Ολοκληρώνει το νέο του συμφωνικό έργο «Άγιες Μνήμες»
Ήταν κάποτε στο Σπήλι ένα μικρό αγόρι που ήθελε όταν μεγαλώσει να γίνει …εισπράκτορας. Ένοιωθε μεγάλο θαυμασμό για τον βοηθό του λεωφορείου που κανόνιζε κόσμο και πραμάτειες με απόλυτη εξουσία και ήθελε να του μοιάσει.
Μα κι από το λεωφορείο ακόμα του άρεσε περισσότερο να παρακολουθεί τη γιαγιά Ελένη που ετοίμαζε τα γιατροσόφια της να βοηθήσει κάθε πάσχοντα του χωριού και με απόλυτη επιτυχία πάντα.
Βέβαια ο παράδεισος του μικρούλη μας ήταν η μάζωξη του σογιού λυράρηδων και λαουτιέρηδων που με τις κοντυλιές τους ανάσταιναν και νεκρούς.
Σ΄ αυτό το περιβάλλον μεγάλωνε ο Μπάμπης Πραματευτάκης. Όταν ο πατέρας του Μιχάλης διορίστηκε στην Εφορία Ρεθύμνου όλη η οικογένεια μεταφέρθηκε στο Ρέθυμνο. Κι ο Μπάμπης ξεκίνησε σπουδές.
Ένα πρωινό του Οκτώβρη 1940, ένοιωσε το πρώτο ανεξήγητο ρίγος της ταραγμένης εποχής που ζούσε, όταν ο δάσκαλός του ο Ηλιακάκης τους έδιωξε να επιστρέψουν στο σπίτι τους γιατί κηρύχθηκε πόλεμος.
Κι ήρθε η Μάχη της Κρήτης. Αφού με τα χίλια βάσανα δέχτηκε ο πατέρας του να αφήσει την υπηρεσία του για να καταφύγει με την οικογένειά του στο Σπήλι, καθώς στην πόλη επικρατούσε κόλαση με τους συνεχείς βομβαρδισμούς, εκεί ο 7χρονος Μπάμπης έζησε πρωτόγνωρες εμπειρίες, Εκεί σε ένα δέντρο από κάτω είδε ένα γίγαντα να κοιμάται. Έτσι φάνταζε στα μάτια του ο Γερμανός αλεξιπτωτιστής που βρήκε την ευκαιρία να κλέψει λίγη ώρα ύπνου. Εκεί σ’ ένα βομβαρδισμό ένοιωσε την ανάσα του θανάτου, καθώς το ωστικό κύμα τον έριξε κάτω μαζί με τους δικούς του που τους πήρε ώρα όταν πέρασε το κακό να καταλάβουν αν είναι νεκροί ή ζωντανοί.
Κι έπειτα πάλι επιστροφή στο Ρέθυμνο, όπου με το φως της απελευθέρωσης γνώρισε η οικογένειά του μια ακόμα τραγωδία.
Ο αδελφός του Μανούσος, γραμματέας της ΕΠΟΝ, βρήκε τραγικό θάνατο από χέρι αδελφικό στα ματωμένα γεγονότα του Γενάρη 1945.
Νωρίτερα είχε σκοτωθεί από τους ναζί ο θείος του Θανάσης Μαρκογιαννάκης από τους σπουδαίους αντιστασιακούς, σε μια αναμέτρηση με τον εχθρό στη διάρκεια αποστολής. Σκοτώθηκε προσπαθώντας να δώσει καιρό στους συντρόφους του να φύγουν, αξιοποιώντας την ευκαιρία να κρατάει όπλο μόνος αυτός.
Η εφηβεία του Μπάμπη Πραματευτάκη έδωσε την ευκαιρία στους πνευματικούς ανθρώπους της πόλης να αναγνωρίσουν στο πρόσωπό του ένα μεγάλο μουσικό ταλέντο.
Έγραψε σχετικά στον τοπικό τύπο ο Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος Χρυσόστομος Μακρυγιαννάκης Αρχιμανδρίτης Θεολόγος.
«Το άκουσα κι εγώ, και το ήκουσαν και πολλοί άλλοι από το στόμα του μεγάλου μας μουσουργού και Διευθυντού της κρατικής Ορχήστρας Αθηνών κ. Αντιόχου Ευαγγελάτου, όταν προ καιρού επεσκέφθη την πόλιν μας, δια ν΄ απονήμη τα διπλώματα εις τους μαθητάς του Ωδείου Ρεθύμνης. «Στο παιδί αυτό, βλέπω μια μέρα μια μεγάλη μουσική προσωπικότητα, μια νέα δόξα της Ελλάδος, ένα μεγάλο μουσικοσυνθέτη και δημιουργό». Λόγια βγαλμένα από το πλέον επίσημο στόμα, την αλάνθαστη μουσική πηγή της σημερινής Ελλάδος. Μόνο τ ΄όνομά του είναι αρκετόν να μας κάνη να πιστεύομαι ακράδαντα ότι όλα όσα είπε μια μέρα θα επαληθεύσουν. Και αυτό το πιστεύομαι απόλυτα. Και ο κ. Αντίοχος Ευαγγελάτος δεν τα είπε τα λόγια αυτά ούτε για μένα, αλλά ούτε και για σένα φίλε αναγνώστα. Τα είπε τη στιγμή που έβλεπε το πρόσωπον του Μπάμπη Πραματευτάκη. Μια μεγάλη μουσική ιδιοφυία της εποχής μας το νέο παιδί φαινόμενον κατά τον κ. Ευαγγελάτον. Και προσέθεσεν χαρακτηριστικά για το Ρέθυμνον «Μια μέρα το Ρέθυμνον δεν θα καυχάται μόνον ως πόλις των γραμμάτων, αλλά και ως πόλις των μεγάλων μουσουργών και συνθετών».
Κι ο Μπάμπης Πραματευτάκης ξεκίνησε με την θέλησιν και την βεβαιότητα να γίνη ένας μεγάλος μύστης της μουσικής τέχνης. Ξεκίνησεν ως μόνον όπλον έχον την ευχή του καλού του πατέρα της καλής του μάννας που τόσο τους λατρεύει…».
Ναι ήταν μεγάλο ταλέντο ο νεαρός Πραματευτάκης. Το πρώτο του σχεδίασμα για το Αρκάδι εντυπωσίασε τους μουσικούς παράγοντες του τόπου που έγιναν και οι πρώτοι θαυμαστές του.
Στο φύλλο της «Κρητικής Επιθεώρησης» Πέμπτης 29 Ιουλίου 1954 διαβάζουμε:
«Ένα μεγάλο ταλέντο
Χαράλαμπος Πραμματευτάκις
Ο νέος Μαέστρος
Ι.Μ.Δ.
Χαρά και περηφάνια ένιωσα όταν πριν λίγες μέρες άκουσα το διάσημο μαέστρο και εμπνευσμένο συνθέτη καθηγητή του Ελληνικού Ωδείου Αθηνών Αντίοχο Ευαγγελάτο, να μιλεί με ενθουσιασμό, συγκινημένος πολύ, για τον Ρεθεμνιώτη μαθητή του Χαράλαμπο Μ. Πραματευτάκι.
Είναι χαρά που πλημμυρίζει την καρδιά κάθε ανθρώπου φίλου της τέχνης και που τον ενδιαφέρουν τα πνευματικά θέματα και τα καλλιτεχνικά ζητήματα. Χαρά αληθινή, καθάρια, αυθόρμητη και περηφάνια γιατί ο νέος αυτός είναι Κρητικός και ιδιαίτερα Ρεθεμνιώτης.
«Είναι ένα μεγάλο και σπάνιο ταλέντο, εξελίσσεται σε μεγάλο Μαέστρο πρέπει να είστε περήφανοι για το ταλέντο του που τιμά τον τόπο σας».
Ο Μαέστρος Ευαγγελάτος μιλούσε με τη στοργή και την αγάπη του καθηγητή για τον αγαπημένο, διαλεχτό μαθητή του και πρόσθεσε: «Θα δώσει εξετάσεις διπλωματικές διευθύνοντας τη φιλαρμονική του Δήμου Αθηναίων» έτσι και έγινε.
Κάτω από τη ζεστασιά της μπαγκέτας του νέου Μαέστρου η φιλαρμονική του Δήμου Αθηναίων εκτέλεσε ένα πρόγραμμα διαλεχτών έργων με εξαιρετική επιτυχία. Όλοι οι ακροατές έμειναν εκστατικοί, βλέποντες ένα νέο μαέστρο να διευθύνει και ξέσπασαν σε θερμά και εγκάρδια χειροκροτήματα.
Ρεθεμνιώτες που βρέθηκαν εκεί διηγούνται ενθουσιασμένοι το γεγονός αυτό. Πήρε δυο διπλώματα, Μαέστρου και ωδικής με Άριστα. Ο σεμνός και απλός νέος γεμάτος ψυχική ομορφιά, μετριόφρονας, καλόκαρδος και ευγενικός, είναι ένας αληθινός πνευματικός άνθρωπος και μια μεγάλη μουσική αξία αναγνωρισμένη από διάσημους Πανευρωπαϊκής φήμης καθηγητές.
Μπροστά του ανοίγονται διάπλατοι οι ορίζοντες της ωραίας και δυνατής τέχνης κι όλα προλέγουν το λαμπρό ανέβασμα του διαλεχτού νέου. Το Ρέθεμνος πρέπει αληθινά να είναι περήφανο για το εξαιρετικό παιδί του. Δίκαιη αναγνώριση ταιριάζει στην ευγενέστατη και μεγάλης μόρφωσης πρώτη του δασκάλα της Μουσικής κυρία Αθηνά Π. Τσάκωνα, που πρώτη ξεχώρισε το μεγάλο ταλέντο του νεαρού μαθητή της – και πρώτη έπλασε και πότισε με τους ζωντανούς χυμούς του πνεύματος και της μουσικής την ψυχή του νέου – και επίμονα οδήγησε τα βήματά του στον προορισμόν που θεϊκή χάρη έταξε. Σφίγγω με θερμή αγάπη το χέρι όλων και του Νέου Μαέστρου ευχόμενος να κρατήσει στα άξια χέρια του τιμημένη τη Μπαγκέτα και οδηγικά να τραβήξει στην κατάκτηση των μεγάλων επιτυχιών της Μεγάλης Τέχνης.
Η τιμή για το Ρέθεμνος είναι ξεχωριστή. Τα δάκρυα της συγκίνησης και της χαράς που κύλησαν απ’ τα μάτια των αγαθών και απλών γονέων του είναι το καλλίτερο και ευγενικότερο στόλισμα στο στεφάνι της αξιότης του καλού παιδιού των».
Οι πρώτοι θρίαμβοι
Πολύτιμο σίγουρα αυτό το δημοσίευμα για ένα νεοσσό της δημιουργίας. Επειδή γνωρίζουμε καλά πως σκέπτεται ασφαλώς μετά την πρώτη ικανοποίηση θα ξαναγύρισε στις νότες του, καθώς ετοίμαζε την πρώτη του σύνθεση. Ήταν το Αρκάδι που χρόνια αργότερα θα ολοκλήρωνε σε μια εμπνευσμένη δημιουργία. Ευτυχώς η Μαρία Δρανδάκη καθηγήτριά του και στα Γερμανικά του έδωσε το πιάνο της, διαβλέποντας κι εκείνη ότι στηρίζοντας τον μαθητή της προσφέρει κάτι πολύτιμο στην Τέχνη. Κι ο χρόνος τη δικαίωσε.
Το έργο παρουσιάστηκε με απόλυτη επιτυχία όπως διαβάζουμε στο ΒΗΜΑ φ. Πέμπτη 11 Νοεμβρίου 1954.
«Η συναυλία της Δευτέρας
Αρκάδι
Ο Μαέστρος Χαραλ. Πραματευτάκις ήρθε να δικαιώσει τη ξεχωριστή φήμη του με τον πιο υπέροχο και πραχτικό τρόπο, δίνοντας μπροστά στο Ρεθεμνιώτικο κοινό δείγμα της σπουδαίας τέχνης του και της σπάνιας ιδιοφυίας του…
…Όλο αυτό το Κρητικό Μεγαλείο πυκνώθηκε στη σύνθεση του Μαέστρου και ξεχύθηκε στην αίθουσα ΡΕΞ σε ηλεκτρικούς κυματισμούς που συνεπήρε το ακροατήριο, καθώς έβλεπε τον εμπνευστή να διευθύνει τη μπάντα του και να κατορθώνει να πειθαρχεί και ρυθμίζει τα παιδιά της μπάντας -που τα κατάφεραν περίφημα. Παραμερίστηκαν οι ατέλειες και οι μικρές εκτροπές κάτω απ’ τη λυγερή μπαγκέτα του Χαρ. Πραματευτάκι. Συνολικά απόδωσαν μια υπέροχη σύνθεση με τον καλύτερο τρόπο…
…Το ξεκίνημα του Μαέστρου Πραματευτάκι από τον τόπο του είναι πολύ συγκινητικό και τον τιμώ ιδιαίτερα.
Το μεγάλο του ταλέντο, η εργασία και το ευγενικό του ήθος θα τον ανεβάσουν ψηλά, για τιμή και καύχημα του Ρεθύμνου.
Σφίγγω με αγάπη το δημιουργικό χέρι του Καλλιτέχνη και νοιώθω ιδιαίτερη ικανοποίηση γιατί πρώτος μίλησα γι αυτόν – κι ας σφύριζαν γύρω μου τα μίση και ο φθόνος. Οι αληθινές αξίες δεν έχουν να φοβηθούν τίποτε.
Αβάντι Μαέστρο
Ι.Μ.Α.».
Μια πρόταση κεραυνός
Στο μεταξύ αρχίζει να τον απασχολεί σοβαρά η δημιουργία συμφωνικής ορχήστρας. Μουσικόφιλοι της πόλης συμβάλουν στην πρώτη εκπλήρωση του ονείρου. Αρχές Ιουνίου 1955 δίνεται η πρώτη συναυλία. Λίγες μέρες αργότερα ήταν Πέμπτη 16 Ιουνίου η τοπική κοινωνία διαβάζει σε πρωτοσέλιδο.
«Επιστολαί
Μια ωραία πρότασις
Ρέθυμνον 14-6-55
Προς
την εφημερίδα «Κρητική Επιθεώρησιν»
Ενταύθα
Κύριε Διευθυντά
Τακτικά βλέπομεν μετά χαράς να γράφεται στις ντόπιες εφημερίδες ότι ο νέος πολίτης της Ρεθύμνης κ. Πραματευτάκις Χαράλαμπος είναι ένα εκλεκτό μουσικό ταλέντο το οποίον άμα καλλιεργηθή μπορεί να φθάση σε εκλεκτό ύψος. Λοιπόν αφού τα πράγματα έχουσι έτσι, και συμφωνούμε όλοι χωρίς καμιά εξαίρεση, τότε προτείνομεν όπως το ταλέντο ούτο να γίνει για δυο χρόνια υπότροφος της πόλεως Ρεθύμνης για μια σπουδή διετή στην Ιταλία. Και εάν όντως το ταλέντο είναι δυνατό ύστερα από διετή σπουδή δεν θα΄χει ανάγκη από υποτροφίες. Θα εξελιχθή ευκόλως. Ο δήμος λοιπόν και μαζί το Εφεδρικό Ταμείον, η Πνευματική Εστία, το Λύκειον Ελληνίδων και η Μοναστηριακή Επιτροπή να δώσουν τα χρήματα. Δύο (2) χιλιάδας τον μήνα. Μετά τα ωραία λόγια τα ωραία έργα, είναι το καλύτερον.
Σας χαιρετώ
Γ.Κ.».
Η πρόταση βρίσκει σύμφωνη την τοπική κοινωνία αλλά ο νεαρός συνθέτης δεν το επιτρέπει. Έχει από μαθητής ακόμα καταφέρει να εξασφαλίζει το χαρτζιλίκι του εργαζόμενος. Μετά το σχολείο αναλαμβάνει ιδιαίτερα που του αποφέρουν περισσότερα χρήματα. Είναι το ήθος του που του ανοίγει όλες τις πόρτες. Κρατά αποστάσεις από πειρασμούς κι ας είναι νέος και αξιαγάπητος. Μαζεύει δραχμή-δραχμή με στόχο να σπουδάσει. Με τα χρήματα αυτά θα μπορούσε να αποκτήσει περιουσία, καθώς εύρισκες σε τιμή ευκαιρίας ακίνητα. Εκείνος μένει σταθερός στον σκοπό του. Η πρόταση που δημοσιεύτηκε θα του έλυνε προβλήματα. Εκείνος όμως βάζει πάνω από όλα την αξιοπρέπειά του. Με ευγένεια ευχαριστεί καθένα χωριστά για το ενδιαφέρον του και με τα χρήματα που έχει στο μεταξύ συγκεντρώσει θα φύγει πέντε χρόνια μετά στο Μόναχο. Συγκινητικό είναι το αφιέρωμα στην εφημερίδα του π. Χρυσόστομου Μακρυγιαννάκη που τον αποχαιρετά. Ενώ έχει εξασφαλίσει τη διαμονή του για τον πρώτο καιρό, δεν επαναπαύεται. Θέλει να ζει με αξιοπρέπεια.
Η ζωή του στο Μόναχο
Παρακολουθεί μαθήματα στην Μουσική Ακαδημία του Μονάχου και μια μέρα μαθαίνοντας για εισαγωγικές στο Πολυτεχνείο πηγαίνει και δίνει εξετάσεις. Ήταν περίπατος γι’ αυτόν. Μπαίνει με εξαιρετική επίδοση και παίρνει το πτυχίο του Πολιτικού Μηχανικού. Στο μεταξύ εργαζόταν στη Ραδιοφωνία υπεύθυνος ελληνικού προγράμματος με δικαίωμα υπογραφής πλάι στον Παύλο Μπακογιάννη. Η δράση του μέσα από τις εκπομπές του ενοχλεί τη χούντα των συνταγματαρχών. Έτσι αναγκάζεται να ενισχύει το πρόγραμμά του μέσω του ΡΙΚ.
Η μεταπολίτευση τον βρίσκει στην Αθήνα. Έχει αφήσει πίσω του ευκαιρίες για διεθνή αναγνώριση, ορχήστρες μεγάλης καλλιτεχνικής εμβέλειας και πρώτες επιτυχίες στη δισκογραφία. Η νοσταλγία για τον τόπο του και η ανάγκη να έχουν τα παιδιά του εθνική ταυτότητα τον πείθει να επιστρέψει. Περνά ένα σύντομο διάστημα στην ΕΡΤ διευθυντής του Γ’ Προγράμματος. Η κατάσταση δεν είναι αυτή που τον εκφράζει σαν άνθρωπο και σαν δημοκράτη. Παραιτείται. Αφήνει και την πρώτη του τηλεοπτική εκπομπή «Να η ευκαιρία». Απορώ γιατί κανένας δεν θυμάται ότι αυτός ξεκίνησε την εκπομπή των νέων ταλέντων στην τηλεόραση και μετά πήραν τον Γιώργο Κατσαρό.
Διετέλεσε επίσης μέλος της επιτροπής του αρμόδιου υπουργείου για την αδειοδότηση παραγωγής δίσκου. Αλίμονο στο στίχο που είχε μέσα λέξεις χυδαίες ή τούρκικες. Είχε κοπεί το τραγούδι με την πρώτη.
Εκτός ΕΡΤ ασχολείται με τη δισκογραφία. Η πρώτη του ερμηνεύτρια η Γεωργία Λόγγου αλλά και ο Περικλής Περάκης του χαρίζουν τα πρώτα του σουξέ. Όπως «ο Μεσσίας», «Κρίνο μου και γιασεμάκι», «Χαράματα χτυπούν την πόρτα» έργο αφιερωμένο στην Αμαλία Φλέμινγκ κ.ά.
Η νοσταλγία τον καλεί στο νησί του
Η Κρήτη όμως τον απασχολεί. Στο μεταξύ έχει εγκατασταθεί στο Παγκράτι με την όμορφη οικογένειά του, εξασφαλίζει την επιβίωση με το πτυχίο του Πολιτικού Μηχανικού και ασχολείται με τη μουσική με τον έρωτα εμπνευσμένου δημιουργού.
Κοντά στο σπίτι του μένει ο Δημήτρης Αετουδάκης. Γράφουν μαζί την «Ωδή στη Μάχη της Κρήτης». Ο Μάνος Κατράκης του χαρίζει την μοναδική απαγγελία του. Έχει όμως και αυτή η δημιουργία μια καλλιτεχνική καινοτομία. Για πρώτη φορά προστίθεται σε συμφωνική ορχήστρα παραδοσιακό άκουσμα όπως λύρα, λαγούτο και σαντούρι. Αργότερα θα μιμηθούν το παράδειγμά του και άλλοι φτασμένοι καλλιτέχνες όπως ο Γιάννης Μαρκόπουλος.
Δεν είναι όμως η πρώτη του καινοτομία. Αν προσέξουμε τις χρονολογίες ο Μπάμπης Πραματευτάκης έχει γράψει και το πρώτο συρτάκι πριν ακόμα το κάνει η ταινία «Ζορμπάς» με μουσική Μίκη Θεοδωράκη διεθνή χορό.
Το Ρέθυμνο πάντα τον καλεί. Με προσωπικά έξοδα ανεβοκατεβαίνει για την ανασυγκρότηση της χορωδίας όπως του ζήτησαν φίλοι του χορωδοί. Μέχρι που έρχεται μόνιμα να εγκατασταθεί στο Ρέθυμνο.
Η χορωδία αναβαθμίζεται με την παρουσία του. Στη συνέχεια τον βλέπουμε να πρωτοπορεί σε κάθε πολιτιστική κίνηση. Είναι από τα ιδρυτικά μέλη του Αναγεννησιακού Φεστιβάλ. Απολαμβάνουμε τις επιλογές του και μαθαίνουμε από τις εμπειρίες του. Οι ιδέες του μοναδικές. Και η έμπνευσή του αστείρευτη.
Το 1989 με δική του επιμονή δίνει συναυλία στο Φεστιβάλ Αθηνών η Δημοτική Φιλαρμονική με δικά του έργα. Για τη Φιλαρμονική επίσης είχε πάρει μέρος στην προσπάθεια για την αγορά οργάνων. Το 1993 μέσα από το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ με οργανωτική ευθύνη της Πολιτιστικής Αναγέννησης ανασυγκροτεί τη συμφωνική ορχήστρα. Από σεμνότητα την ονομάζει Πειραματική.
Παράλληλα το ταλέντο του στην αρχιτεκτονική μας δίνει οικοδομήματα υψηλής αισθητικής.
Ο ναός ιδιαίτερα της Κοιμήσεως Θεοτόκου στον Μασταμπά θα χαρακτηριστεί σε δημοσιεύματα ως η Αγία Σοφία του Ρεθύμνου.
Δεν σταματά να γράφει μουσική για θέατρο πάντα αφιλοκερδώς. Ενισχύει κάθε καλλιτέχνη στα πρώτα του βήματα, συμμετέχει σε κάθε προσπάθεια αναβάθμισης της πολιτιστικής ζωής. Δίνει ψυχή στον τόπο. Με ανιδιοτέλεια πάντα.
Κάποια στιγμή θα μας εντυπωσιάσει ξανά με τη γιγαντόλυρα αυτή τη φορά που θα κατασκευάσει ο Γιώργος Παπαλεξάκης πάνω σε δικά του σχέδια. Η πρώτη εμφάνιση θα γίνει στη συναυλία με το έργο «Ενώσεως Κλέος». Σκοπός του να δημιουργήσει κουαρτέτο ορχήστρας παραδοσιακών οργάνων.
Ο Μπάμπης Πραματευτάκης έχει καλύψει όλα τα ιστορικά γεγονότα του νησιού με συμφωνικά έργα. Αναρίθμητα και τα τραγούδια που έχει γράψει πάνω σε ποίηση Ρεθεμνιωτών ποιητών. Συνεχίζει με αμείωτη έμπνευση να συνθέτει.
Εξακολουθεί στα 92 του χρόνια να δημιουργεί και να έχει πάντα στη σκέψη του το Ρέθυμνο. Κι ας μην έχει απολαύσει από τον τόπο του ούτε το ελάχιστο των όσων του έχει προσφέρει με επιλήσμονες κυρίως αυτούς στους οποίους πρόσφερε τα περισσότερα.
