Η Ανθή Δούπη, μέλος της επιτροπής προσβασιμότητας του δήμου Ηρακλείου μίλησε στην τηλεόραση CRETA με αφορμή την παγκόσμια ημέρα γραφής τυφλών Braille για τα προβλήματα, τους αποκλεισμούς και τα δικαιώματα των ΑμεΑ σήμερα
Εύκολες στα λόγια, αλλά δύσκολες στις πράξεις είναι οι έννοιες της συμπερίληψης και της προσβασιμότητας εν έτει 2025, με τα ΑμεΑ να εξακολουθούν ακόμα και σήμερα να στερούνται βασικών προσβάσεων σε αγαθά και υπηρεσίες, την ώρα που η στάση και οι ενέργειες των τοπικών κοινωνιών δεν επαρκούν για να διασφαλίσουν τα δικαιώματά τους. Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα γραφής τυφλών Braille στις 4 Ιανουαρίου, η Ανθή Δούπη, μέλος της επιτροπής προσβασιμότητας του δήμου Ηρακλείου και τυφλή, βρέθηκε στο στούντιο της τηλεόρασης CRETA και στην εκπομπή της Σώτιας Πεντεδήμου, προκειμένου να αναδείξει τις άγνωστες στην κοινωνία δυσκολίες στην καθημερινότητα ενός τυφλού, αλλά και ενός ατόμου με κάποια μορφή αναπηρίας. Η ελλειμματική εκπαίδευση, αλλά κυρίως η αδιαφορία των τοπικών αυτοδιοικήσεων και των αρμόδιων φορέων για την προστασία και την τήρηση της νομοθεσίας διαφύλαξης των δικαιωμάτων των ΑμεΑ δημιουργούν καθημερινά προβλήματα για αυτούς τους ανθρώπους, οι οποίοι δεν είναι «Ούτε άτομα με ειδικές ανάγκες, αλλά ούτε και άτομα με ειδικές ικανότητες», σύμφωνα με την κ. Δούπη, μία από τους δύο τυφλούς στον δήμο Ηρακλείου, που έχουν τη δυνατότητα και την απαραίτητη εκπαίδευση για να κυκλοφορούν στους δρόμους της πόλης με λευκό μπαστούνι.
Ο όρος ΑμεΑ σημαίνει άτομα με αναπηρία
Πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να συγχέουν την αναπηρία με άλλα ανθρώπινα χαρακτηριστικά, χρησιμοποιώντας τον όρο ΑμεΑ με λανθασμένο τρόπο. Η κ. Δούπη εξήγησε ότι η τύφλωση οδηγεί σε συγκεκριμένες αντικειμενικές ανάγκες, όπως είναι η χρήση ενός μπαστουνιού, που θα εξυπηρετεί στη μεταφορά και την κυκλοφορία του ατόμου με αναπηρία. «Η τύφλωση με χαρακτηρίζει. Έχω μάθει και ζω με αυτή. Ο όρος ΑμεΑ σημαίνει άτομα με αναπηρία, όχι άτομα με ειδικές ανάγκες, ούτε άτομα με ειδικές ικανότητες, γιατί αν είναι έτσι και ο Γιάννης Αντετοκούνμπο που είναι ψηλός θα έπρεπε να θεωρείται ΑμεΑ Το υπερβολικό ύψος, η παχυσαρκία ή το χαμηλό ύψος δεν θα έπρεπε να θεωρούνται ΑμεΑ. Το πιο χαζό που έχω ακούσει είναι η σύμπλεξη με τα μάτια της ψυχής. Συγγνώμη, αλλά αν δεν είχα το μπαστούνι, ένα δέντρο θα το έπαιρνα παραμάζωμα. Δεν μπορείς να πεις στον άλλον ότι βλέπει με τα μάτια της ψυχής, γιατί και να θέλω να δω το δέντρο, αν δεν έχω το μπαστούνι μου θα το πάρω παραμάζωμα», ανέφερε.
Αναφορικά με τη διστακτικότητα κάποιων ατόμων να απευθυνθούν στα ΑμεΑ ή να μιλήσουν ανοικτά για τις αναπηρίες, οι λόγοι που εντοπίζει η κ. Δούπη είναι οι εξής: «Κάποιες φορές είναι ο οίκτος. Παλαιότερα ήταν ο καρκίνος, που δεν το λέγαμε, γιατί φοβόμασταν μην το πάθουμε ή μην μας έρθει, ή να μην νιώσει ο άλλος άβολα. Είναι το ίδιο». Σχεδόν αόρατοι μοίαζουν να είναι οι τυφλοί στην τοπική κοινωνία του Ηρακλείου και κυρίως στο κεντρικό οδικό δίκτυο εντός της πόλης, σύμφωνα με όσα ανέφερε η κ. Δούπη. «Μπορεί στο Ηράκλειο να υπάρχουν αρκετοί τυφλοί, με μειωμένη όραση και τύφλωση, αλλά ουσιαστικά η μόνη που κυκλοφορεί με μπαστούνι μόνη της είμαι εγώ και ακόμα ένα παιδί. Όταν λοιπόν η πόλη δεν γνωρίζει ότι υπάρχουν τυφλοί με μπαστούνι, πώς θα σεβαστεί ο άλλος τις οδεύσεις τυφλών; Δεν ξέρουν ότι υπάρχουμε».
Η κ. Δούπη υπογράμμισε επίσης: «Η εκπαίδευσή μου, μου πήρε συνολικά 10 χρόνια, γιατί δεν είναι μόνο η μεταφορά με το μπαστούνι, αλλά και να μάθεις πώς θα μαγειρεύεις, θα στρώνεις το τραπέζι, θα κόβεις λαχανικά, θα επεξεργάζεσαι τους θορύβους. Δεν υπάρχει ένας εκπαιδευτής κινητικότητας στο Ηράκλειο, για να μάθει σε μερικά άτομα πως να κινούνται». Μπορεί η ανεξαρτησία να θεωρείται δεδομένη για πολλούς, αλλά η εξάρτηση από κάποιο μέλος της οικογένειας είναι για τα ΑμεΑ συχνό φαινόμενο, αποτελώντας μία πτυχή της πραγματικότητας την οποία συνήθως αγνοούμε.«Η εξάρτηση και η αυτονομία είναι σημαντικά ζητήματα. Ξέρεις τι είναι κάποιοι που δουλεύουν να πρέπει να τους πηγαίνουν στη δουλειά η μαμά και ο μπαμπάς, ή κάποιος αδερφός ή σύντροφος;».
Τη συμπερίληψη την έχουμε βρει μόνο στα λόγια
Η αυστηροποίηση της νομοθεσίας, αλλά κυρίως των τροχονομικών ελέγχων είναι μία λειτουργία που μπορεί να βάλει τέλος στις παραβατικές συμπεριφορές του Έλληνα πολίτη, ο οποίος αδιαφορεί για τα δικαιώματα και τις ανάγκες των ΑμεΑ. «Δεν γίνεται να είναι κάποιος παρκαρισμένος πάνω σε ράμπα, σε αναπηρικό πάρκινγκ ή σε όδευση, να παίρνεις την τροχαία και να μην το σηκώνει. Ο Έλληνας δυστυχώς ή ευτυχώς, αν δεν φάει πρόστιμο δεν καταλαβαίνει. Πρέπει η διαδικασία να ξεκινήσει από τον κάθε δήμο, ο οποίος πρέπει να βάλει στόχο» ανέφερε η κ. Δούπη.
Η αδιαφορία και οι παθογένειες του εκπαιδευτικού συστήματος είναι ανάμεσα στα προβλήματα που οφείλουν να επιδιορθωθούν, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα κλίμα ενσυναίσθησης και σεβασμού προς τα ΑμεΑ, από τα μικρά παιδιά ακόμα. «Πρέπει να ξεκινήσουμε από την τοπική κοινωνία και από τα παιδιά. Στη γειτονιά μου υπάρχει ένα σχολείο, στο οποίο έχω πάει να μιλήσω δύο φορές. Πλέον, με το που με βλέπουν τα παιδιά μου ανοίγουν δρόμους και με περνούν απέναντι. Τα παιδιά είναι αυτά που θα μας βοηθήσουν. Έναν ηλικιωμένο δεν μπορώ να τον πείσω να δείξει σεβασμό στα ΑμεΑ, αλλά αν του το πει το εγγόνι του, τότε θα το ακούσει. Πρέπει να φτιαχτεί το σύστημα παιδείας. Τα παιδιά δεν έχουν παιδεία».
Παραμελημένα βρίσκονται τα ΑμεΑ, τόσο από την πολιτική προστασία, όσο και από αρμόδιους φορείς για τη διασφάλιση της ομαλής κυκλοφορίας, της προσβασιμότητας και της ασφάλειας των ατόμων με αναπηρία και παρά το γεγονός ότι ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού πλέον διαθέτει κάποια μορφή αναπηρίας. Η κ. Δούπη πρόσθεσε: «Η πολιτική προστασία δεν ξέρει που υπάρχουν ανάπηροι στο Ηράκλειο. Έγινε ένας σεισμός και δεν θα ξέρουν το που είναι ποιος. Πρέπει να σχεδιάσουν και να δουν που υπάρχουν ΑμεΑ, να τα καταχωρήσουν και να δουν που μένουν. Κάποιοι υπάλληλοι θα πρέπει να ασχοληθούν. Τα ΑμεΑ δεν είναι υψηλά στις προτεραιότητες τους. Σύμφωνα με τελευταίες μελέτες, το 30,9% του πληθυσμού είναι ΑμεΑ. Ο αριθμός ανεβαίνει στο 50% αν συμπεριλάβουμε τους παππούδες και τις γιαγιάδες που έχουν κινητικά προβλήματα, ή μία μαμά με το καροτσάκι με το μωρό της, ή άτομα με σπασμένα άκρα».
Διαρκώς σχεδιάζονται πράγματα για τα ΑμεΑ, αλλά χωρίς να υπάρχει ενεργή συμμετοχή τους και κυρίως βαρύτητα στις αποφάσεις, σύμφωνα με την κ. Δούπη, η οποία επεσήμανε επίσης ότι τα «ευήκοα ώτα» είναι όχι μόνο δυσεύρετα, αλλά και σπάνια στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. «Ένα παιδί με κινητικά προβλήματα δεν μπορεί να πάει στο δημοτικό κολυμβητήριο, γιατί δεν έχει ούτε πρόσβαση, ούτε κάποιον που να ασχολείται αποκλειστικά μαζί του. Τα περισσότερα δημόσια σχολεία δεν έχουν ράμπα, ή αναπηρική τουαλέτα».
Επιμέλεια: Γιάννης Κωστάκογλου
