ανάγκες της αγοράς».
Πάραυτα τα βήματα για την καλλιέργεια αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στην Κρήτη, ένα τόπο πολύ υψηλής φυτικής βιοποικιλότητας, γίνονται δειλά και με πολύ αργό ρυθμό. Για την υποστήριξη των αγροτών της Κρήτης σ’ αυτό το πεδίο, ο Βοτανικός Κήπος του Πανεπιστημίου Κρήτης μελέτησε δέκα άγρια αρωματικά και φαρμακευτικά είδη της Κρήτης σε όλο το νησί. Ο καθηγητής κ. Στέργιος Πυρίντσος και επιστημονικά υπεύθυνος του Βοτανικού Κήπου με τους συνεργάτες του εκτίμησε για όλο το νησί τις εν δυνάμει θέσεις καλλιέργειας αυτών των δέκα άγριων φαρμακευτικών ειδών σε μελλοντικά κλιματικά σενάρια και τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν σε διεθνές έγκυρο περιοδικό.
Όπως μας εξήγησε ο κ. Πυρίντσος «από τα αποτελέσματα προέκυψε ότι η απόκριση στα μελλοντικά κλιματικά σενάρια δεν είναι ενιαία, αλλά διαφοροποιείται από είδος σε είδος. Τα είδη που εξετάστηκαν αξιολογήθηκαν ως προς τα κέρδη και τις απώλειες που προβλέπεται να εμφανίσουν σε χωρικό επίπεδο και προέκυψε ότι ομαδοποιούνται σε τρεις κατηγορίες: α) Αυτά που προβλέπεται ότι θα ευνοηθούν από την κλιματική αλλαγή και για τα οποία προβλέπεται ότι θα αυξηθούν οι περιοχές καταλληλότητας για καλλιέργεια σε σχέση με το σήμερα. β) Αυτά που θα βρεθούν σε μειονεκτική θέση και για τα οποία προβλέπεται απώλεια κατάλληλων περιοχών για καλλιέργεια σε σχέση με το σήμερα και γ) τα είδη που αναμένεται να εμφανίσουν ενδιάμεση συμπεριφορά, δηλαδή να εμφανίσουν και κέρδη και απώλειες που θα διαφοροποιούνται χωρικά εμφανίζοντας το φαινόμενο της μετατόπισης του εν δυνάμει εύρους διανομής.
Συγκεκριμένα «θα ευνοηθεί το θυμάρι (Thymbracapitata), το πολυκόμπι (Micromeriajuliana), η ρίγανη της Ανατολικής Κρήτης (Origanumonites) και η φασκομηλιά (Salviafruticosa), ενώ θα βρεθούν σε μειονεκτική θέση το θρούμπι (Saturejathymbra), ο δίκταμος (Origanum dictamnus) και το μελισσόχορτο (Melissa officinalis). Ενδιάμεση συμπεριφορά προβλέπεται να εμφανίσουν η ρίγανη της Δυτικής Κρήτης (Origanum vuglare subsp. hirtum), η καλαμίνθα (Calamintha nepeta subsp. grandulosa) και η μηλοσφακιά (Salviapomiferasubsp. pomifera)».
Τα μελλοντικά κλιματικά σενάρια υπολογίστηκαν με βάση το παγκόσμιο κλιματικό μοντέλο MIROC-6 (Model for Interdisciplinary Research on Climate-6), που αναπτύχθηκε από την Ιαπωνική Υπηρεσία Επιστήμης και Τεχνολογίας για τη Θάλασσα και τη Χέρσο (JAMSTEC), το Ερευνητικό Ινστιτούτο για την Ατμόσφαιρα και τους Ωκεανούς (AORI), το Πανεπιστήμιο του Tokyo και το Εθνικό Ινστιτούτο Περιβαλλοντικών Μελετών (NIES) της Ιαπωνίας και με βάση δύο διαφορετικές Κοινωνικο-Οικονομικές Διαδρομές, μία αισιόδοξη, όπου οι κοινωνίες αναμένεται να λάβουν αποτελεσματικά μέτρα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής (SSR-126) και μία απαισιόδοξη (SSR-370).
Σύμφωνα με τον καθηγητή κ. Πυρίντσο, «τα αποτελέσματα αυτά αναμένεται να υποστηρίξουν έμπρακτα τον αγροτικό κόσμο της Κρήτης, που ενδιαφέρεται να προχωρήσει σε νέες καλλιέργειες πέραν των παραδοσιακών και αποτελούν μέρος των πολιτικών προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή με βάση τη γνώση και την εμπειρία, καθώς και των πολιτικών σύνδεσης του Βοτανικού Κήπου του Πανεπιστημίου Κρήτης με τις ανάγκες του τόπου.
Σχετικούς χάρτες έχει στη διάθεσή του ο κ. Πυρίντσος.
Γιώργης Λελεδάκης
