Μέρος 1
Η δεξαμενή σκέψης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δημοσιοποίησε έγγραφο με τίτλο «Η μελλοντική ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας: Διλήμματα για τη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ». Το εκτενές έγγραφο (140 σελίδες) είναι ένα περίεργο επιστέγασμα μιας σειράς συλλογισμών που βλέπουν καθημερινά το φως της δημοσιότητας, με δεδομένο ότι αρχίζει και μεγιστοποιείται ο φόβος ρωσικής επέμβασης στην Ευρώπη, πράγμα που δε συνέβη ποτέ στην παγκόσμια ιστορία. Αντίθετα ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη προσπάθησαν να επιτεθούν στη Ρωσία με τελευταίο παράδειγμα τα δεινά που συσσώρευσε η Γερμανία σε ολόκληρη την Ευρώπη επί εποχής υπαρκτού σοσιαλισμού. Το πρόβλημα που δημιουργείται αφορά μεταξύ άλλων και όσους ασχολούνται με τα θέματα της ΕΕ.
Στο σημείωμα μας αυτό ο στόχος είναι να καταδείξουμε ορισμένους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν για την ΕΕ εξ αιτίας μιας έντονης προοπτικής μερικού διαμελισμού των μέχρι σήμερα και κατόπιν πολλών αγώνων κοινοτικών πολιτικών που υιοθετήθηκαν. Πολιτικές που εφαρμόστηκαν με επιτυχία, στο όνομα του κοινοτικού κεκτημένου.
Οι δοξασίες που αναπτύσσονται καθημερινά τείνουν να συμπτυχθούν σε μερικά σημεία άκρως ανεφάρμοστα ή απλά αν καταστεί δυνατή η εφαρμογή τους αυτό δεν μπορεί να αφορά εξ ίσου τα 27 κράτη μέλη και όσους προσδοκούν να μπουν στο ευρωκλάμπ στο εγγύς μέλλον.
Τα σημεία στα οποία συνοψίζεται όλο το πρόβλημα είναι τα εξής:
Σημείο 1: Εκθέσεις προσωπικοτήτων και επαϊόντων βλέπουν ότι πρέπει να γίνονται ετησίως 800 δις € επενδύσεις για να αποκτήσει η ΕΕ ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Σημείο 2: Η ρωσο-ουκρανική σύρραξη που ήδη έχουμε καταδικάσει τόσο ως προς τα εμπλεκόμενα μέρη, όσο και τους συνοδοιπόρους αυτών δημιούργησαν μια υποχθόνια πορεία που συνοψίσθηκε μέχρι σήμερα, σε αρχικές επενδύσεις 800 δισ. ευρώ για να μετατραπεί το θέμα της άμυνας σε ευρωπαϊκό ιδιόρρυθμο γίγνεσθαι, ή απλά επιβίωση, έναντι ενός κατ ουσία ανύπαρκτου εχθρού.
Σημείο 3: Ευρισκόμενοι σε περίοδο έναρξης διαπραγματεύσεων για τον επερχόμενο πολυετή προϋπολογισμό της ΕΕ διαπιστώνεται ένας ορατός κίνδυνος που αφορά το ύψος των δαπανών για την ορθή άσκηση των κοινών πολιτικών της ΕΕ. Και τούτο γιατί θα παρεισφρήσουν και οι δαπάνες για την άμυνα που κινδυνεύουν να αλλάξουν τη ροή της μέχρι σήμερα γνωστής εξέλιξης της ΕΕ και των κρατών μελών της. Ταυτόχρονα φαντάζεται ο πλέον αισιόδοξος Ευρωπαίος, πως θα μαζευτούν τα 800 δισ. επενδύσεων για τον ανταγωνισμό και 200 δις η κανονική εκτέλεση του ετήσιου προϋπολογισμού; Ένα σύνολο 1 τρισ. ευρώ/έτος επιπλέον των άμεσων 800 δισ. ευρώ για την άμυνα είναι … όνειρο απατηλό.
Σημείο 4: Το σημείο αυτό αποτελεί κίνδυνο ύπαρξης της ίδιας της Ελλάδας και αφορά το ενδεχόμενο συμμετοχής της ήδη αναπτυγμένης Τουρκίας σε επίπεδο άμυνας και παραγωγής αμυντικών και επιθετικών συστημάτων. Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι το κατάλαβαν νωρίς οι ευρωβουλευτές μας και τουλάχιστον στο σημείο αυτό ενώθηκαν και μπορεί να υπάρξει τροποποίηση στους αρχικούς σχεδιασμούς. Αρκεί να το παλέψουμε σωστά και μαζί ενωμένοι όλοι οι Έλληνες και Κύπριοι αδελφοί μας.
Ποια όμως είναι τα κύρια σημεία της μελέτης που προαναφέραμε:
Η μελέτη επισημαίνει ότι η ΕΕ αντιμετωπίζει ελλείψεις σε επενδύσεις, κατακερματισμό πολιτικών και τεχνολογικά κενά. Η επιτάχυνση των προσπαθειών σε αυτούς τους τομείς είναι κρίσιμη για τη βελτίωση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας της ΕΕ και την επίτευξη των στόχων ψηφιακού μετασχηματισμού έως το 2030.
Και θεωρεί ότι η κοινή και συντονισμένη δράση σε επίπεδο ΕΕ είναι πιο αποτελεσματική από τις μεμονωμένες προσπάθειες των κρατών-μελών, ιδιαίτερα σε τομείς υψηλής τεχνολογίας και ψηφιακής καινοτομίας.
Οι εμπειρογνώμονες εξετάζουν τέσσερα από τα σενάρια: Ανταγωνισμός, Ευρωπαϊκό ΝΑΤΟ, Ευρωπαϊκή Αμυντική Ένωση και Patchwork, υπό την έννοια του κατακερματισμού. Οι στόχοι συγκλίνουν στο ότι θα έχουμε αύξηση του ανταγωνισμού την επόμενη δεκαετία.
Αυτά τα σενάρια εξετάζουν τον βαθμό (απο)δέσμευσης των ΗΠΑ από την Ευρώπη, τις σχέσεις ΕΕ-ΝΑΤΟ και την πιθανή έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία. Ενώ ο ανταγωνισμός μπορεί σε μεγάλο βαθμό να θεωρηθεί ως συνέχεια της τρέχουσας κατάστασης πραγμάτων, με μια σταθερή διατλαντική σχέση αγκυροβολημένη στο ΝΑΤΟ, το σενάριο Patchwork είναι το πιο καταστροφικό για την ΕΕ.
Αντιστρόφως, μια νέα ύφεση (χαλάρωση των σχέσεων μεταξύ των παγκόσμιων δυνάμεων) μπορεί να βοηθήσει τη στρατηγική αυτονομία της.
Η ΕΕ θα μπορούσε να ενισχύσει την υπηρεσία της σε θέματα άμυνας, να διατηρήσει τους διατλαντικούς δεσμούς και να επιτρέψει την επικράτηση του ευρωπαϊκού συμφέροντος, αλλά με μορφή που θα αφήσει ανεπηρέαστη την εξέλιξη των κοινών πολιτικών που έχουν αποτελέσει τα σημεία μεγέθυνσης της ΕΕ. Αλλιώς θα μετατοπιστούν τα κέντρα σε μερικά κράτη μέλη που θα ωθούν κατά το δοκούν την ανάπτυξη και την ασφάλεια των δικών τους εδαφών και γεωγραφικών ενοτήτων, αδιαφορώντας για τους υπόλοιπους εταίρους που καλύπτονται από το σημερινό ορισμό των «αδύναμων προϋπολογισμών». Γιατί απλούστατα θα αποδειχθεί λίγες δεκαετίες μετά ότι η πραγματική διεύρυνση της κοινότητας δούλεψε μόνο υπέρ των κεντρικών και βόρειων χωρών με τη χρήση του περίφημου «κοινοτικού κεκτημένου».
Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή για επικίνδυνους ελιγμούς που προσπαθούν να επιβάλουν ορισμένοι ταγοί της ΕΕ αδιαφορώντας για τους υπόλοιπους. Για την ώρα έχουν ενδυθεί το χιτώνα των «προθύμων» και αυτό είναι ακόμη πιο επικίνδυνο, με τη συμμετοχή της ύαινας που ακούει στο όνομα Μεγάλη Βρετανία και στους συνοδοιπόρους των φίλων και εταίρων μας των Γερμανών που είναι οι εξ ανατολών γείτονες.
