«Η θάλασσα «τρώει» τη στεριά στην ανατολική πλευρά του νομού
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι πλέον ορατές με χαρακτηριστικό παράδειγμα της διάβρωσης των ακτών αλλά και της προσάμμωσης, ζητήματα που αφορούν ιδιαίτερα τις ακτές της Κρήτης.
Σε ό,τι αφορά τον νομό Ρεθύμνης περισσότερο έντονο είναι το φαινόμενο της προσάμμωσης στα ανατολικά, σε Σκαλέτα, Χαμαλεύρι και στον Πλατανιά, ενώ στα δυτικά καταγράφεται το φαινόμενο της διάβρωσης.
Τα «Ρ.Ν.» συνομίλησαν με τον γεωλόγο Βασίλη Σιμιτζή, ο οποίος περιγράφει την εξέλιξη του φαινομένου που είναι ιδιαίτερα έντονο στις ακτές του Ρεθύμνου. Μαζί με την κλιματική αλλαγή, όπως λέει, καθοριστικός είναι ο ρόλος του ανθρώπινου παράγοντες. Η φύση θέλει σεβασμό, διαφορετικά εκδικείται.
Ειδικότερα, ο κ. Σιμιτζής μιλώντας για την εικόνα που καταγράφουν σήμερα οι ακτές του νομού είπε:
«Στο Ρέθυμνο, περισσότερο συναντούμε το φαινόμενο της προσάμμωσης, κατά το οποίο αυξάνονται οι ακτές στα πεδινά, όπως για παράδειγμα τα 12 χιλιόμετρα από την πόλη με την περιοχή της Σκαλέτας. Εκεί στην περιοχή του Χαμαλευρίου και της πεδινής Σκαλέτας η θάλασσα «τρώει» συνέχεια τη στεριά και αποκαλύπτει κομμάτια που κάποτε ήταν τα αρχαία των αρχαιολογικών χώρων της Σκαλέτας. Κατά τ’ άλλα το Δέλτα του Πλατανιά και η περιοχή της νέας πόλης δέχεται συνεχώς άμμο. Δεν έχουμε διάβρωση στην πραγματικότητα, αλλά κατά τη διάρκεια των χρόνων παρατηρούνται και φαινόμενα όπως είναι κάποιοι βραδυσεισμοί. Είναι τεκτονικά φαινόμενα που πολλές φορές ψηλές περιοχές βρίσκονται ολοένα και πιο χαμηλά. Στις βραχώδεις ακτές του Ρεθύμνου, που είναι δυτικά από την πόλη, έχουμε απολιθώματα ζώων. Σε αυτήν την περιοχή έχουμε συνεχής διάβρωση, αλλά σε πολύ μικρά τμήματα. Δεν έχουμε έντονα φαινόμενα στο Ρέθυμνο. Όμως εκεί μπορούμε να διαβάσουμε τα πετρώματα και να καταλάβουμε ότι τουλάχιστον 10.000 χρόνια πριν έχουμε συνέπειες κλιματικών αλλαγών που έχουν γίνει στην περιοχή, με αποτέλεσμα η στάθμη της θάλασσας να είχε ανέβει πολύ πιο ψηλά από τη σημερινή στάθμη και να είχε δημιουργήσει αποθέσεις που φτάνουν σε ύψος πάνω από 10 μέτρα με άμμους και πόρο που καλύπτουν πολλές φορές τα χερσαία ιζήματα, τα οποία είναι χώματα της στεριάς που έχουν καλύψει τα ζώα αυτά, ελάφια, ελέφαντες και ιπποπόταμους. Πολλές φορές βρίσκουμε απολιθώματα ζώων μέσα στα σπήλαια και σε όλη αυτήν την περιοχή της ακτογραμμής που ξεκινάει περίπου από το Ρέθυμνο μέχρι και το Γεράνι και ακόμα παραπέρα προς την Καρωτή. Επομένως, έχουμε σημάδια σε πάρα πολλά σημεία που μπορούμε να δούμε τα θαλασσινά ιζήματα που έχουν μέσα κοχύλια, πεταλίδες, να φαίνεται ότι σκεπάζουν τα από κάτω ιζήματα τα οποία είναι τα χερσαία, τα οποία περιλαμβάνονται από θηλαστικά ζώα. Αυτά τα κοχύλια τα βλέπουμε ακόμα και στην περιοχή του Άδελε, όπως τα βλέπουμε και στον Τίμιο Σταυρό, τα βλέπουμε επίσης απέναντι από το στρατόπεδο ανεβαίνοντας προς το μοναστήρι Σωτήρος Χριστού και τα βλέπουμε στην περιοχή του παλιού πανεπιστημίου στα Καστελλάκια. Βλέπουμε μια ζώνη που έχει τον πωρόλιθο, είναι ένα κόκκινο πέτρωμα που μέσα του είναι γεμάτος από κοχύλια. Εάν σκάψουμε κάτω από αυτόν σε μερικά σημεία φαίνονται, όπως στην περιοχή του Κουμπέ, ότι σκεπάζουν ιζήματα χερσαία της στεριάς με ζώα της στεριάς μέσα, απολιθώματα ζώων της στεριάς. Αυτό μας δείχνει μια κλιματική κρίση που ήρθε περίπου 10.000 χρόνια π.Χ., η οποία είχε ανεβάσει τη στάθμη της θάλασσας τουλάχιστον πάνω από 20 μέτρα από τη σημερινή επιφάνεια» αναφέρει χαρακτηριστικά, ενώ σε ό,τι αφορά τις νότιες ακτές του Ρεθύμνου, καταγράφονται, όπως τονίζει, καταπτώσεις σε ορισμένα σημεία όπως στην Αγία Γαλήνη. «Εκεί η θάλασσα υποσκάπτει τη στεριά και έχουν συμβεί και ατυχήματα κατά καιρούς στις παράκτιες αυτές περιοχές, όταν η θάλασσα ενοχλεί αυτές τις ακτές. Μια βόρεια περιοχή που επίσης έχουμε παρόμοιο πρόβλημα είναι αυτή της Σκαλέτας. Εκεί βέβαια στην παράκτια ζώνη υπάρχει αρχαιολογικός χώρος ο οποίος διαρκώς διαβρώνεται».
Η παραπάνω εικόνα χρόνο με το χρόνο μεταβάλλεται και με δεδομένη την ένταση της κλιματικής αλλαγής υπάρχει ανησυχία για αυτό και η λήψη μέτρων κρίνεται αναγκαία. Η πολεοδόμηση στις ακτές δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους τονίζει ο κ. Σιμιτζής σημειώνοντας ότι:
«Σαφώς το Ρέθυμνο θα πρέπει να λαμβάνει τα μέτρα του. Δεν πρέπει να εφησυχάζουμε. Πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση για όλα αυτά τα θέματα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ίσως είναι το πρόβλημα της προσάμμωσης που είναι το αντίθετο της διάβρωσης, που δημιουργεί κάποια μικρά προβλήματα. Για την προσάμμωση πρέπει να ανησυχούμε, διότι χτίζουμε πάνω στην άμμο και διαρκώς επεκτείνεται η πολεοδομική δραστηριότητα πάνω στις σύγχρονες αποθέσεις της άμμου. Αυτό δεν είναι καλό και αφορά όλη την ανατολική ακτή του Ρεθύμνου, διότι όταν έρθουν οι στιγμές που η θάλασσα θα αρχίσει να ζητάει το δίκιο της και να γυρίζει προς τα πίσω και να διαβρώνει, θα βρεθεί μπροστά σε πολυκατοικίες, ξενοδοχεία, δρόμους κλπ.» και προσθέτει ότι:
«Η στάθμη της θάλασσας δεν έχει ανέβει ιδιαίτερα, έχουμε πολύ μικρές διακυμάνσεις, στο Ρέθυμνο τουλάχιστον. Και στις βόρειες αλλά και στις νότιες ακτές θα πρέπει να προσέχουμε σε ορισμένα σημεία που έχουμε θέματα, όπως στην Αγία Γαλήνη που έχουμε προβλήματα μέσα στον οικισμό πλέον, γιατί η γραμμή του αιγιαλού είναι μέσα στον πολεοδομικό ιστό».
Σύμφωνα με τον κ. Σιμιτζή αυτή την περίοδο μεγαλύτερο είναι το ζήτημα της προσάμμωσης παρά της διάβρωσης στις ακτές του Ρεθύμνου. Όλα αυτά τα φαινόμενα έχουν περιοδικότητα κάποιων χρόνων, όπως εξηγεί, για αυτό και μετά από μερικά χρόνια μπορεί να αλλάξει αυτή η κατάσταση. Φέρνει μάλιστα ως χαρακτηριστικό παράδειγμα το ενετικό λιμάνι της πόλης και την παραλία της:
«Για παράδειγμα το παλιό Ενετικό Λιμάνι πλέον είναι απροσπέλαστο, πρέπει να σκάβουμε κάθε φορά για να μπορούμε να φτιάξουμε μια δίοδο για να μπαίνουν μέσα οι βαρκούλες. Η ακτή στην τουρκοκρατία ήταν στο νότιο τμήμα της Αρκαδίου. Δεν υπήρχε το οικοδομικό τετράγωνο μετά την Αρκαδίου. Κάποτε η γραμμή του αιγιαλού στο Ρέθυμνο, στην Τουρκοκρατία, ήταν πάνω στην Αρκαδίου, δηλαδή στη Λότζια και σε όλο αυτόν τον δρόμο. Η θάλασσα ήταν δίπλα. Από την Τουρκοκρατία και μετά έχει προχωρήσει, έχουμε χτίσει ένα οικοδομικό τετράγωνο, προχώρησε ακόμα, φτιάξαμε δρόμο, τη Βενιζέλου, κάναμε τον παλιό λαβύρινθο κλπ. Κανονικά θα έπρεπε να το είχαμε λάβει υπόψη μας. Στην περιοχή ανατολικότερα έχουν χτιστεί πολυκατοικίες, ξενοδοχεία, όσα μέτρα κι αν έχουν παρθεί».
Όλη αυτή η δόμηση σε βάρος της φύσης και οι καταπατήσεις των ακτών δημιουργούν σοβαρά προβλήματα και κινδύνους τονίζει:
«Η θεμελίωση πάνω στην άμμο δεν είναι ό,τι καλύτερο. Ένας σεισμός μπορεί να δημιουργήσει ρευστοποίηση στο συγκεκριμένο πέτρωμα που είναι αμμώδες και να προκαλέσει ζημιές σε αυτές τις κατασκευές. Στην κλιματική αλλαγή μπαίνει μέσα και η βιοποικιλότητα. Έχουμε καταπατήσει την ακτή και καταστρέφονται διάφορα που χαρακτηρίζουν την ακτή, όπως είναι τα κρινάκια της θάλασσας. Φυσικά έχουμε τις εκβολές των μικρών χειμάρρων, οι οποίες πλέον είναι καλυμμένες όλες και ενεργοποιούνται κατά διαστήματα, όπως στο Καμαράκι με τις γνωστές πλημμύρες. Όταν εμείς τα έχουμε καλύψει αυτά και στην ουσία πλέον υπάρχουν οικοδομές, έχουμε φτιάξει δρόμους, έχουμε στενέψει την έξοδό τους, όλα αυτά είναι συνέπεια, όχι οπωσδήποτε της διάβρωσης των ακτών αλλά και οι συνέπειες που έχει η καταπάτηση των ακτών».
