Η δεύτερη χειρότερη υδρολογική χρονιά μετά το 2018 ήταν η φετινή για το Ρέθυμνο καθώς οι διαθέσιμοι υδάτινοι πόροι καταγράφουν μείωση την ώρα που οι ανάγκες και η ζήτηση αυξάνει κατακόρυφα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ημερησίως ο μητροπολιτικός δήμος λαμβάνει περί τα 17.500 κυβικά νερού εκ των οποίων τα 5.500 προέρχονται από το Φράγμα Ποταμών μέσω των διυλιστηρίων που έχει ενεργοποιήσει η ΔΕΥΑΡ και τα υπόλοιπα από τα δυτικά από λίμνη Κουρνά και Αργυρούπολη. Στα νούμερα αυτά δεν περιλαμβάνονται οι ποσότητες νερού που αντλούνται από γεωτρήσεις που έχει η ΔΕΥΑΡ.
Η κατάσταση το φετινό καλοκαίρι σε πολλές περιπτώσεις χαρακτηρίστηκε οριακή. Δήμος, ΔΕΥΑΡ και ΟΑΚ συχνά έκαναν συστάσεις. Ειδικά τους μήνες αιχμής του καλοκαιριού ήταν επανειλημμένα τα καμπανάκια, ενώ η συνεργασία που υπήρξε με τους ΤΟΕΒ φαίνεται πως ήταν καταλυτική ώστε να μη δημιουργηθούν περαιτέρω προβλήματα, καθώς έγινε εξορθολογισμός στη χρήση του αρδευτικού νερού που φαίνεται πως εκεί γίνεται η μεγαλύτερη σπατάλη.
Ο πρόεδρος του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης, Θοδωρής Νίνος, μιλώντας στα «Ρ.Ν.» για την υδρολογική χρονιά που ολοκλήρωνα τις επόμενες ημέρες ανέφερε: «Το καλοκαίρι του 2025 ήταν μια από τις χειρότερες υδρολογικά χρονιές του Ρεθύμνου. Είναι δεδομένο ότι έχουν μειωθεί πάρα πολύ οι ποσότητες νερού τόσο από την Αργυρούπολη όσο και από τον Κουρνά. Η στάθμη της λίμνης του Κουρνά φέτος είναι λίγο παραπάνω – κατά οκτώ πόντους – σε σχέση με τα επίπεδα του 2018, που ήταν η κατώτερη στάθμη των τελευταίων πολλών ετών. Νομίζω οι κινήσεις που κάναμε την προηγούμενη περίοδο οδήγησαν στο να μην γίνει αντιληπτό στον τελικό χρήστη και καταναλωτή το πρόβλημα που υπήρχε με τη διαθεσιμότητα των πόρων. Σε ό,τι αφορά τους ΤΟΕΒ υπήρξε μια αλλαγή στάσης και συμπεριφοράς – τουλάχιστον από τα μέσα Ιουλίου και μετά- καθώς κράτησαν πιο υπεύθυνη στάση μετά τις οχλήσεις και την προσπάθεια που κάναμε σαν Οργανισμός. Μπορώ να πω ότι αυτό ήταν και η κρίσιμη παράμετρος που είχε ως αποτέλεσμα η λίμνη του Κουρνά φέτος να «αντέξει». Μετά τα μέσα Ιουλίου δηλαδή άλλαξε τελείως η εικόνα και μπορέσαμε να ανταποκριθούμε χωρίς προβλήματα. Και εμείς και η ΔΕΥΑΡ».
Με αυτά τα δεδομένα δεν υπάρχει και δεν πρέπει να υπάρξει κανένας εφησυχασμός. Αντιθέτως το διάστημα που μένει μέχρι το επόμενο καλοκαίρι σχεδιάζονται εργασίες συντήρησης και αναβάθμισης των υποδομών και των δικτύων ώστε να αντιμετωπιστούν προβλήματα και δυσκολίες που εντοπίστηκαν. «Όλη τη διάρκεια που έχουμε μπροστά μας, το πεντάμηνο, θα γίνουν πάλι και συντηρήσεις των εγκαταστάσεων και των δικτύων, από τον ΟΑΚ όσο και από τη ΔΕΥΑ. Από την άλλη δεν υπάρχει κάτι το οποίο σε πέντε μήνες ή σε έναν χρόνο που μπορείς να κάνεις ώστε να σου αλλάξει ριζικά την εικόνα. Το να προσθέσεις μια γεώτρηση όμως εκεί που έχεις ένα έλλειμα, 50-60 κυβικά την ώρα, μπορεί να σου λύσει το πρόβλημα», σχολιάζει ο κ. Νίνος κα τονίζει: «Πάντως φέτος που ήταν μια πολύ κρίσιμη χρονιά αυτό το οποίο καταγράφω είναι ότι υπήρξε συνειδητοποίηση από όλους τους φορείς, της κρισιμότητας της κατάστασης, και έγινε μια διαχείριση στην οποία και οι ΤΟΕΒ και η ΔΕΥΑ και οι τελικοί χρήστες – που είναι και ο πιο κρίσιμος κρίκος – επέδειξαν υπευθυνότητα και το σύστημα άντεξε. Και ήταν μια από τις χειρότερες χρονιές που έχουμε ζήσει. Το δεδομένο είναι ότι χρόνο με τον χρόνο επιδεινώνεται η κατάσταση και αυτό είναι η επίδραση της κλιματικής αλλαγής. Και μια μείωση έχουμε την τελευταία τριετία όσον αφορά το συνολικό ύψος βροχών στο νησί. Από ένα δισεκατομμύριο κυβικά που πέφτανε στην Κρήτη τον χρόνο υπήρξε και χρονιά που πέσανε 500 εκατομμύρια. Το οποίο δεν μπορείς να πεις ότι είναι μια κανονικότητα, έχει μια επαναληπτικότητα το φαινόμενο. Αισιοδοξώ φέτος να είναι μια καλύτερη χρονιά. Είμαι αισιόδοξος ότι και την επόμενη χρονιά θα είμαστε καλύτερα», είπε.
«Αν κάνουμε εξοικονόμηση 10% στην άρδευση εξοικονομούμε 50 εκ. κυβικά νερού ετησίως στην Κρήτη»
Δίδοντας ιδιαίτερη σημασία και στην ανάγκη ορθολογικής διαχείρισης νερού, ο πρόεδρος του ΟΑΚ έδωσε ένα παράδειγμα, τονίζονται ότι αν γίνει εξοικονόμηση νερού που χρησιμοποιείται στην άρδευση κατά 10% τότε εξοικονομούμε 50 εκατομμύρια κυβικά νερού ετησίως. «Πρέπει να είμαστε στοχοπροσηλωμένοι και στο να βελτιώνουμε τα δίκτυα χρόνο με τον χρόνο. Επίσης πρέπει να αξιοποιούμε πόρους όσους πραγματικά χρειαζόμαστε στις καλλιέργειες γιατί η μεγάλη εξοικονόμηση μπορεί να γίνει εκεί. Αν καταφέρουμε να κάνουμε μια εξοικονόμηση 10% στο νερό άρδευσης αμέσως θα εξοικονομήσουμε 50 εκ. κυβικά τον χρόνο στην Κρήτη. Που είναι η μισή ποσότητα που θέλουμε για την ύδρευση», είπε τονίζοντας ότι το μοντέλο της ενιαίας διαχείρισης των υδάτων του νησιού το οποίο φαίνεται να προχωρά αλλά και τα «έξυπνα συστήματα», που έχουν αναπτυχθεί μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος.
Χαρακτηριστικό είναι το λογισμικό του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ το οποίο όπως ανέφερε ο κ. Νίνος, έχει την δυνατότητα κάθε μέρα να ενημερώνει τον αγρότη για την ποσότητα που πρέπει να αρδεύσει: «Υπάρχουν συστήματα που δεν τα έχουμε αξιοποιήσει. Μπορεί να έρθει ένα μήνυμα στο κινητό το οποίο με βάση τις καιρικές συνθήκες της μέρας, τη σύσταση τη χημική που έχει το υπέδαφός σου και με βάση την καλλιέργεια που έχει κάθε αγρότης να ενημερώνει ότι με βάση τα στρέμματα, ανά στρέμμα πρέπει να αρδεύσεις τόση ποσότητα νερού. Και το τραγικό είναι ότι τις περισσότερες φορές το παραπάνω νερό που δαπανάται κάνει και ζημιά.
Πολύ λίγοι το χρησιμοποιούν. Θέλει επιμόρφωση στους αγρότες, συστηματική και σοβαρή επιμόρφωση, θέλει εγκατάσταση και θέλει και ένα σύστημα να παρακολουθεί αυτά τα δεδομένα. Ο ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ έχει κάνει την έρευνά του. Η Περιφέρεια, οι δήμοι, ένα φορέας που θα παρακολουθεί πρέπει να το υλοποιήσει. Υπάρχει η γνώση να γίνει. Εκτιμώ ότι αυτά τα συστήματα αν αξιοποιηθούν θα έχουν πολύ καλά αποτελέσματα εκεί».
Το 2028 υπολογίζεται η πιλοτική λειτουργία του διυλιστηρίου που θα «ξεδιψάσει» το Ρέθυμνο
Εν τω μεταξύ από τον περασμένο Ιούλιο ξεκίνησαν οι εργασίες κατασκευής του νέου διυλιστηρίου στο Γιαννούδι, ενός έργου ζωτικής σημασίας για τον δήμο Ρεθύμνης και όχι μόνο, καθώς αναμένεται να δώσει λύση στα προβλήματα υδροδότησης της πόλης για την επόμενη 40ετια.
Το έργο, όπως ανέφερε ο κ. Νίνος, εκτιμάται ότι θα τεθεί σε πιλοτική λειτουργία το 2028. «Το πρόβλημα του Ρεθύμνου είναι διαχειρίσιμο και δεν ανησυχούμε ούτε όμως φυσικά εφησυχάζουμε. Παράλληλα σε εξέλιξη είναι το μεγάλο έργο κατασκευής του διυλιστηρίου το οποίο θα δώσει λύσεις. Το έργο αυτό είναι σε συνάρτηση με την επάρκεια του νερού που θα έχουμε στο φράγμα Ποταμών. Το φράγμα έχει τριπλή αξιοποίηση: είναι η ύδρευση, είναι το αρδευτικό κομμάτι το οποίο φέτος πήγε πάρα πολύ καλά και είναι και το ενεργειακό κομμάτι το οποίο στην ουσία δεν καταναλώνει νερό αλλά χρειάζεται το νερό για να λειτουργήσει».
