Στα Χανιά η δημιουργία του πρώτου Γενικού Χημείου του Κράτους

της ΕΥΑΣ ΠΕΡΠΥΡΑΚΗ*

Ένα εξαιρετικό δώρο έλαβα τούτες τις μέρες, από μια πολυαγαπημένη φίλη.

Και λέω εξαιρετικό, όχι για τη χρηματική του αξία. Μα για την άκρως αποκαλυπτική για ‘μένα ιστορία, της ίδρυσης του «Πρώτου Χημείου του Κράτους»!

Εξεπλάγην, καθώς ο τόπος που ιδρύθηκε ήταν τα γειτονικά Χανιά.

Γεννημένος το 1870 στα Χανιά, ο Ιωάννης Βαμβακάς διδάχτηκε τα εκγύκλια μαθήματα στη γενέτειρά του και το 1888 γράφτηκε στο Φυσικομαθηματικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, της οποίας έλαβε το διδακτορικό δίπλωμα το 1892.

Το 1894, επανήλθε στα Χανιά έχοντας σκοπό της ζωής του την ίδρυση και λειτουργία Χημικού Εργαστηρίου που να εξυπηρετεί κυρίως τη δημόσια υγεία, και συγκεκριμένα την καταπολέμηση και τον εξοβελισμό των αλεύρων που εισήγοντο από τη Γαλλία (αλευρόμυλοι Μασσαλίας), καθώς ήταν ακατάλληλα για η διατροφή του ανθρώπου. Παρασκευάζονταν για τις αγελάδες της Ελβετίας και τα κτήνη της Αλγερίας, της Τύνιδος και του Μαρόκου.

Κατέφυγε στην αρθρογραφία, η οποία προκάλεσε την προσοχή του τότε Γενικού Διοικητού Κρήτης, Αλέξανδρου Καραθεοδωρή -Πασά, ανθρώπου σοφού, πολύπειρου και καλού Χριστιανού.

Όρισε λοιπόν ο Καραθεοδωρή -Πασάς, Υγειονομική Επιτροπή στην οποία μετείχε και ο Ιωάννης Βαμβακάς, ο οποίος όμως, εδέχετο ανοικτό πόλεμο λόγω διαφόρων συμφερόντων. Ωστόσο βρισκόταν υπό την προστασία του Καραθεοδωρή – Πασά και αργότερα υπό την προστασία του διαδόχου του Τουρχάν – Πασά.

Το Δημαρχιακό, όπως είχε ονομαστεί Χημείο, λειτούργησε μέχρι το 1897.

Τον Μάρτιο του έτους 1900 και μετά από εισήγηση του επί των εσωτερικών συμβούλου της Κρητικής Πολιτείας Μανούσου Κούνδουρου, με τον υπ΄αρ. Νόμο 143, ιδρύθηκε το πρώτο Κρατικό Χημείο της Κρήτης. Το Χημείο αυτό ως ανεξάρτητο λειτούργησε μέχρι το 1915, οπότε και συγχωνεύτηκε με το Χημικό Εργαστήριο του υπουργείου Οικονομικών ως παράρτημα αυτού. Αργότερα μετονομάστηκε σε «Γενικόν Χημείον του Κράτους» .

Αξίζει να σημειωθεί ότι, ο άνθρωπος αυτός εργάστηκε πάρα πολύ σκληρά κάτω από αντίξοες συνθήκες, προσπαθώντας να οργανώσει το εργαστήριο και να επιβάλει την ύπαρξή του, δεχόμενος την αντίδραση των εισαγωγέων, την αμφισβήτηση των προξένων της Γαλλίας και της Αυστρίας καθώς και της Υγειονομικής Επιτροπής.

Δεν εκάμφθη όμως! Με συνεχή μελέτη ξένων επιστημονικών συγγραμμάτων και με πειραματισμούς νυχθημερόν, έζησε μια πραγματική κόλαση.

Πέθανε το 1960, αφήνοντας σπουδαίο έργο και πολλά δημοσιεύματα, το οποίο συνέχισε ο επίσης Χημικός Δρ. Νικόλαος Ιωάννου Βαμβακάς, γιος του!

Η 34^η Συνδιάσκεψη των υπαλλήλων του Γενικού Χημείου του Κράτους, θα πραγματοποιηθεί στα Χανιά και είναι αφιερωμένη στο ιστορικό της ίδρυσης αυτού του Χημείου και του εκεί υπάρχοντος Μουσείου Χημείας, που όμως δεν λειτουργεί λόγω έλλειψης προσωπικού.

Πηγές:

Δρος Ιωάννου Κανδήλη, χημικού.

Το Πρώτον Ελληνικόν Κρατικόν Χημείον και ο Ιδρυτής του Ιωάννης Βάμβακας (συν. Φωτ.).

Ευχαριστώ ιδιαίτερα τους φίλους και συναδέλφους που αναγράφω παρακάτω για την πολύτιμη βοήθειά τους.

1. Αριστέα Βαμβακά, Πτυχιούχο Γαλλικής Φιλολογίας, εγγονή του Ιωάννη Βαμβακά και κόρη του Νικολάου Ι. Βαμβακά.
2. Βαγγέλη Μαρκάκη, συνταξιούχο χημικό Γενικού Χημείου του Κράτους.

* Η Εύα Περπυράκη είναι φυσικός