Η ουσιαστική προώθηση της ισότητας των δύο φύλων και η εξάλειψη των έμφυλων στερεοτύπων και συμπεριφορών, αποτελούν καίρια ζητήματα σε μια εποχή που παρατηρείται έξαρση περιστατικών σεξουαλικής παρενόχλησης και βίας. Οι έμφυλοι ρόλοι, περιγράφουν τις συμπεριφορές και τις στάσεις ανδρών και γυναικών, όπως αυτές έχουν καθοριστεί από την κοινωνία και θεωρείται «πρόκληση» η επιτυχής απόκλιση από αυτούς, καθώς έχουν καταφέρει να «εγκατασταθούν» γερά, τόσο πολιτισμικά όσο και ηθικά, στο κοινωνικό μας σύνολο.
Οι προσπάθειες που πρέπει να γίνονται λοιπόν, πρέπει να είναι αδιάκοπες και να προωθούνται με τρόπο πολυμεσικό, ώστε να έχουν πιθανότητες να προσεγγίσουν όσο το δυνατόν περισσότερους αποδέκτες. Εξίσου σημαντική θεωρείται και η ενημέρωση, τόσο από το οικογενειακό πλαίσιο, όσο όμως και από το σχολικό, καθώς και η σωστή ερμηνεία συμπεριφορών και καταστάσεων που ενδεχομένως να αντιμετωπίσει μεγαλώνοντας μια γυναίκα ή ένας άνδρας.
Στο πλαίσιο αυτό, παρουσιάστηκαν χθες στην αίθουσα συνεδριάσεων της Τεχνικής Υπηρεσίας του δήμου Ρεθύμνης, δύο βίντεο – σποτ, τα οποία συγχρηματοδοτήθηκαν από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΣΠΑ και Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και δημιουργήθηκαν με στόχο την προαγωγή της Ισότητας των Φύλων, στην εργασία και στην καθημερινή ζωή και συνύπαρξη. Η ημερομηνία δημοσιοποίησης των δύο βίντεο, έγινε εσκεμμένα σε μια, κατά τ’ άλλα, συνηθισμένη ημέρα και όχι σε μια ημέρα ορόσημο, όπως π.χ. η Ημέρα της Γυναίκας. Ο λόγος είναι ότι φαινόμενα σεξουαλικής παρενόχλησης, καθώς και ασέβειας απέναντι στις γυναίκες, λαμβάνουν χώρα καθημερινά και αδιάλειπτα και είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να προβληματίζει και να τίθεται στο «τραπέζι» της συζήτησης παντός καιρού.
Όπως επισημάνθηκε χαρακτηριστικά, χθες στη διάρκεια συνέντευξης τύπου, είναι ιδιαιτέρως σημαντικό να οριοθετηθούν νοηματικά οι διαφορές του φλερτ και της σεξουαλικής παρενόχλησης. Το φλερτ αφορά σε μια συνθήκη στην οποία υπάρχει μια αλληλεπίδραση και μια πρόθεση και από τις δύο πλευρές και αυτές εκφράζονται είτε με λεκτικούς είτε με μη λεκτικούς τρόπους επικοινωνίας. Είναι δηλαδή, μια σχέση συμμετρική και ισότιμη. Αντίθετα, στην σεξουαλική παρενόχληση η σχέση είναι ασύμμετρη, και σε αυτήν ο θύτης έχει στόχο να ασκήσει εξουσία και έλεγχο στο σώμα της γυναίκας, την ίδια ώρα που φυσικά απουσιάζει η συναίνεσή της.
Τα δύο ολιγόλεπτα βίντεο, που δημιούργησε το Κέντρο Συμβουλευτικής Υποστήριξης Γυναικών Θυμάτων Βίας και της Δημοτικής Επιτροπής Ισότητας δήμου Ρεθύμνης, σε σκηνοθεσία της Ελβίνας Μποτονάκη αλληλοσυμπληρώνονται.
Στο πρώτο βίντεο αποτυπώνεται η στάση ενός άνδρα, ο οποίος έχει εσωτερικεύσει τον έμφυλο ρόλο του και συμπεριφέρεται στις γυναίκες με τον τρόπο με τον οποίο θεωρεί ότι πρέπει να φέρεται ένας άνδρας σήμερα. Παρόλο που καταλαβαίνει ότι τις φέρνει σε δύσκολη θέση, με το βλέμμα του, τα σχόλιά του και τις χειρονομίες του, ωστόσο, δείχνει να απολαμβάνει την αμηχανία τους. Ο φίλος που τον συνοδεύει, δε συμμερίζεται την αλαζονεία και την ασέβειά του προς το γυναικείο φύλο. Αντιθέτως, αντιδράει και παίρνει θέση σε όσα έχει γίνει μόλις θεατής, λέγοντάς του χαρακτηριστικά πριν αποχωρήσει «Ντροπιάζεις το φύλο σου».
Στο δεύτερο βίντεο, έχει γίνει αντικατάσταση των ρόλων. Ο άνδρας ο οποίος προηγουμένως παρενοχλούσε σεξουαλικά όποια γυναίκα βρισκόταν στο οπτικό του πεδίο, τώρα είναι απελπισμένος που γίνεται θύμα ανάλογων καταστάσεων σε καθημερινή βάση. Παραπονιέται για τις ανήθικες προτάσεις που ακούει από την αφεντικίνα του, αναρωτιέται αν φταίει το ντύσιμό του που ακούει σχόλια σεξουαλικού περιεχομένου από γυναίκες, νιώθει απελπισμένος που τα πτυχία του δεν αναγνωρίζονται στο επαγγελματικό του περιβάλλον. Ομοίως και ο φίλος του, περιγράφει ανάλογα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης που έχει υποστεί. Σχολιάζει μάλιστα ότι, «Το χειρότερο είναι ότι μετά από όλα αυτά που έχουν συμβεί, καμία δε μπορεί να μπει στη θέση μας και να καταλάβει πως νιώθουμε». Το βίντεο κλείνει με την ερώτηση, «Πως θα ένιωθες αν ήσουν στη θέση τους;», δείχνοντας δύο γυναίκες, στην ίδια θέση και με τις ίδιες εκφράσεις που είχαν προηγουμένως οι δύο παρενοχλημένοι άνδρες.
Σχολιάζοντας τα, ο δήμαρχος Ρεθύμνης Γιώργος Μαρινάκης ανέφερε ότι με έναν εύστοχο τρόπο, τα δύο βίντεο, τα οποία είχαν φαινομενικά διαφορετική οπτική γωνία, κατέληξαν στο ίδιο, κοινό σημείο. «Θεωρώ ότι η ισότητα είναι απόρροια του σεβασμού του ρόλου του καθενός και του αυτοσεβασμού που ο καθένας πρέπει να έχει για τον εαυτό του. Η έλλειψη σεβασμού είναι θέμα ανατροφής, παιδείας, καλλιέργειας και ενσυναίσθησης, με την έννοια αυτού που λέμε ότι «πρέπει να μάθουμε να μπαίνουμε στα παπούτσια του άλλου». Στην ουσία, δε σεβόμαστε γιατί το θεωρούμε σαν προέκταση της διάθεσης εξουσίας του άλλου. Είναι κυριαρχική συμπεριφορά η έλλειψη σεβασμού και αυτός που τη δείχνει δεν είναι σίγουρο ότι πάντα είναι ο κυρίαρχος στις σχέσεις και αυτός που καθορίζει και προσδιορίζει τα θύματα του. Και ο ίδιος είναι θύμα σε άλλες περιπτώσεις, όταν συναντά ανθρώπους, που δεν τον σέβονται, δεν τον εκτιμούν και ασκούν κυριαρχική εξουσία επάνω του, είτε με τη μορφή της εργοδοσίας, της οικονομικής σχέσης και κοινωνικής συνεύρεσης. Όλα αυτά είναι θέματα που πρέπει να μας απασχολήσουν πολύ σοβαρά».
Από την πλευρά της, η αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής δήμου Ρεθύμνης, Δρ. Άννα Ελευθεριάδου – Γκίκα, αφού εξέφρασε την περηφάνια της για τη δημιουργία της Επιτροπής Ισότητας του δήμου, η οποία όπως ανέφερε, έχει μέλη ενεργά, δημιουργικά και με πολλές σημαίνουσες παρεμβάσεις, πρόσθεσε: «Προσανατολιστήκαμε σε κάτι τέτοιο γιατί βλέπουμε ότι τα πολλά λόγια είναι φτώχεια. Αντιθέτως, η εικόνα και πόσο παραπάνω το βίντεο, περνάει πολλά μηνύματα με έξυπνο τρόπο και διεισδυτικό. Ο σκοπός μας δεν είναι να φτάνουμε στις κακοποιήσεις, αλλά να αλλάζουμε νοοτροπία. Όταν ουσιαστικά στηλιτεύεις τα κακώς κείμενα με ένα τρόπο έξυπνο και χιουμοριστικό, όποιος το δει και δικές του εμπειρίες θα βρει μέσα αλλά και δικά του μηνύματα που θέλει να περάσει. Θα ήθελα να φτάσουμε σε ένα σημείο που όλα αυτά θα είναι αυτονόητα, γιατί είναι θέματα σεβασμού του άλλου και πάνω απ’ όλα αυτοσεβασμού και για εμένα τα βίντεο εκεί εστιάζουν». Κλείνοντας, δε παρέλειψε να τονίσει ότι όλοι οι συμμετέχοντες/ -ουσες εργάστηκαν για αυτό το αποτέλεσμα αφιλοκερδώς.
Η προϊστάμενη του Κέντρου Συμβουλευτικής Υποστήριξης Γυναικών και μέλος της Επιτροπής Ισότητας, Αλεξία Βαονάκη, εξήγησε ότι σκοπός τους ήταν να καταδείξουν τα έμφυλα στερεότυπα, ώστε να συμβάλλουν στην αποδόμηση και στην εξάλειψη τους. «Οι έμφυλοι ρόλοι δημιουργούν ένα μεγάλο άγχος και στις γυναίκες και στους άντρες. Οι γυναίκες πιέζονται και θεωρούν ότι πάντα χρειάζονται και κάποιον άλλον για να μπορούν να επιβιώσουν και ότι δε μπορούν να ανελιχθούν όσο οι άντρες. Εκείνοι από την πλευρά τους νιώθουν την πίεση ότι πρέπει να είναι δυνατοί, ότι είναι ντροπή να μοιράζονται τα συναισθήματά τους ή να δείχνουν θλιμμένοι. Αν υπήρχε ένα μαγικό ραβδί για παράδειγμα, να εξαφάνιζε τα έμφυλα στερεότυπα και τους έμφυλους ρόλους, πιθανότητα θα εξαφάνιζε και την έμφυλη βία». Εξηγώντας μάλιστα τα μηνύματα που καλούνται να περάσουν τα δύο βίντεο, ανέφερε: «Στο πρώτο σποτ βλέπουμε τον άνδρα που έχει εσωτερικεύσει τον έμφυλο ρόλο του, και πράττει όπως θεωρεί ότι πρέπει να φέρεται ένας άνδρας. Το θετικό και αισιόδοξο είναι ότι υπάρχει και η άλλη πλευρά του άνδρα, εκείνος που όχι μόνο ενοχλείται από αυτές τις συμπεριφορές αλλά το βιώνει και σαν ντροπή προς το ίδιο του το φύλο. Στο δεύτερο σποτ ο στόχος ήταν η αντιστροφή των ρόλων προκειμένου να δουλέψουμε την ενσυναίσθηση. Οι εικόνες που είδαμε δεν μας ήταν οικείες. Θα έπρεπε όμως σε μια κοινωνία ισότητας να μοιράζονται γυναίκες και άνδρες τα ίδια δικαιώματα και να μην υφίστανται οι γυναίκες τη βία που υφίστανται».
Η σκηνοθέτης των δύο βίντεο, Ελβίνα Μποτονάκη, πρόσθεσε ότι σκοπίμως δεν επέλεξαν να τοποθετήσουν δύο γυναίκες που να μιλούν για τα προβλήματά τους. «Αντί να θέλουμε να προστατεύσουμε τις κόρες και τις γυναίκες, πρέπει να εκπαιδεύσουμε τους γιους και τους άντρες. Θέλαμε να περάσουμε το μήνυμα στους άντρες ότι έχουν και αυτοί ευθύνη και πρέπει να παίρνουν θέση. Παλιότερα οι περισσότεροι δε μιλούσαν, διότι ένιωθαν μειονεκτικά να υποστηρίξουν τις γυναίκες. Αυτό νομίζω με τα χρόνια αλλάζει».
Κλείνοντας, η Ειρήνη Τσιχλάκη, δημοτική σύμβουλος και μέλος της Επιτροπής Ισότητας του δήμου, διευκρίνισε ότι η ανάγκη προώθησης της ουσιαστικής ισότητας των φύλων και της ενδυνάμωσης της θέσης της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία, απαιτούν τη συλλογική προσπάθεια μεταξύ τόσο των θεσμικών φορέων όσο και της ίδιας της κοινωνίας. «Για αυτούς τους λόγους κατατέθηκε αυτή η πρόταση, προκειμένου να θιχθούν ζητήματα όπως της ανισότητας και της σεξουαλικής παρενόχλησης των γυναικών. Σκοπός ήταν αυτά τα βίντεο να δημοσιευθούν όχι σε ημερομηνίες ορόσημα, αλλά σε μια κοινή ημέρα, γιατί τα θέματα αυτά μας απασχολούν καθημερινά και τα στατιστικά στοιχεία αποδεικνύουν ότι αντί να μειώνεται αυτό το φαινόμενο, αυξάνεται».
