Σε μια συγκινητική τελετή, παρουσία ακαδημαϊκών, φοιτητών και φορέων του τόπου, απένειμε το Πανεπιστήμιο Κρήτης το Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας «Στέλιος Πηχωρίδης» για το ακαδημαϊκό έτος 2023-2024 στην Ομότιμη Καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας Κατερίνα Κόπακα, αναγνωρίζοντας το ακαδημαϊκό έργο της και την πολύπλευρη προσφορά της.
Η τελετή βράβευσης πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Πέμπτης 15 Μαΐου, στην καθηγήτρια που έχει αφιερώσει δεκαετίες στην πανεπιστημιακή διδασκαλία και έρευνα στο αντικείμενο της Αρχαιολογίας.
Το βραβείο «Στέλιος Πηχωρίδης» έχει καθιερωθεί από το 1999, προς τιμήν του καθηγητή του Τμήματος Μαθηματικών και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και στοχεύει στην ανάδειξη εκείνων των ακαδημαϊκών που υπηρετούν με αφοσίωση και ήθος τη διδασκαλία. Όπως σημείωσε η αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων, Δια Βίου Μάθησης και Ερευνητικής Πολιτικής Μαρία Βαμβακάκη στον χαιρετισμό της στην εκδήλωση βράβευσης: «Στη σημερινή εποχή της διαδικτυακής μάθησης και των μεθόδων τεχνητής νοημοσύνης, το έργο του πανεπιστημιακού δασκάλου δοκιμάζεται πολλαπλώς, αλλά ταυτόχρονα έχει και μεγαλύτερο κοινωνικό αντίκτυπο και σημασία. Μετά από απόφαση της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Κρήτης, το Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας «Στέλιος Πηχωρίδης» για το ακαδημαϊκό έτος 2023 – 2024 απονέμεται στην Ομότιμη Καθηγήτρια του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας Κατερίνα Κόπακα, σε αναγνώριση της συμβολής του έργου της καθ’ όλη τη διάρκεια της ακαδημαϊκής της καριέρας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης».
Με θερμά λόγια μίλησε για την Κατερίνα Κοπακα η Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Αγγέλα Καστρινάκη τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι: «Είναι πολύ ωραίο που ένα μέλος της Φιλοσοφικής Σχολής, έστω και μερικά χρόνια μετά την αφυπηρέτησή του, παίρνει το σημαντικό αυτό βραβείο. Είναι ακόμα πιο ωραίο που το μέλος αυτό είναι η Κατερίνα Κόπακα. Δεν είχα τη χαρά να γνωρίσω την Κατερίνα ως δασκάλα, ούτε δυστυχώς την είδα επί τω έργω στη Γαύδο. Όμως την Κατερίνα την έζησα και την χάρηκα ως συνάδελφο στο πανεπιστήμιο».
Στον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα της επιστημονικής προσέγγισης της κ. Κόπακα εστίασε, μεταξύ άλλων, η πρόεδρος του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας Ελευθερία Ζέη στον χαιρετισμό της.
«Είναι μεγάλη χαρά που σε αυτήν την εκδήλωση βραβεύεται η Κατερίνα Κόπακα. Για αυτήν η επιστημονικότητα είναι άνθρωποι, τα διαφορετικά βλέμματά τους, οι διαφορετικές ευαισθησίες τους μπροστά στις σιωπές της γης. Η ανασκαφή για την Κατερίνα Κόπακα είναι η καθημερινή ποιητική της μικρής ανθρώπινης εμπειρίας».
Το έργο και την κληρονομία του καθηγητή Στέλιου Πηχωρίδη παρουσίασε στη διάρκεια της εκδήλωσης η Ομότιμη Καθηγήτρια του Τμήματος Μαθηματικών και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών Σουζάνα Παπαδοπούλου με την ομιλία «Ο Στέλιος Πηχωρίδης και το Βραβείο Πηχωρίδη».
Αναφέρθηκε στην πολυδιάστατη ακαδημαϊκή του διαδρομή και στον κομβικό ρόλο του στη διαμόρφωση του σύγχρονου μεταπτυχιακού χάρτη στην Ελλάδα: «Από το 1982 το νεοσύστατο πανεπιστήμιό μας είχε την τύχη να συγκαταλέγει τον Στέλιο Πηχωρίδη μεταξύ των καθηγητών του. Η παρουσία του Στέλιου συνοδεύονταν από ισχυρότατα στοιχεία. Αφοσίωση στη διδασκαλία σε όλα τα επίπεδα και στενή συνεργασία με τους συναδέλφους του. Υπήρξε ο πρωτεργάτης της αναμόρφωσης του προγράμματος σπουδών του τμήματος Μαθηματικών με στόχο την σε βάθος κατανόηση του αντικειμένου από τους φοιτητές και την άσκησή τους στη μαθηματική σκέψη. Το πρόγραμμα που διαμόρφωσε εφαρμόζεται κατά βάση μέχρι σήμερα και χαρακτηρίζεται από μεγάλη ευελιξία. Υπήρξε ουσιαστικά ο ιδρυτής των δομημένων μεταπτυχιακών προγραμμάτων στην Ελλάδα. Το Πανεπιστήμιο Κρήτης, ήταν το πρώτο ελληνικό πανεπιστήμιο που καθιέρωσε μεταπτυχιακές σπουδές αρχικά άτυπα το 1984, χωρίς να υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο. Τη δεκαετία του 1990 άρχισαν να θεσμοθετούνται προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών στην Ελλάδα και ως θεσμικό πλαίσιο υιοθετήθηκε από την πολιτεία αυτό που ίσχυε άτυπα στο Πανεπιστήμιο Κρήτης σύμφωνα με την εισήγηση του Πηχωρίδη».
Τη διαδικασία υποβολής της πρότασης για τη βράβευση της Κατερίνας Κόπακα με το βραβείο «Στέλιος Πηχωρίδης» παρουσίασαν οι υποψήφιοι διδάκτορες Προϊστορικής Αρχαιολογίας Ευθύμης Θέου και Ελένη Χρειαζομένου στην ομιλία τους με θέμα «Διαμορφώνοντας την πρόταση για αυτήν τη βράβευση»: «Προχωρήσαμε μαζί με τον Γιώργο Δούβαλη ως φοιτητές της κ. Κόπακα και με την καθηγήτρια κ. Ζέη ως συνάδελφο στην υποβολή της πρότασης αυτής με την ευκαιρία της πρόσφατης συνταξιοδότησής της και ως φόρο τιμής των μαθητών προς τη δασκάλα τους και του Πανεπιστημίου Κρήτης προς ένα από τα πιο δραστήρια μέλη του στον τομέα των ανθρωπιστικών σπουδών. Υπήρξαμε φωτεινοί μάρτυρες της μακράς και πολυσχιδούς διδακτικής της πορείας και γνωρίσαμε από πρώτο χέρι τη συχνά όχι εύκολη διαδρομή ενός ανθρώπου που συνειδητά αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής του στη διδασκαλία. Την πρότασή μας συνόδεψαν δώδεκα επιστολές φοιτητών και φοιτητριών της. Στις επιστολές τους αποτυπώνεται καθαρά η εμπειρία της διδασκαλίας της, αλλά και το προσωπικό παράδειγμα που προσέφερε και προσφέρει ως επιστήμονας, άνθρωπος του στοχασμού και ενεργό μέλος της κοινωνίας πολιτών. Χαμηλών τόνων, γενναιώδης, ευγενής, ιδίως στη σχέση της με τους φοιτητές, αλλά και γεμάτη δυναμισμό, πυγμή και νηφαλιότητα».
Την τιμώμενη Κατερίνα Κόπακα παρουσίασε ο καθηγητής Αρχαιολογίας στην έδρα Joukowsky Family και καθηγητής Νεοελληνικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μπράουν Γιάννης Χαμηλάκης.
Στη διάρκεια της ομιλίας του ανακάλεσε μνήμες από 40 χρόνια πριν, όταν καθηγήτριά του ήταν η κ. Κόπακα, εμπειρίες που μοιράστηκε με το κοινό και που αποκαλύπτουν την προσωπικότητα της τιμώμενης.
«Το μάθημα που μου δίδαξε τότε η Κατερίνα Κόπακα είναι πως μπορούμε και πρέπει να «τα βάζουμε» με τα ιερά τέρατα και τις αυθεντίες της αρχαιολογίας. Αξίζει να σκεφτόμαστε τις θεωρητικές και συχνά άρρητες υποθέσεις κάθε αρχαιολογικής και επιστημονικής θεωρίας. Τις αρχές αυτές που με δίδαξε τότε η Κατερίνα, αποφεύγοντας όμως πλήρως με κάθε τρόπο τον διδακτισμό, είναι αυτές που έχω μέχρι και σήμερα στη δική μου πορεία. Η Κατερίνα Κόπακα είχε πρωτοστατήσει σε διεπιστημονικές πρωτοβουλίες και πίστευε ότι οι θετικές επιστήμες έχουν πολλά να μας προσφέρουν. Η έμφαση στην προϊστορία πρόσφερε στην Κατερίνα Κόπακα, όπως και σε πολλούς από εμάς, έναν χώρο ελευθερίας, ένα πεδίο συζητήσεων για το παρελθόν και το παρόν».
«Νιώθω βαθιά πλαισίωση από το ανθρώπινο δυναμικό του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας»
Στη διάρκεια της βράβευσης, η κ. Κόπακα ιδιαίτερα συγκινημένη μίλησε θερμά για τους ανθρώπους του Πανεπιστημίου Κρήτης με τους οποίους συνεργάστηκε για περίπου τέσσερις δεκαετίες, μοιράζοντας τις σκέψεις της με τους παρευρισκόμενους:
«Είναι εξαιρετική τιμή να βρίσκομαι στη θέση αυτή ανάμεσα σε ανθρώπους με τους οποίους μοιράστηκα εποικοδομητικά και με θετική ενέργεια το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, το ακαδημαϊκό μου σπίτι. Προσωπικά δεν νομίζω να έκανα και να κάνω παρά το αυτονόητο χρέος μου, όπως όλοι και όλες μας. Νιώθω αντίθετα μια βαθιά πλαισίωση από το ανθρώπινο δυναμικό με το οποίο συνυπήρξα και συνδημιούργησα περίπου 40 χρόνια τώρα στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας με τα τόσο πολλά ιερά τέρατα της επιστημονικής και ανθρώπινης πρωτοπορίας».
Την εκδήλωση συντόνισε η Ελένη Περάκι, υποψήφια διδάκτορας Προϊστορικής Αρχαιολογίας.
Το Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας «Στέλιος Πηχωρίδης» για το ακαδημαϊκό έτος 2023-2024 απονέμεται επίσης στην καθηγήτρια του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας Παρθένα Γαλανίδου, η οποία ωστόσο δεν παρευρέθηκε στην τελετή, καθώς συμμετείχε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας στις Βρυξέλλες. Η δική της βράβευση θα πραγματοποιηθεί σε δεύτερο χρόνο.
Βιογραφικό Κατερίνας Κόπακα
H Kατερίνα Kόπακα έκανε προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Paris I (Σορβόννη) από όπου έλαβε και το Διδακτορικό της Δίπλωμα στην Προϊστορία και Πρωτοϊστορία του Aιγαίου – με θέμα Eσωτερική οργάνωση της κατοικίας και οικιακές δραστηριότητες στην Kρήτη και τη Θήρα την Eποχή του Xαλκού.
Εργάστηκε στο Tμήμα Iστορίας και Aρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Kρήτης από το 1985 (πρόσφατα συνταξιοδοτήθηκε). Tα ακαδημαϊκά της ενδιαφέροντα άπτονται της Εποχής του Χαλκού στον Aιγαιακό κυρίως αλλά και στον ευρύτερο Μεσογειακό χώρο, και σχετίζονται ειδικότερα με τους ακόλουθους ερευνητικούς άξονες: Οργάνωση και λειτουργία της κατοικίας, Άνθρωποι και φύλα, καθημερινότητα, τελετουργικό, Αρχαία τεχνολογία του κρασιού, Νησιωτικοί πολιτισμοί – έρευνα στη Γαύδο και τη Ντία, Ιστορία της κρητικής αρχαιολογικής έρευνας (όψιμος 19ος-πρώιμος 20ός αι.).
Υπήρξε υπότροφος του Ιδρύματος Αlexander von Humboldt και της Βρετανικής Σχολής Αθηνών, και έχει συμμετάσχει σε ανασκαφές στη Γαλλία, την Kύπρο, την Τουρκία/Aνατολία και την Ελλάδα/Kρήτη.
Τη δεκαετία του 1990 διοργάνωσε, εκ μέρους του Πανεπιστημίου και του Τμήματός της, την αρχαιολογική επιφανειακή και την πολυεπιστημονική έρευνα στη νήσο Γαύδο, στα ανοικτά της νοτιοδυτικής κρητικής ακτής, και είναι σήμερα υπεύθυνη της εκπαιδευτικής ανασκαφής στην εκεί εγκατάσταση της Εποχής του Χαλκού στη θέση Καταλύματα.
Από το 2010 διευθύνει, επίσης, την επιφανειακή έρευνα στη νήσο Ντία, απέναντι από την πόλη και το λιμάνι του Ηρακλείου.
