Η διατήρηση της φυσικής κληρονομιάς της Κρήτης και των προστατευόμενων περιοχών NATURA, σε αρμονία με την τουριστική και τοπική ανάπτυξη, αποτελεί το μεγάλο περιβαλλοντικό στοίχημα για το νησί.
Με το ένα τρίτο της Κρήτης να βρίσκεται εντός του ευρωπαϊκού δικτύου NATURA 2000 η συζήτηση είναι πολυεπίπεδη και αφορά στη διαχείριση της επισκεψιμότητας, στην προστασία της βιοποικιλότητας και στη βιώσιμη αξιοποίηση αυτού του φυσικού πλούτου.
Η διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών ανήκει στον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), που σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές και την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης κινούνται προς αυτήν την κατεύθυνση, ώστε να βελτιώσουν τις υφιστάμενες συνθήκες και την εμπειρία τόσο του επισκέπτη, όσο και των ντόπιων.
Οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ) που αφορούν στη διαχείριση των περιοχών αυτών με μέτρα προστασίας και αξιοποίησης, έχουν ολοκληρωθεί σε όλη τη χώρα, ενώ αυτή τη στιγμή αναμένεται η εφαρμογή τους έπειτα από το Προεδρικό Διάταγμα.
Στο πάνελ της Τηλεόρασης CRETA βρέθηκε ο αντιπεριφερειάρχης Περιβάλλοντος Νίκος Ξυλούρης και η γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης Μαρία Κοζυράκη, όπου συζήτησαν στην εκπομπή “LIVE” με την Αντιγόνη Ανδρεάκη την ανάγκη ανάδειξης των προστατευόμενων περιοχών NATURA στο νησί και το σχέδιο δράσης, με αφορμή και την υπογραφή των Προγραμματικών Συμβάσεων για τις προστατευόμενες περιοχές στον νομό Χανίων πριν λίγες μέρες.
«Η Αποκεντρωμένη ελέγχει τη νομιμότητα και προβαίνει σε κατεδάφιση αυθαίρετης κατασκευής και ο ΟΦΥΠΕΚΑ μελετά τη φέρουσα ικανότητα και την κατάλληλη φύλαξη του τόπου. Έχουν επιμεριστεί οι δράσεις και τα μέτρα που πρέπει να γίνουν, τα οποία έχουν ήδη ξεκινήσει. Πρέπει να ληφθούν μέτρα ώστε να μην χάσουμε αυτά τα οικοσυστήματα που έχουν οι περιοχές αυτές, γιατί όταν υποβαθμιστεί ένα οικοσύστημα χάνεται μέρος της βιοποικιλότητας το οποίο ποτέ δεν θα επανέλθει», επεσήμανε η κ. Κοζυράκη στη διάρκεια της συζητητής.
Σημαντική παράμετρος ο υπολογισμός της φέρουσας ικανότητας
Κομβικό ρόλο στη σωστή διαχείριση των περιοχών NATURA έχει υπολογισμός της φέρουσας ικανότητας για κάθε περιοχή ξεχωριστά, προκειμένου να ελεγχθεί η επισκεψιμότητα και οι παρεμβάσεις.
Όπως επεσήμανε στη διάρκεια της συζήτησης ο κ. Ξυλούρης: «Ο υπολογισμός της φέρουσας ικανότητας είναι από μόνος του ένας περιοριστικός όρος, που μειώνει τον αριθμό των επισκεπτών ή των δραστηριοτήτων. Αυτό που θέλουμε να γίνει σε όλες τις περιοχές NATURA είναι μια διαχείριση επισκεψιμότητας», ενώ ο ίδιος αναφέρθηκε ότι υπάρχουν και άλλα σημεία, εκτός περιοχών NATURA, που χρήζουν προστασίας και για αυτόν τον λόγο αιτήθηκε προς τους δήμους της Κρήτης να αναφέρουν τις περιοχές αυτές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Παλίγκρεμνος στο Ρέθυμνο: «Ως Διεύθυνση Περιβάλλοντος ζητάμε να μας υποδείξουν περιοχές που θα μπορούσαν να γίνουν ειδικές μελέτες για προστασία εκτός περιοχών NATURA. Για παράδειγμα, ο Παλίγκρεμνος που δόθηκε άδεια για να χτιστούν κάποιες κατοικίες. Έγινε εκεί μια μελέτη και βγήκε ένα καθεστώς προστασίας, παρόλο που είναι εκτός NATURA. Αυτήν τη στιγμή μας έχουν δώσει 200 θέσεις οι δήμοι με περιοχές που είναι εκτός NATURA, όμως χρήζουν προστασίας. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να υπάρξει μια ιεράρχηση ώστε να αναδειχτούν. Υπάρχει ένα πλέγμα και μια ανησυχία από όλους τους φορείς για να προστατευτούν και να αναδειχτούν».
Στη συζήτηση συμμετείχε και ο σύμβουλος για θέματα Περιβάλλοντος του δήμου Κισσάμου Κώστας Κουκουράκης, ο οποίος έκανε λόγο για έλλειψη πολιτικής βούλησης: «Στο Ελαφονήσι ξεκίνησαν τη διαδικασία το 2001. Αποφασίσαμε μέσα από θεσμοθετημένες διαδικασίες θα πάμε σε ένα οριστικό αποτέλεσμα με τη βοήθεια επιστημονικών ιδρυμάτων (ΜΑΙΧ, Πανεπιστήμιο Κρήτης). Ξεκινήσαμε να κάνουμε την Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη. Οι δυσκολίες δεν είναι η γραφειοκρατία, αλλά η έλλειψη πολιτικής βούλησης. Η ΕΠΜ Ολοκληρώθηκε το 2009 και εγκρίθηκε από τις υπηρεσίες του υπουργείου Περιβάλλοντος το 2018, δεν προωθήθηκε ποτέ να γίνει προεδρικό διάταγμα. Τώρα προέκυψε συνολικά η ΕΠΜ που κάνει το κράτος, που ήταν υποχρέωσή του, που έφαγε πρόστιμα από την ευρωπαϊκό κοινότητα, γιατί επί χρόνια δεν έκανε το καθήκον του. Οι υπουργικές αποφάσεις έχουν λάβει υπόψη την κείμενη νομοθεσία, δεν έχουν κάνει κάτι εξαιρετικό. Η προστασία του περιβάλλοντος δημιουργεί θέσεις εργασίας και πλούτου. Επίσης εάν δεν ενισχύσουμε την εποπτεία θα πάρουμε μικρά θετικά αποτελέσματα».
Η οικολογική ταυτότητα της Κρήτης
Η σημασία της οικολογικής ταυτότητας της Κρήτης είναι καθοριστική και για τον τουρισμό, όπως ανέφερε ο αντιπεριφερειάρχης Τουρισμού Κυριάκος Κώτσογλου: «Στον στρατηγικό μας σχεδιασμό έχουμε χαρακτηρίσει την Κρήτη ποικιλόμορφη με διαφορετικούς προορισμούς, αλλά αυτό που μας απασχολεί περισσότερο είναι η πράσινη Κρήτη, η οποία θα καταφέρει να διασκελίσει τα επόμενα βήματά της ανάμεσα στο μοντέρνο και το παραδοσιακό, ανάμεσα στην αυθεντικότητα και τις καινούργιες τάσεις. Αυτές οι περιοχές παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο στο brand name της Κρήτη. Το 57% των επισκεπτών επιθυμεί να πάει σε αυτές τις περιοχές, και όταν πήγε όμως ένα 20% από αυτούς είπε ότι δεν θα ήθελε να τις ξανά επισκεφτεί».
Εποπτεία και επιστημονική τεκμηρίωση στο επίκεντρο
Ο έλεγχος των περιοχών NATURA από εξειδικευμένο προσωπικό είναι απαραίτητος προκειμένου να διασφαλιστεί ότι εφαρμόζονται τα μέτρα. Όπως επεσήμανε στην εκπομπή “LIVE” η πρόεδρος του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) Μαρία Παπαδοπούλου, ήδη προχωρούν σε δράσεις καθαρισμού και πρόσληψης προσωπικού, ώστε να υπάρχει όσο το δυνατό μεγαλύτερη παρουσία που να επιβλέπει τους επισκέπτες, ενώ επίσης έκανε λόγο για επιστημονική τεκμηρίωση για τη διαχείριση των περιοχών αυτών: «Η φέρουσα ικανότητα έχει να κάνει με την περιοχή και ποιος είναι ο στόχος μας. Ανάλογα με το τι θέλουμε να επιτύχουμε, όπως είναι η προστασία των οικοτόπων ή μείωση των πιέσεων. Όταν θέτουμε στη μελέτη τους στόχους μας και με ποιον τρόπο μπορούμε να τους πετύχουμε, στη συνέχεια με επιστημονική τεκμηρίωση μπορούμε να καταλήξουμε σε ένα εύρος επισκεψιμότητας η οποία δεν θα επιφέρει μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στο οικοσύστημα, στην περιοχή. Γι΄ αυτό δεν υπάρχει μια προσέγγιση και ένα νούμερο που να αφορά όλες τις περιοχές συνολικά. Οι τοπικοί φορείς, οι επιστήμονες, ο πρώτος και δεύτερος βαθμός της τοπικής αυτοδιοίκησης και το υπουργείο μέσω του ΟΦΥΠΕΚΑ προτείνουν έναν συγκεκριμένο τρόπο δράσης σε αυτές τις περιοχές, που έχει να κάνει με τη διαχείριση της επισκεψιμότητας, μέχρι ζητήματα που αφορούν νέες προοπτικές αξιοποίησης. Για τα επόμενα δύο χρόνια, που αυτή είναι η διάρκεια υλοποίησης όλων αυτών των δράσεων, θα φέρει αποτέλεσμα και θα το δει σιγά – σιγά και ο κάτοικος των περιοχών αυτών, αλλά και ο επισκέπτης, ότι αρχίζουν τα πράγματα να αλλάζουν προς το καλύτερο, γιατί αυτές οι περιοχές έχουν ένα πολύ σημαντικό φυσικό κεφάλαιο, το οποίο εμείς πρέπει να το προστατεύσουμε για τις επόμενες γενιές και την τοπική κοινωνία, που ζει μέσα από αυτές τις περιοχές. Άρα το να έχουν καλή ποιότητα και να τις κρατήσουμε σε υψηλό επίπεδο οικολογικής αξίας, αυτό θα βοηθήσει ακόμα περισσότερο και στις αναπτυξιακές προοπτικές των τοπικών κοινωνιών».
Επιμέλεια: Μαγδαληνή Κουντουνιώτη
