«Η κατάθλιψη είναι κάτι που σίγουρα έχει αυξηθεί και έχει και έναν έμφυλο χαρακτήρα», τονίζει η Ελένη Ψαθάκη, ψυχολόγος, εργαζόμενη στο ΚΕΔΑΣΥ Ρεθύμνου
Όλο και περισσότερα παιδιά και έφηβοι βιώνουν συμπτώματα κατάθλιψης, σύμφωνα με τα όσα δήλωσε η Ελένη Ψαθάκη, ψυχολόγος, προσωποκεντρική και Focusing – Βιωματική ψυχοθεραπεύτρια και εργαζόμενη στο ΚΕΔΑΣΥ Ρεθύμνου, στο πλαίσιο της εκδήλωσης με τίτλο «Κατάθλιψη και Κοινωνία: Θεωρητικές και κλινικές προοπτικές», η οποία διοργανώθηκε από τον Σύλλογο Οικογενειών και Φίλων για την Ψυχική Υγεία (Σ.Ο.Φ.Ψ.Υ.) και τις εκδόσεις «oposito», στο Φοιτητικό και Πολιτιστικό Κέντρο Ξενία, το απόγευμα της Τετάρτης, με αφορμή τη χθεσινή Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας.
Πρόκειται για ένα φαινόμενο το οποίο εκδηλώνεται σε μεγαλύτερη συχνότητα από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια, όπως δήλωσε η κ. Ψαθάκη, ενώ έχει και έφυλα χαρακτηριστικά. Δηλαδή αλλιώς εκδηλώνεται στα αγόρια και αλλιώς στα κορίτσια. «Η κατάθλιψη είναι κάτι που σίγουρα έχει αυξηθεί και έχει και έναν έμφυλο χαρακτήρα. Το βλέπουμε να εκδηλώνεται με άλλο τρόπο στα αγόρια, και άλλο στα κορίτσια. Στα αγόρια κυρίως εκδηλώνεται με συμπεριφορές εξωτερίκευσης όπως λέμε, δηλαδή βία, ή με έντονη ενασχόλησης με ουσίες, με τζόγο και αυτό είναι κάτι καινούργιο που βλέπουμε τώρα, ενώ στα κορίτσια με συμπεριφορές εσωτερίκευσης, όπως είναι οι αυτοτραυματισμοί, οι διατροφικές διαταραχές, κλείσιμο στον εαυτό πάρα πολύ. Και σίγουρα το παρατηρούμε πιο πολύ από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια».
Το ζήτημα είναι πολυπαραγοντικό, παρόλα αυτά η κ. Ψαθάκη συσχετίζει ιδιαίτερα την αύξηση του φαινομένου με το πως διαρθρώνεται η σημερινή κοινωνία. Από τον έντονο ανταγωνισμό και τη βία που επικρατούν, μέχρι την παραμέληση που βιώνουν τα παιδιά λόγω του ότι οι γονείς τους λείπουν πολλές ώρες από το σπίτι, σε κάθε περίπτωση φαίνεται να απουσιάζει η κοινωνική ουσιαστική επαφή με τον συνάνθρωπο, με αποτέλεσμα η κατάθλιψη να βρίσκει τελικά πρόσφορο έδαφος. «Είναι πολυπαραγοντικό το ζήτημα. Δεν μπορείς να το εντοπίσεις ακριβώς. Εμείς το εντοπίζουμε κυρίως στο πως διαρθρώνεται η κοινωνία μας σήμερα που έχει πάρα πολύ ανταγωνισμό, βία, τα παιδιά και οι οικογένειες είναι πολύ δύσκολο να επιβιώσουν, οι γονείς εργάζονται πάρα πολλές ώρες, δεν είναι διαθέσιμοι. Τα σχολεία γίνονται όλο και πιο ασφυκτικά και για τους εκπαιδευτικούς και δεν μπορούν να ασκήσουν παιδαγωγικό έργο αλλά έχουν πάρα πολύ γραφειοκρατικό έργο οπότε χάνεται η σχέση των ενηλίκων με τα παιδιά και των παιδιών μεταξύ τους», εξηγεί χαρακτηριστικά η κ. Ψαθάκη.
Από την άλλη, η έλλειψη ουσιαστικών παροχών από την ίδια την πολιτεία, όπως δομών Ψυχικής Υγείας, λειτουργικών και επαρκώς στελεχωμένων, εντείνουν το πρόβλημα. Εξάλλου το παράδειγμα του Ρεθύμνου είναι χαρακτηριστικό, με το Κοινοτικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων αυτή τη στιγμή να μην έχει παιδοψυχίατρο από τον Αύγουστο, ενώ για όλη την Κρήτη υπάρχει μονάχα ένας παιδοψυχίατρος στην Παιδοψυχιατρική Κλινική του ΠΑΓΝΗ. Η συνολική κατάσταση οδηγεί τους ψυχολόγους παιδιών και εφήβων ειδικά στο νησί να μην μπορούν συχνά να ασκήσουν επαρκώς το λειτούργημά τους, ειδικά όταν μιλάμε για περιπτώσεις ιδιαίτερα σοβαρές, που χρήζουν κλινικών παρεμβάσεων: «Όσοι είμαστε στα σχολεία βλέπουμε καθημερινά όλα αυτά τα προβλήματα και δεν έχουμε διασύνδεση με άλλες υπηρεσίες γιατί πολύ απλά δεν υπάρχουν. Οπότε ενώ εντοπίζουμε κάτι δεν μπορούμε να προχωρήσουμε. Δεν μπορούμε πραγματικά να βοηθήσουμε γιατί είμαστε μόνοι. Γιατί δεν έχουμε παιδοψυχιάτρους, δεν έχουμε δομές που να φιλοξενούν παιδιά, γυναίκες κακοποιημένες, οικογένειες που το έχουν ανάγκη, οπότε είναι σαν να έχουμε δεμένα χέρια, σαν να είμαστε εκεί και απλώς να βλέπουμε».
Αυτό που συνιστά η κ. Ψαθάκη σε αυτό το περιβάλλον, σε ένα γονιό είναι τουλάχιστον να προσπαθεί να έχει μια ουσιαστική επαφή με το παιδί του. Να αφιερώνει ποιοτικό χρόνο σε αυτό και το κυριότερο: να το ακούει. «Για έναν γονιό είναι σίγουρα δύσκολο όλο αυτό γιατί όπως λένε κάποιοι πολιτισμοί για να μεγαλώσεις ένα παιδί χρειάζεσαι ένα χωριό, και όχι έναν γονιό. Οπότε όταν είσαι ένας ή δύο γονείς σίγουρα είναι πολύ περιορισμένα αυτά που μπορείς να κάνεις στην πραγματικότητα, ειδικά αν εργάζεσαι πολλές ώρες και αναγκαστικά έχεις μειωμένη επαφή με το παιδί. Το περισσότερο που μπορείς να κάνεις είναι να σχετίζεσαι ποιοτικά με το παιδί. Δηλαδή να είσαι από κοντά, να ακούς πάρα πολύ τα παιδιά, να μη μιλάς μόνο – γιατί και αυτό είναι κάτι που νομίζω το έχουμε μάθει οι ενήλικες να το κάνουμε να τους δίνουμε συμβουλές – και να περάσουμε λίγο στο να τα ακούμε και λίγο παραπάνω. Να μην τα παρατηρείς απαραίτητα όπως εμείς οι επιστήμονες. Ως γονιός πρέπει να τα ακούς».
