Ολοένα και αυξάνεται το ενδιαφέρον των νέων ανθρώπων στην Κρήτη να ασχοληθούν με τον πρωτογενή τομέα. Σύμμαχοί τους, οι νέες τεχνολογίες και τα νέα επενδυτικά προγράμματα που μπορούν να συμβάλλουν καταλυτικά στη διασφάλιση και στην ενίσχυση της ποιότητας των γεωργικών προϊόντων του νησιού μας.
Το ενδιαφέρον για επενδύσεις στον αγροδιατροφικό τομέα γιγαντώνεται. Στη συζήτηση τοποθετείται η σύζευξη της κρητικής διατροφής με τον τουρισμό και η σφυρηλάτηση ενός ισχυρού κι ιδιαίτερου branding για το νησί μας, που θα αποτελέσει πόλο έλξης για ακόμα περισσότερους τουρίστες.
Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) από την άλλη ως ένα χρήσιμο εργαλείο έρχεται να ενισχύσει τους παραγωγούς, για να αγοράσουν νέο εξοπλισμό και να προχωρήσουν σε αναδιάρθρωση των καλλιεργειών τους, ακολουθώντας τις νέες τάσεις που εμφανίζονται.
Η κατάκτηση ηγετικής θέσης στην παγκόσμια αγροδιατροφική αγορά μπορεί να ξεκινήσει και μέσα από τους ελαιώνες του νησιού μας.
Τις προϋποθέσεις για την επίτευξη των προαναφερθέντων στόχων αναλύει σήμερα στα «Ρ.Ν.» ο κ. Νίκος Μπουνάκης, MSc MBA, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος Proactive AE., ακαδημαϊκός συνεργάτης τμήματος Γεωπονίας, ΕΛΜΕΠΑ.
Ηγετική θέση μέσα από τον ελαιώνα
«Για να πετύχεις κάποιους στόχους στην αγορά, θα πρέπει να ξεκινήσεις από το χωράφι: Από την ποιότητα του προϊόντος που παράγεις, από το πώς αυτό παράγεται, με ποιες διαδικασίες» λέει ο κ. Μπουνάκης, και εξηγεί: «Αφενός, θα πρέπει να εισάγουμε στην καλλιεργητική μας διαδικασία νέες τεχνολογίες, ούτως ώστε να μειώσουμε το κόστος και να αυξήσουμε την παραγωγικότητα των ελαιώνων. Αφετέρου, να παρακολουθήσουμε κάποια πρότυπα που έχουν σχέση με την προστασία του περιβάλλοντος, γιατί η κλιματική αλλαγή είναι ένα πρόβλημα και πρέπει κι εμείς όσο μας αναλογεί να φροντίζουμε να μην επιβαρύνουμε επιπλέον το περιβάλλον με την καλλιέργεια».
Ο σύγχρονος καταναλωτής είναι πολύ ευαισθητοποιημένος σε θέματα που έχουν σχέση με το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή, «Οπότε προτιμά προϊόντα που ο τρόπος παραγωγής τους είναι φιλικός προς το περιβάλλον» διαπιστώνει ο ίδιος και συνεχίζει: «Γι’ αυτούς τους λόγους είναι απαραίτητο να εισάγουμε νέες τεχνολογίες, που ήδη τις εφαρμόζουμε σε αρκετές ομάδες παραγωγών. Οι διαδικασίες που έχουν να κάνουν με την καταγραφή των μετεωρολογικών δεδομένων, της υγρασίας, της θερμοκρασίας, προκειμένου να μπορούμε να προβλέπουμε – σε συνδυασμό και με άλλα στοιχεία όπως είναι η κατάσταση του εδάφους, η χημική και μηχανική του σύσταση, το πότε πρέπει να αρδεύσουμε και με ποιες ποσότητες, για να μην γίνεται υπερκατανάλωση νερού».
Άλλο ένα κρίσιμο κομμάτι είναι η αξιοποίηση των υγρών αποβλήτων των ελαιουργείων, «Με σκοπό να μην ρυπαίνουμε το περιβάλλον και να τα ενσωματώνουμε ξανά στο έδαφος για να μειώνεται το κόστος από την αγορά χημικών λιπασμάτων. Το ίδιο μπορούμε να κάνουμε και με την οργανική ουσία, όπως είναι τα φύλλα και τα κλαδιά, τα οποία προέρχονται από την επεξεργασία – το κλάδεμα της ελιάς. Αντί να τα καίμε και να επιβαρύνουμε πάλι το περιβάλλον με διοξείδιο του άνθρακα, μπορούμε αφού τα περάσουμε από μία επεξεργασία να τα ενσωματώνουμε στο έδαφος, με στόχο να αυξήσουμε την οργανική τους ουσία» επισημαίνει ο κ. Μπουνάκης.
Για την αντιμετώπιση του δάκου, από εφέτος επιχειρείται η εφαρμογή μίας πρωτοπόρας μεθόδου, που είναι στοιχείο της ευφυούς γεωργίας. Έχει να κάνει με μία «ηλεκτρονική παγίδα» η οποία ενημερώνει σε πραγματικό χρόνο για την εξέλιξη του δάκου, «για να μην γυρνάμε όλα τα αγροτεμάχια. Κερδίζουμε χρόνο και έχουμε εγκυρότερη καταπολέμηση του δάκου» διευκρινίζει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Proactive AE.
«Καλό είναι να παράγουμε πλέον προϊόντα που είναι κλιματικά ουδέτερα» θα τονίσει. «Δηλαδή, να μπορέσουμε να μετράμε το αποτύπωμα σε κάθε στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας, για να μειώσουμε – από τη στιγμή που το μετρήσουμε – τους ρύπους που παράγονται από την ελαιοκαλλιέργεια και να έχουμε προϊόντα κλιματικά ουδέτερα – που η παραγωγή τους δεν επιβαρύνει με επιπλέον ρύπους το περιβάλλον. Όλο αυτά είναι ολοκληρωμένα προγράμματα που μπαίνουν στη φάση της γεωργίας ακρίβειας, της ολοκληρωμένης διαχείρισης των καλλιεργειών. Κι έχουν στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας του ελαιοκομικού τομέα, την προστασία του περιβάλλοντος και τη μείωση του κόστους παραγωγής, για να έχουμε αυτό που λέμε ένα ανταγωνιστικό και ποιοτικό προϊόν, που θα μπορούμε να δώσουμε στην αγορά».
Επι-στροφή στην γη
Η έντονη τάση των νέων ανθρώπων ν’ ασχοληθούν με τη γη και τον πρωτογενή τομέα, μόνο αισιοδοξία μπορεί να «γεννήσει».
Πρόσφατα ανακοινώθηκαν οι επιτυχόντες του προγράμματος νέων αγροτών. Αρκετοί είναι και από την Κρήτη.
«Στο νησί μας πάντα βλέπουμε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για όλα τα επενδυτικά προγράμματα που έχουν σχέση με τον αγροτικό τομέα» παρατηρεί ο κ. Μπουνάκης και συμπληρώνει: «Επειδή έχουμε και πολλούς επιλαχόντες, δηλαδή πολλά επενδυτικά σχέδια τα οποία ναι μεν ήταν επαρκή, αλλά δεν έφτασαν τα χρήματα για να μπορέσουμε να επιδοτηθούν κι αυτοί οι νέοι αγρότες, υπάρχει ένα αίτημα – και θεωρώ ότι υπάρχει πιθανότητα να γίνει δεκτό από την πολιτεία – να αυξηθεί ο προϋπολογισμός, ούτως ώστε να μπουν όσο το δυνατόν περισσότεροι αγρότες».
Ένα από τα μεγάλα προβλήματα, άλλωστε, που έχει η αγροτική μας οικονομία είναι ότι ένας σημαντικός αριθμός των παραγωγών μας είναι μεγάλης ηλικίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη δυσκολία ενσωμάτωσης νέας γνώσης και νέων τεχνολογιών στην αγροτική παραγωγή.
«Είναι πολύ δύσκολο ένας αγρότης που έχει μάθει πολλές δεκαετίες να εφαρμόζει συγκεκριμένες καλλιεργητικές τεχνικές, στη δύση της παραγωγικής του δραστηριότητας να αλλάξει, ενώ για τους νέους ανθρώπους είναι πιο εύκολο. Πολλά από αυτά τα νέα παιδιά έχουν και μία εκπαίδευση πάνω στα θέματα της αγροτικής παραγωγής. Είναι πιο εύκολο να χρησιμοποιήσουν από την αρχή τις νέες τεχνολογίες οι οποίες θα τους βοηθήσουν να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα της αγροτικής τους εκμετάλλευσης» σχολιάζει ο κ. Μπουνάκης.
Η σύνδεση πρωτογενούς τομέα – τουρισμού
Καθώς ο τουρισμός θα ακμάζει, επανερχόμενος στα φυσιολογικά – προ covid- επίπεδα, πληθαίνουν κι οι φωνές που μιλούν για την ανάγκη περαιτέρω σύζευξης του αγροδιατροφικού τομέα με την πιο βαριά οικονομική βιομηχανία της πατρίδας μας.
«Είναι μία συζήτηση που γίνεται για πολλά χρόνια. Έχουν γίνει αρκετά βήματα και από τη μεριά των ξενοδόχων και από τη μεριά των φορέων που εκπροσωπούν τους αγρότες, αλλά και από την πολιτεία και ειδικά από την Περιφέρεια με τη δημιουργία της Αγροδιατροφικής Σύμπραξης. Πρέπει να γίνουν ακόμα πολλά πράγματα» υποστηρίζει ο ακαδημαϊκός συνεργάτης του τμήματος Γεωπονίας του ΕΛΜΕΠΑ.
«Οι αγροτικές επιχειρήσεις, που στη μεγάλη τους πλειοψηφία είναι μικρομεσαίες, πρέπει να εκσυγχρονίσουν την παραγωγική τους διαδικασία, για να έχουν τη δυνατότητα να εφοδιάζουν τις ξενοδοχειακές μονάδες με τα προϊόντα που χρειάζονται για όλο το χρόνο. Οι ξενοδόχοι επιπλέον δεν το έχουν ακόμα συνειδητοποιήσει, ότι είναι στοιχείο διαφοροποίησης ειδικά η κρητική διατροφή, που έχει και μία παγκόσμια φήμη για τις ευεργετικές της ιδιότητες – πέρα από το κομμάτι της γαστρονομίας και της πολύ ενδιαφέρουσας κουζίνας μας. Επομένως, έχουμε αρκετό δρόμο μπροστά μας, παρά τα βήματα που έχουν γίνει, για την καθιέρωση της κρητικής διατροφής στην παγκόσμια γαστρονομία – για να πάρει τη θέση που της αξίζει» συμπεραίνει ο κ. Μπουνάκης.
Ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης
Η νέα ΚΑΠ παρέχει ευκαιρίες, παρότι σχεδιάστηκε σε μία περίοδο όπου δεν υπήρχαν τα σημερινά προβλήματα που δημιούργησε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, με κυριότερο ζήτημα την επισιτιστική κρίση, έναν κίνδυνο που επισείει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της PROACTIVE AE, προβλέποντας πώς «θα ενταθεί (το θέμα της επάρκειας τροφίμων) γιατί χρησιμοποιείται ως ένα εργαλείο γεωπολιτικής πίεσης».
Για τον ίδιο, είναι απαραίτητο να ξανασυζητηθούν διάφορα ζητήματα και να ενισχυθούν περαιτέρω οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι μας, γιατί το κόστος παραγωγής έχει ανέβει σημαντικά. Τα παραγόμενα προϊόντα μειώνονται αισθητά, κάτι που έχει ως συνέπεια την έλλειψη τροφίμων. «Κι όσα τρόφιμα βρίσκονται στην αγορά θα είναι σε πολύ υψηλότερες τιμές. Άρα, ο μέσος καταναλωτής θα πιέζεται ακόμα περισσότερο» υπογραμμίζει ο κ. Μπουνάκης.
Πριν την κρίση, η νέα ΚΑΠ έδινε σημαντικά εργαλεία και σημαντικές χρηματοδοτήσεις στην κατεύθυνση της προώθησης της ποιοτικής γεωργίας, της προστασίας του περιβάλλοντος, της προστασίας της βιοποικιλότητας και της αύξησης της ανταγωνιστκότητας του αγροδιατροφικού τομέα.
«Η Κοινή Αγροτική Πολιτική είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, γιατί ένα σημαντικό μέρος του αγροτικού εισοδήματος προέρχεται και από τις άμεσες ενισχύσεις (επιδοτήσεις) αλλά και από τον Πυλώνα 2, που είναι στα επενδυτικά σχέδια τα οποία βοηθούν στον εκσυγχρονισμό των αγροτικών εκμεταλλεύσεων: Βοηθούν τους παραγωγούς να αγοράσουν νέο εξοπλισμό και να προχωρήσουν σε αναδιάρθρωση των καλλιεργειών τους, ακολουθώντας τις νέες τάσεις που εμφανίζονται» επισημαίνει ο πρόεδρος & διευθύνων σύμβουλος της Proactive AE.
Για την επόμενη πενταετία η χώρα μας έχει κατοχυρώσει ένα σημαντικό ποσό, 20 δισεκατομμυρίων, που σημαίνει ότι περίπου δύο δισεκατομμύρια θα έρχονται μόνο από την ΚΑΠ στον αγροδιατροφικό τομέα συν άλλα χρήματα που θα έρθουν από τον αναπτυξιακό νόμο για επενδύσεις αλλά και από το Ταμείο Ανάκαμψης.
