Το μοντέλο που πέτυχε
«Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαµβάνειν». Αυτή τη φράση χρησιμοποίησε η κ. Λιονή στις δηλώσεις της, αυτό ήταν και το νόημα όσων μας είπε ο αποστρατευμένος πλέον, πρώην διοικητής των Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Κρήτης Νίκος Λαγουδάκης. Ο ίδιος γνωρίζει πάρα πολύ καλά το νότιο Ρέθυμνο και της ιδιαιτερότητές του, καθότι κατάγεται από τα Δαριβιανά του δήμου Αγίου Βασιλείου.
Επί των ημερών του, καταγράφηκε το ιστορικότερο χαμηλό όλων των εποχών: Ως διοικητής Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Κρήτης ανέλαβε (το 2019) με 15.000 καμένα στρέμματα και έκλεισε (το 2020) με 613 στρέμματα. Η πρόληψη, η αποτροπή και τέλος η καταστολή, ήταν το τρίπτυχο της επιτυχίας.
«Δίναμε έμφαση περισσότερο στην πρόληψη. Δουλεύαμε πολύ στην αποτροπή (με τα ανακριτικά γραφεία), με τις άλλες υπηρεσίες (Δασικές Υπηρεσίες) και τους δήμους. Και στο τέλος στην καταστολή εφαρμόζαμε με την έναρξη του συμβάντος μαζική μετακίνηση δυνάμεων και προσβολή του συμβάντος. Δηλαδή, δεν περιμέναμε να ανοίξει, όπως λέγαμε εμείς επιχειρησιακά το συμβάν, να μεγαλώσει. Μετακινούσαμε πολλές δυνάμεις με την έναρξη. Τα καταφέραμε. Τρία χρόνια δοκιμάστηκε αυτό το μοντέλο στην Κρήτη και πέτυχε» ανέφερε ο κ. Λαγουδάκης στα «Ρ.Ν.».
«Δουλέψαμε πολύ πάνω στο κομμάτι της πρόληψης και της αποτροπής» επιμένει ο αντιστράτηγος ε.α. του Πυροσβεστικού Σώματος. «Είχαμε βάλει στον επιχειρησιακό σχεδιασμό: Τους δήμους, τους εθελοντές (με αρμοδιότητες και με ρόλους όμως στον καθένα), τις εθελοντικές ομάδες, ακόμα και τους οδηγούς των τρακτέρ σε κάθε χωριό, τους ιδιοκτήτες – ξέραμε πού θα βρούμε τον καθένα στο τηλέφωνο» θυμάται. «Είχαμε κάνει έναν επιχειρησιακό σχεδιασμό για όλη την Κρήτη, που ξέραμε οποιαδήποτε στιγμή με την έναρξη, ότι ο τάδε ποιο αυτοκίνητο έχει, ποιο τρακτέρ έχει, κι αμέσως κινητοποιούσαμε τους πάντες. Δουλέψαμε πολύ με το Δασαρχείο, με την Περιφέρεια, με τους δήμους. Δώσαμε έμφαση στην αποτροπή. Τα ανακριτικά γραφεία έκαναν πολύ καλή δουλειά όλο το καλοκαίρι. Δεν δείχναμε ανοχή σε κανέναν – ήμασταν κάθετοι σε αυτό! Βεβαιώναμε πρόστιμα – δεν το θέλαμε, δεν ήταν αυτοσκοπός αυτός. Αλλά επειδή είχαμε συνεργαστεί και με τους μελισσοκόμους και με τους μελισσοκομικούς συλλόγους, η αλήθεια είναι ότι είχαν δείξει κατανόηση όλοι – γιατί και από τους μελισσοκόμους και από τους κτηνοτρόφους μπορούν να γίνουν ατυχήματα. Και οι εθελοντές μάς βοήθησαν πάρα πολύ».
Με την έναρξη ενός συμβάντος, «Μετακινούσαμε κατευθείαν πάρα πολλές δυνάμεις. Δηλαδή, δεν περιμέναμε να μας πουν 200-300 και 500 μέτρα μέτωπο. Δεν υπήρχε περίπτωση. Με την έναρξη είχαμε 10, 20, 30, 40 πυροσβεστικά κατευθείαν».
Για τις τραγικές εικόνες από τα χωριά της περιοχής του, ο κ. Λαγουδάκης δεν είναι σε θέση να πει τι πήγε λάθος, «Γιατί δεν ξέρω τον σχεδιασμό, ούτε ξέρω πώς έγινε η κινητοποίηση των δυνάμεων. Και δεν έχω και τα στοιχεία» διευκρίνισε.
Η κατανομή του προσωπικού και ο εξοπλισμός
Ο πρώην διοικητής των Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Κρήτης είναι υπέρ της αναβάθμισης του πυροσβεστικού κλιμακίου του δήμου Αγίου Βασιλείου. Το σημαντικότερο, ωστόσο, για τον ίδιο βρίσκεται αλλού: «Επειδή στην Κρήτη υπηρετούν 1.200 πυροσβέστες (αν θυμάμαι καλά από τότε που ήμουν εγώ), η κατανομή του προσωπικού στις υπηρεσίες πρέπει να γίνει σύμφωνα με τις επιχειρησιακές ανάγκες και όχι σύμφωνα με τις ανάγκες των υπαλλήλων. Αυτό είναι το πιο σημαντικό. Δηλαδή, πρέπει να δοθεί έμφαση σε αυτό» υποστηρίζει.
Από την εποχή του κ. Λαγουδάκη ο εξοπλισμός χρειαζόταν ανανέωση. «Τα οχήματα ήταν παλιά, χρειάζονται κι αυτά ανανέωση» λέει σήμερα. «Πρέπει να δοθεί μία προτεραιότητα εκεί, παρότι η Περιφέρεια Κρήτης είχε βοηθήσει πάρα πολύ με την αγορά εξοπλισμού και οχημάτων. Αλλά αυτό από μόνο του δεν αρκεί. Χρειάζεται περισσότερη αναβάθμιση του εξοπλισμού».
Πού (και πώς) χρησιμεύουν οι αντιπυρικές ζώνες
Ο πρώην διοικητής των Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Κρήτης διαλύει κι έναν μύθο, αυτό των αντιπυρικών ζωνών: «Οι αντιπυρικές ζώνες είναι δρόμοι πρόσβασης των πυροσβεστικών και των άλλων οχημάτων για να έρθουν πιο κοντά στο συμβάν. Η φωτιά έχει μετρηθεί ότι με έναν άνεμο 2-3 μποφόρ περνάει 150 και 200 μέτρα. Δηλαδή, η φωτιά για να σταματήσει σε ένα δρόμο που τον λέμε αντιπυρική ζώνη, πρέπει να είναι η ταχύτητα του ανέμου μηδέν (που δεν είναι ποτέ, γιατί όπως ξέρουμε η φωτιά από μόνη της δημιουργεί έναν άνεμο δύο μποφόρ, έρπουσα να έρθει με χαμηλή βλάστηση). Με έναν μικρό άνεμο που δημιουργεί η φωτιά, θα τον περάσει τον δρόμο! Οι αντιπυρικές ζώνες δεν σταματούν τη φωτιά! Σε βοηθούν να προσεγγίσεις τη φωτιά.
Μην δημιουργούμε λοιπόν την εντύπωση στον κόσμο ότι εάν ανοίξουμε δρόμους στα δάση, θα σταματήσουν οι φωτιές. Ποτέ δεν πρόκειται να συμβεί αυτό. Η φωτιά περνάει με χαμηλή βλάστηση, δεξιά και αριστερά του δρόμου, έρπουσα να έρχεται, με 1-2 μποφόρ που δημιουργεί τον περνάει τον δρόμο. Μόνο με τον αέρα που δημιουργεί. Και δημιουργεί πίσω της νέες εστίες.
Και ο τελευταίος πυροσβέστης, και ο τελευταίος δασολόγος ξέρει ότι οι δρόμοι δεν σταματούν τις φωτιές. Βοηθάνε να τις προσεγγίσεις και μόνο».
«Καμία έκπτωση»
Τι πρέπει ωστόσο να συμβεί από εδώ και πέρα για να μην ξαναζήσουμε ανάλογες καταστάσεις;
«Η νότια Κρήτη, όπως ξέρουμε όλοι, έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Έχει ισχυρούς ανέμους, άρα δεν μπορείς να περιμένεις. Εάν περιμένουμε από την καταστολή να σβήσουμε τις πυρκαγιές, δεν θα τις σβήσουμε ποτέ! Εάν δεν προηγηθεί η πρόληψη, η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, η κινητοποίηση των εθελοντικών ομάδων, των διάφορων επαγγελματικών κατηγοριών (κτηνοτρόφων, μελισσοκόμων, αγροτών κ.λπ.), ώστε να τους παροτρύνουμε να βοηθήσουν κι αυτοί το καλοκαίρι στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών, δεν θα καταφέρεις ποτέ να φέρεις αποτέλεσμα! Και γι’ αυτό κι εγώ προσωπικά δεν πίστευα, ποτέ, στην καταστολή!» απαντά ο Ρεθεμνιώτης αντιστράτηγος ε.α. του Πυροσβεστικού Σώματος, επισημαίνοντας πως θα πρέπει «Να δοθεί βάρος στην καλή συνεργασία και στην καλή επιχειρησιακή ανταπόκριση στην έναρξη του συμβάντος».
Εν κατακλείδι εκεί βρίσκεται και το «μυστικό της επιτυχίας» κατά τον κ. Λαγουδάκη: «Στον δήμο Αγίου Βασιλείου υπάρχει ένα μεγάλο υδροδοτικό δίκτυο. Υπάρχουν κρουνοί παντού. Το θυμάμαι και επί των ημερών μου. Το πρόβλημα όμως δεν είναι οι κρουνοί, το πρόβλημα είναι πόσο γρήγορα κινητοποιείσαι στην έναρξη του συμβάντος για να το προλάβεις. Εκεί είναι το μυστικό της επιτυχίας. Και πόσες δυνάμεις προσεγγίζουν το συμβάν. Δηλαδή, δεν χρειάζεται καμία έκπτωση κατά τη γνώμη μου εκεί: Κινητοποιείς πολλές δυνάμεις, πιάνεις τη φωτιά και μετά αποδεσμεύεσαι».
