Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Ρεθύμνου: Όταν η γνώση δεν γνωρίζει ηλικιακά όρια

Το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) Ρεθύμνου συμπληρώνει φέτος 20 χρόνια λειτουργίας. Μια δημόσια δομή η οποία δεν είναι απλώς το εργαλείο επανασύνδεσης με τη γνώση για ανθρώπους ενήλικες πια, συχνά πολύ άνω των 30 ετών, με πολλαπλούς ρόλους στην κοινωνία, υποχρεώσεις και δυσκολίες. Το ΣΔΕ συνιστά πρωτίστως μια κοινωνική δομή η οποία έρχεται να σπάσει τα στερεότυπα και τις παρωχημένες αντιλήψεις περί ηλικιακού ορίου στην εκπαίδευση, έχοντας ακριβώς ως βασικό μότο ότι «η γνώση δεν γνωρίζει ηλικία». Με πρόγραμμα σπουδών προσαρμοσμένο στις ανάγκες των μαθητών του, πλήρως εναρμονισμένο συνάμα με τις απαιτήσεις της σύγχρονης πραγματικότητας και εκπαιδευτικούς εξοπλισμένους με την απαραίτητη κατάρτιση για την επιμόρφωση ενηλίκων, καλή διάθεση και υπομονή, το ΣΔΕ Ρεθύμνου υποδέχεται τους μαθητές του έτοιμο να καταλύσει τις ψυχολογικές τους αντιστάσεις απέναντι στη μόρφωση, δίνοντάς τους την ευκαιρία να πιστέψουν στις δυνατότητές τους, συμβάλλοντας καθοριστικά στην ανοικοδόμηση της αυτοπεποίθησής τους σε ό,τι αφορά τις γνώσεις και κάνοντάς τους να πιστέψουν στην πράξη ότι δεν μένουν πίσω, αλλά αντιθέτως υπάρχει τρόπος και μεθοδολογία ώστε να αποκτήσουν τις δεξιότητες που χρειάζονται και τελικά το απολυτήριο Γυμνασίου, το οποίο θα τους βοηθήσει είτε να διεκδικήσουν καλύτερες επαγγελματικές απολαβές και συνθήκες είτε θα ικανοποιήσει μια πυρηνική ανάγκη για μόρφωση η οποία για διάφορους λόγους έμενε στο «κενό» για χρόνια.

«Η εκπαίδευση ενηλίκων απευθύνεται σε άτομα άνω των 18 τα οποία δεν είχαν την ευκαιρία να τελειώσουν το Γυμνάσιο στην εποχή τους. Διαρκεί μόλις δύο χρόνια αλλά με προγράμματα τα οποία καλύπτουν σχεδόν όλο το φάσμα της σύγχρονης γνώσης όπως είναι η πληροφορική, το περιβάλλον, τα αγγλικά, η γλώσσα, ο αριθμητικός γραμματισμός, κοινωνικός και επιστημονικός. Η μεθοδολογία βασίζεται κυρίως στο βίωμα το προσωπικό των εκπαιδευομένων για αυτό και έχουμε πάρα πολλές δράσεις και εντός σχολείου και εκτός που σημαίνει ότι στοχεύουμε παράλληλα στην ευαισθητοποίησή τους και σε θέματα κοινωνικά, πολιτισμικά, περιβαλλοντικά και γενικά ό,τι αφορά τη σύγχρονη γνώση. Επίσης, είναι ομαδοκεντρική η διδασκαλία. Η γνώση «βγαίνει» από τους ίδιους τους εκπαιδευόμενους, υποβασταζόμενους πάντα από τους εκπαιδευτικούς οι οποίοι συνήθως έχουν επιμορφώσεις και μάλιστα πολλοί από αυτούς είναι καταρτισμένοι, έχοντας και δεύτερο πτυχίο και μεταπτυχιακό πάνω στην εκπαίδευση ενηλίκων», εξηγεί στα «Ρ.Ν.» η Μαρία Κουτεντάκη, διευθύντρια του ΣΔΕ Ρεθύμνου και φιλόλογος την οποία συναντήσαμε με αφορμή την τελετή αποφοίτησης του Β’ κύκλου σπουδών για το φετινό σχολικό έτος, που έλαβε χώρα το απόγευμα της Δευτέρας στο Πολιτιστικό Κέντρο Ξενία.

Παρόλη την αστείρευτη θέληση για μάθηση και γνώση από πλευράς μαθητών, όπως ισχυρίζονται όλοι οι εκπαιδευτικοί που μας μίλησαν, υπάρχουν αρκετές πρακτικές δυσκολίες στη συνεργασία τους με ενήλικες οι οποίοι έρχονται πολλές φορές στο σχολείο αμέσως μετά τη δουλειά τους, τις υποχρεώσεις στο σπίτι ή οτιδήποτε άλλο συμβαίνει στην ενήλικη ζωή τους. Ο χρόνος των εκπαιδευόμενων, λοιπόν, που δεν περισσεύει αλλά και αυτοί οι πρώτοι δισταγμοί με το αντίκρισμα της ύλης, η εκμάθηση της οποίας φαντάζει ίσως βουνό είναι μερικές από τις προκλήσεις που έρχονται αντιμέτωποι οι μαθητές, όμως οι εκπαιδευτικοί τους έχουν τα εργαλεία για να τους βοηθήσουν. «Η μεγάλη δυσκολία που έχουν οι εκπαιδευόμενοι είναι στην έλλειψη του χρόνου. Το ότι προσπαθούν να συνδυάσουν τη δουλειά τους που συχνά είναι απαιτητική και επίπονη -γιατί μην ξεχνάτε ότι είναι άτομα που δουλεύουν για να βιοποριστούν οι περισσότεροι συχνά σε σκληρές συνθήκες-, και είναι άθλος να καταφέρουν να είναι το απόγευμα στο σχολείο και φυσικά το να ανταποκριθούν και σε κάποιες απαιτήσεις, να έχουν δηλαδή τη δυνατότητα να διαβάσουν, να ξαναβρούν την επαφή τους με τη γλώσσα, με το κείμενο», αναφέρει χαρακτηριστικά η κ. Κουτεντάκη, ενώ ο Θοδωρής Τσοβίλης, καθηγητής Πληροφορικής στο ΣΔΕ επισημαίνει: «Στην αρχή είναι πάντοτε φοβισμένοι, αυτό που λέμε «κουμπωμένοι» και αισθάνονται ότι δεν ξέρουν, ότι δεν μπορούν ότι δεν θα τα καταφέρουν και εκεί τώρα χρειάζεται μια σωστή προσέγγιση και παρέμβαση από τους εκπαιδευτικούς να τους πάρουν από το χέρι να τους οδηγήσουν σιγά σιγά στις δεξιότητες και τις γνώσεις που πρέπει να αποκτήσουν. Ένας εκπαιδευτικός δηλαδή σε αυτή τη θέση πρέπει να έχει υπομονή επειδή έχει να κάνει με ενήλικες που κουβαλάνε μέσα τους πολλά πράγματα όπως την ανασφάλεια ότι έρχομαι τώρα να βγάλω το σχολείο στα 30,40,50,60. Κουβαλάνε τις ενοχές τους γιατί δεν το τελείωσαν στην ώρα τους, γιατί δεν το έκαναν όλο αυτό όταν θα έπρεπε. Κουβαλάνε την κούραση, τις δυσκολίες της ζωής τους, άνθρωποι έρχονται στο μάθημα ιδρωμένοι κατευθείαν από τη δουλειά. Θέλει υπομονή λοιπόν, καλή διάθεση και θετική προσέγγιση και πρέπει ένας εκπαιδευτικός σε τέτοιου είδους δομές να είναι ευέλικτος, να μπορεί να προσαρμοστεί εύκολα στο κοινό που έχει. Όχι ότι θα τους κάνει λιγότερα ή πιο εύκολα απλώς θα πρέπει να προσαρμόσει την ύλη του, τις δραστηριότητες, τις ασκήσεις στο κοινό το οποίο απευθύνεται».

Την ίδια ώρα η Ευφροσύνη Τζιαφάλια, υποδιευθύντρια του ΣΔΕ Ρεθύμνου επισημαίνει χαρακτηριστικά στα «Ρ.Ν.»: «Αυτοί οι άνθρωποι έχουν τόσο θέληση για μάθηση που κάθε μέρα είναι μια νέα μέρα, παίρνεις δύναμη και εσύ από αυτούς», ενώ η Χριστιάννα Παναγιώτου, σύμβουλος – ψυχολόγος στο ΣΔΕ Ρεθύμνου, παρατηρεί ότι οι εκπαιδευόμενοι κατά την επιστροφή τους στα θρανία «Έχουν την ευκαιρία να ζήσουν κάποιες εμπειρίες που δεν τις έζησαν όταν έπρεπε. Οπότε βρίσκουν την όλη εμπειρία πολύ ενδιαφέρουσα».

Την Τελετή Αποφοίτησης Β’ Κύκλου ΣΔΕ Ρεθύμνου, τίμησαν με την παρουσία τους ο Αρχιμανδρίτης κ. Βασίλειος Παπαδάκης, ο αντιδήμαρχος Παιδείας – Νέας Γενιάς και Δια βίου Μάθησης του Δήμου Ρεθύμνου Νεκτάριος Παπαδογιάννης, ο υπεύθυνος ΕΚΦΕ Ρεθύμνου Κωνσταντίνος Χαλκιαδάκης, ο Διευθυντής του Εσπερινού ΓΕΛ Ρεθύμνου Γεώργιος Προύσαλης. Η Διευθύντρια του ΣΔΕ Ρεθύμνου Μαρία Κουτεντάκη καλωσόρισε τους επισήμους και έκανε απολογισμό της χρονιάς τόσο για το ΣΔΕ Ρεθύμνου όσο και για το Εκτός Έδρας Τμήμα Αγίου Βασιλείου.

«57 χρόνια περίμενα αυτή τη μέρα»

Η περίπτωση της κ. Θεοδοσίας Μιχελάκη, 70 χρονών στην ηλικία την οποία περήφανα δηλώνει, αποτελεί φωτεινό παράδειγμα πως ποτέ δεν είναι αργά να ικανοποιηθούν οι εσωτερικές ανάγκες μας, ιδίως όταν αυτές έχουν να κάνουν με τη γνώση και τη μόρφωση. Η ίδια φανερά συγκινημένη μιλώντας στα «Ρ.Ν.» αναφέρει πως 57 χρόνια περίμενε την αποφοίτησή της από το Γυμνάσιο, ενώ πλέον βάζει και τον επόμενο στόχο που είναι η αποφοίτηση από το Λύκειο. Με ένα υποστηρικτικό οικείο περιβάλλον αλλά και κάποιες «στενόμυαλες» φωνές τις οποίες οριοθέτησε, όπως μας εξήγησε, και οδηγό της σε αυτό το ταξίδι τη θέλησή της και την ενθάρρυνση των εκπαιδευτικών της για τους οποίους μιλά με απεριόριστη ευγνωμοσύνη, κατάφερε να αντιμετωπίσει τα «δύσκολα» μαθηματικά όπως λέει, να λάβει παινευτικά λόγια για τις εκθέσεις της και τελικά να αποφοιτήσει από το Γυμνάσιο με μια ισότιμη αγάπη για όλα τα μαθήματα και τις στιγμές που βίωσε.

«Η παρουσία μου εδώ οφείλεται σε ένα δικό μου απωθημένο και όνειρο. Γιατί εκείνα τα χρόνια για λόγους που δεν θα ήθελα να αναφέρω γιατί με στεναχωρούν, δεν κατάφερα να τελειώσω το σχολείο και μου είχε γίνει εμμονή. Είμαι πολύ συγκινημένη σήμερα διότι – ακούστε το συνειδητοποίησα χθες – 57 χρόνια περίμενα αυτή τη μέρα. 57 χρόνια. Το διανοείστε; Ήταν από τα καλύτερα χρόνια της ζωής μου. Η μάθηση δεν έχει ηλικία, αρκεί να το θέλεις. Δεν είναι δεν μπορώ, είναι δεν θέλω», αναφέρει χαρακτηριστικά και στη συνέχεια περιγράφει το ταξίδι στη μόρφωση: «Εγώ ξεκίνησα δειλά η αλήθεια είναι με ένα βήμα μπροστά, δύο πίσω. Λέω θα πάω μέχρι τα Χριστούγεννα, θα τα καταφέρω ή όχι. Τα κατάφερα. Οι καθηγητές μου με αγκάλιασαν με αγάπη και εκτίμηση. Όλοι ανεξαιρέτως. Και στην κάθε επιτυχία μου η επιβράβευση που μου έδιναν μου έδινε δύναμη να συνεχίσω. Πρώτος από όλους ο σύζυγός μου με πίστεψε όταν ανακοίνωσα την απόφασή μου. Μου λέει θα πας, θα τα καταφέρεις. Εγώ είχα τους ενδοιασμούς μου λόγω ηλικίας. Αλλά όλοι οι άνθρωποί μου με αγκάλιασαν με ενθουσιασμό. Εβρέθηκαν και μερικοί στενόμυαλοι, μου λέγαν θα πας σχολείο τι θα κάνεις; Αλλά τους αγνόησα. Εν πάση περιπτώσει, η κάθε προσπάθειά μου, η επιβράβευση που είχα από τους καθηγητές μου μού έδινε δύναμη και κουράγιο. Πολλά ήταν τα αγαπημένα μου μαθήματα. Η πληροφορική, τα αγγλικά, η γλώσσα, το περιβάλλον. Ίσως γιατί ήταν καλοί οι καθηγητές. Και τα μαθήματα που δυσκολευόμουν όπως τα μαθηματικά ήθελα να καταβάλλω προσπάθεια και να τα καταλάβω. Μου έχει μείνει η κάθε μου επιτυχία, όταν άκουγα μπράβο κυρία Σούλα, η επιβράβευση αυτού ήταν ένας ενθουσιασμός, κάτι το ξεχωριστό. Το ότι έγραψα κάποιες εκθέσεις που τις παίνεσαν όλα αυτά έχουν χαραχτεί μέσα μου.

Είμαι πάρα πολύ ευτυχισμένη και ικανοποιημένη και αν με αξιώσει ο Θεός – ευχαριστώ τον Θεό πρωτίστως που με αξίωσε αυτά τα 57 χρόνια που περίμενα να πάρω αυτό το χαρτί- και αν θέλει ο Θεός θα πάω και στο Λύκειο και ό,τι καταφέρω. Πάλι πάω με δειλά βήματα και ό,τι καταφέρω».

Διανύοντας χιλιόμετρα από τα Σφακιά για το απολυτήριο

Την ίδια στιγμή η ιστορία της Νεκταρίας Ορφανουδάκη απόφοιτης πια του ΣΔΕ Ρεθύμνου από το απόγευμα της Δευτέρας, είναι εξίσου εντυπωσιακή. Η ίδια διανύοντας καθημερινά χιλιόμετρα από τα Σφακιά για να συμμετάσχει στα μαθήματα, περιγράφει με ενθουσιασμό την κατάκτησή της η οποία δεν περιορίζεται μόνο στο γνωστικό αντικείμενο. Η Νεκταρία, μιλώντας στα «Ρ.Ν.» αναφέρει πως στα 48 της χρόνια, «ελεύθερη» πια από το μεγάλωμα των παιδιών της τα οποία πλέον φοιτούν στα πανεπιστήμιά τους, ένιωσε έτοιμη να επανασυνδεθεί με το σχολείο, το οποίο όπως επισημαίνει πάντα της άρεσε. Αν και η απόσταση ήταν ένα δύσκολο κομμάτι όπως παραδέχεται, το κλίμα του σχολείου εν τέλει την αποζημίωνε: «Είναι πάρα πολύ ωραίο το σχολείο. Περάσαμε πάρα πολύ ωραία. Και οι καθηγητές μας είναι πολύ καλοί όλοι. Μάθαμε πάρα πολλά πράγματα. Γνωρίσαμε καινούργιους ανθρώπους, και συμμαθητές και καθηγητές», δηλώνει χαρακτηριστικά και συνεχίζει: «Ήθελα να τελειώσω το σχολείο, να πάρω το απολυτήριο. Πάντα μου άρεσε το σχολείο, δεν είχα καταφέρει όμως να το ολοκληρώσω όταν ήμουν μικρή και έτσι αποφάσισα τώρα που ήμουν πιο ελεύθερη στο σπίτι, που δεν είχα πολλές υποχρεώσεις καθώς τα παιδιά μου είναι φοιτητές πλέον, έχουν φύγει από το σπίτι. Ερχόμουν από τα Σφακιά, ήταν λίγο δύσκολο με την απόσταση αλλά ήταν τόσο ωραία όλα που δεν το σκεφτόμουν μετά. Μ’ άρεσαν ιδιαίτερα η πληροφορική, τα μαθηματικά παρόλο που ήταν δύσκολα, είχαμε καλούς καθηγητές και μας βοήθησαν. Η γλώσσα, η ψυχολογία μου άρεσε επίσης πολύ.

Ήταν μια ωραία εμπειρία και προτείνω σε όλους που δεν έχουν τελειώσει το σχολείο να το κάνουν. Δεν θα το μετανιώσει κανείς. Προσωπικά έχω πια μια πολύ ωραία ανάμνηση από όλο αυτό».