Τα τροχαία ατυχήματα/ δυστυχήματα αποτελούν μάστιγα για την Ελλάδα, με την Κρήτη να βρίσκεται στις πρώτες θέσεις της κατάταξης με τα περισσότερα περιστατικά ετησίως. Τα είδη των τροχαίων αφορούν κυρίως σε συγκρούσεις, σε εκτροπές αυτοκινήτων, σε παρασύρσεις πεζών καθώς και σε προσκρούσεις και ανατροπές. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι σημαντικοί παράγοντες που εντείνουν τη πιθανότητα πρόκλησης τροχαίου ατυχήματος στον ελλαδικό χώρο, με τον βασικότερο να αφορά στην έλλειψη οδηγικής παιδείας, καθώς και στη μη τήρηση των απαραίτητων μέτρων προστασίας κατά τη διάρκεια της οδήγησης.
Παράλληλα, σύμφωνα με τα στοιχεία, η Ελλάδα έχει τα πρωτεία στα τροχαία ατυχήματα σε παιδιά ανάμεσα σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας τα τροχαία ατυχήματα αποτελούν σήμερα την κύρια αιτία θανάτου παιδιών και νέων ηλικίας 5 έως 29 ετών σε ολόκληρο τον κόσμο και τη δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου στα παιδιά ηλικίας 5 έως 14 ετών στην Ευρώπη. Στην Κρήτη, υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο χάνεται ένα ολόκληρο χωριό εξαιτίας τροχαίων ατυχημάτων, με το 40% των θυμάτων να αφορά την ηλικιακή ομάδα από 1 έως 29 ετών.
Οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις (ΚΕΚ) που προκαλούνται συνήθως στα παιδιά που έχουν εμπλακεί σε κάποιο τροχαίο ατύχημα αποτελούν τη σημαντικότερη αιτία θνητότητας, νοσηρότητας ή αναπηρίας, αφού το παιδί σαν αναπτυσσόμενος οργανισμός είναι πιο ευαίσθητος από έναν ενήλικα σε τέτοιους είδους κακώσεις. Τα στοιχεία αυτά, οδηγούν στη διαπίστωση ότι τα τροχαία διαμορφώνουν μια σύγχρονη γενοκτονία, με δεδομένο ότι όταν τραυματίζεται ή σκοτώνεται κάποιος έως 29 ετών, πιθανότατα να μην έχει προλάβει να δημιουργήσει πρώτα τη δική του οικογένεια.
Όλα τα παραπάνω, συζητήθηκαν στο πλαίσιο μιας ανοιχτής ψηφιακής εκδήλωσης με θέμα την Οδική ασφάλεια και το παιδί, που διοργανώθηκε με πρωτοβουλία της Παγκρήτιας Παιδιατρικής Εταιρείας (ΠΠΕ). Ομιλητές στην εκδήλωση ήταν η Έφη Ταβλαδάκη, παιδίατρος-εντατικολόγος, επιμελήτρια Α ́, ΜΕΘ Παίδων ΠαΓΝΗ, μέλος ΔΣ ΠΠΕ, ο Ανδρέας Γιαννόπουλος, νευροχειρουργός, διευθυντής ΕΣΥ, Νευροχειρουργική Κλινική ΠαΓΝΗ, ο Γιάννης Λιονάκης, πρόεδρος Εθελοντικού Συλλόγου Πρόληψης Τροχαίων Ατυχημάτων και ο Αναστάσιος Μαρκουΐζος, εκπαιδευτής Οδικής Συμπεριφοράς. Τον συντονισμό είχαν αναλάβει η Ελευθερία Παπαδοπούλου παιδίατρος, διευθύντρια ΕΣΥ ΠαΓΝΗ, πρόεδρος ΠΠΕ και η Πελαγία Νεονάκη παιδίατρος, επιμελήτρια Α ́, ΓΝ Ρεθύμνου, μέλος ΔΣ ΠΠΕ.
Συνέπειες των τροχαίων ατυχημάτων σε παιδιά – Η ευαισθησία τους στις κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις
Την έναρξη της συζήτησης έκανε η κυρία Ταβλαδάκη η οποία εξήγησε ότι αφορμή για τη συγκεκριμένη εκδήλωση ήταν ο ερχομός της άνοιξης, ο οποίος παραδοσιακά συνοδεύεται από αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων στην Κρήτη. «Η πιθανότητα να σκοτωθείς σε τροχαίο στην Ελλάδα είναι 30% περισσότερο σε σχέση με το αν ο ίδιος οδηγός οδηγούσε κάπου στην Ευρώπη», τόνισε η κυρία Ταβλαδάκη, εξηγώντας ότι ο μέσος όρος θανάτων από τροχαία στην Ευρώπη είναι 50 ανά εκατομμύριο κατοίκους, ενώ στην Ελλάδα είναι 75 ανά εκατομμύριο κατοίκους.
Αναφερόμενη ειδικά στα παιδιά που εμπλέκονται σε κάποιο τροχαίο, σημείωσε ότι παρατηρείται παγκοσμίως ένα συγκεκριμένο μοτίβο, το οποίο περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο αγόρια που είναι συνήθως πεζοί και παρασύρονται από κάποιον οδηγό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Ένα μεγάλο ποσοστό αυτών αποκτούν τραύμα στο κεφάλι και εξαιτίας αυτού καταλήγουν. «Οι ιδιαιτερότητες των παιδιών σε τροχαία χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, σε κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και σε πολυτραυματισμούς. Όσον αφορά την πρώτη κατηγορία αρκεί να εξηγήσουμε ότι το κεφάλι είναι μεγαλύτερο σχετικά με το υπόλοιπο σώμα στα παιδιά και γι’ αυτό μεγαλύτερη συχνότητα εγκεφαλικών κακώσεων, ενώ για τη δεύτερη κατηγορία μπορούμε να πούμε ότι λόγω της μικρότερος σωματικής μάζας των παιδιών, η ενέργεια που μεταφέρεται οδηγεί στην επίδραση μεγαλύτερης δύναμης ανά μονάδα επιφάνειας σώματος. Αυτή η μεγαλύτερη ενέργεια μεταδίδεται σε ένα σώμα με λιγότερο λίπος και συνδετικό ιστό και με στενή γειτονία πολλαπλών οργάνων οδηγώντας σε μεγαλύτερη συχνότητα πολλαπλών οργάνων».
Μάλιστα, βάσει της βιβλιογραφίας, η κυρία Ταβλαδάκη ανέφερε ότι τα παιδιά τραυματίζονται κατά 37% σαν οδηγοί (ποδηλάτου, πατινιού, δικύκλου), κατά 30% σαν πεζοί και 33% ως επιβάτες σε κάποιο όχημα. Τα τραύματα που αποκτούν βρίσκονται κυρίως στο κεφάλι, στον θώρακα και στον πνεύμονα και λιγότερο σε κοιλιά, σπονδυλική στήλη και σε άκρα. «Σε αντιδιαστολή με τον ενήλικα, το παιδί δεν πρέπει μόνο να αναρρώσει μετά από κάποιο τροχαίο, αλλά πρέπει να συνεχιστεί και η κανονική διεργασία της σωματικής του ανάπτυξης. Να σημειώσουμε μάλιστα ότι στο 60% των παιδιών που υπέστησαν σοβαρό τραυματισμό παρατηρούνται αλλαγές προσωπικότητας ένα χρόνο μετά το εξιτήριο. Για τον λόγο αυτό, αξίζει να τονίσουμε ότι η σωστή χρήση των μέσων προστασίας για τα παιδιά στο αυτοκίνητο, όπως είναι οι ζώνες ασφαλείας και η σωστή χρήση παιδικών καθισμάτων μειώνει την πιθανότητα θανάτου ή τραυματισμού κατά 75% και 90% αντίστοιχα», κατέληξε η κυρία Ταβλαδάκη.
Ο κ. Γιαννόπουλος από την πλευρά του τόνισε για αρχή πως όταν ζούμε σε μια πόλη που μοιραζόμαστε τους ίδιους δρόμους με πολύ κόσμο, πρέπει να οδηγούμε με προσοχή και με πρόβλεψη. «Κάθε χρόνο στην Κρήτη χάνουμε ένα χωριό, με τους περισσότερους θανάτους να σημειώνονται στο Ηράκλειο. Το μεγαλύτερο ποσοστό τραυματισμένων είναι οδηγοί, μετά έρχονται τα μεταφερόμενα πρόσωπα και στο τέλος οι πεζοί που παρασύρονται από οχήματα. Αυτό δείχνει μια γενικότερη κακή οδηγική συμπεριφορά».
Σύμφωνα με τον ίδιο, κατά μέσο όρο σημειώνονται παγκοσμίως 200 κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις ανά 100.000 παιδιά το χρόνο, με το 12% αυτών να αφορούν σε παιδιά έως 15 ετών. Οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις χωρίζονται σε κλειστές και διατιτραίνουσες. Οι κλειστές προκαλούνται από υψηλή ταχύτητα, π.χ. από κάποιο τροχαίο αλλά και από χαμηλή ταχύτητα, π.χ. από κάποια πτώση ή επίθεση. Οι διατιτραίνουσες από την άλλη, προκαλούνται από πυροβολισμούς, μαχαιριές ή ξένα σώματα. «Οι διαφορές των παιδιών με τους ενήλικες αναφορικά με τις κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις έγκεινται στο γεγονός ότι τα παιδιά έχουν ανώριμο εγκέφαλο με εύπλαστο κρανίο και μη αποτελεσματικό αιμοτεγκεφαλικό φραγμό. Λόγω αυτών, είναι συχνότερη η διακοπή της επικοινωνίας του νευρικού κυττάρου με τα καλώδια που φεύγουν από αυτόν στον ανώριμο εγκέφαλο, άρα όσο πιο μικρό είναι το παιδί τόσο χειρότερο. Μια κρανιοεγκεφαλική κάκωση προκαλεί διακοπή της διαδικασίας ωρίμανσης του εγκεφάλου, οίδημα λόγω αυξημένου μεταβολισμού, αγγειακή ανεπάρκεια, αυξημένο ποσοστό ύδατος και μεγάλο μέγεθος κεφαλής λόγω μεταβίβασης της δύναμης στον εγκέφαλο», εξήγησε ο κ. Γιαννόπουλος, θέλοντας να επισημάνει την ευαισθησία των παιδιών στα αποτελέσματα των κρανιοεγεκφαλικών κακώσεων.
Η τραγωδία της Κρήτης – ο εθισμός στον τροχαίο θάνατο
Ο κ. Λιονάκης παρέθεσε κατά την ομιλία του, τους σκληρούς αριθμούς που αποτυπώνουν την πραγματικότητα των τροχαίων στην Κρήτη. Σύμφωνα με τον ίδιο την τελευταία 6ετία έχουν καταγραφεί 320 θάνατοι στους δρόμους του νησιού, ενώ πιο συγκεκριμένα τη διετία της πανδημίας σημειώθηκαν 79 θάνατοι (30 το 2020 και 49 το 2021). Από την αρχή του 2022 έως και σήμερα η άσφαλτος της Κρήτης μετρά 12 νεκρούς, την ώρα που για το ίδιο διάστημα το 2021 είχαν σημειωθεί 4 θάνατοι. «Το 40% των τροχαίων θανάτων στην Κρήτη αφορούν την ηλικιακή ομάδα κάτω των 29 ετών», τόνισε ο κ. Λιονάκης, επισημαίνοντας ότι από τα 400.000 οχήματα που κυκλοφορούν στους δρόμους του νησιού, τα 250.000 είναι δίκυκλα, γεγονός που οδηγεί σε υψηλό αριθμό θυμάτων νέων αναβατών. Ωστόσο, όπως εξήγησε η αύξηση των ελέγχων για χρήση κράνους στο Ηράκλειο, έχει οδηγήσει στη μείωση των θανάτων λόγω ΚΕΚ.
Σε ότι έχει να κάνει με τις μικρότερες ηλικίες, ο κ. Λιονάκης έδωσε ιδιαίτερη βάση στα πρότυπα που λαμβάνουν τα παιδιά από γονείς, συγγενείς και φίλους, αναφορικά με τη τήρηση των κανόνων οδηγικής συμπεριφοράς. Δίνοντας συγκεκριμένα παραδείγματα, αναφέρθηκε στη συνήθεια τα παιδιά να μεταφέρονται στα πόδια των μαμάδων τους και όχι σε ειδικό προστατευτικό κάθισμα, την ώρα που ο πατέρας τους οδηγεί καπνίζοντας ή βρισκόμενος υπό την επήρεια μέθης. «Τα παιδιά διαμορφώνουν την προσωπικότητα τους μέχρι τα πέντε άρα οι παραστάσεις που θα πάρουν στη μικρή ηλικία θα τους μείνουν για την πορεία της ζωής τους. Ο Κρητικός έχει την εντύπωση ότι αν καταναλώσει περισσότερη ποσότητα αλκοόλ θα οδηγήσει καλύτερα. Πολλές φορές θα οδηγεί και θα καπνίζει παράλληλα. Στον εγκέφαλο του παιδιού όμως θα αποτυπωθούν λάθος μηνύματα και όταν επιχειρήσουμε αργότερα να τους μιλήσουμε, το παιχνίδι θα είναι χαμένο». Η τραγωδία της Κρήτης, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι ο εθισμός στον τροχαίο θάνατο, κάτι το οποίο μπορεί να ανατραπεί μόνο με τη σωστή ενημέρωση από μικρή ηλικία, καθώς και με τη τήρηση των απαραίτητων πρωτοκόλλων για ασφαλείς μετακινήσεις.
Μια σύγχρονη γενοκτονία – Οι μητέρες της Κρήτης θρηνούν κάθε μέρα τα παιδιά τους
Κλείνοντας, ο κ. Μαρκουΐζος, έκανε λόγο για μια σύγχρονη γενοκτονία, η οποία συμβαίνει στη χώρα μας εδώ και χρόνια, χωρίς ωστόσο να αναγνωρίζεται από κανέναν όπως θα έπρεπε. Σχολιάζοντας τον τρόπο με τον οποίο δίνεται σε κάποιον η άδεια οδήγησης, με τις εξετάσεις να περιλαμβάνουν παρκάρισμα, ξεκίνημα και οπισθογωνία, ανέφερε ότι στην ουσία βγαίνουν στους δρόμους παρκαδόροι και όχι οδηγοί. «Δεν καταλαβαίνω από που προκύπτει η αλαζονεία ότι είμαστε επιδέξιοι οδηγοί. Στο τιμόνι θέλουμε ταπεινότητα και σεβασμό, ωστόσο σπάνια θα δεις άνθρωπο με ζώνη ασφαλείας ή με κράνος δεμένο. Για παράδειγμα όταν ένα αυτοκίνητο οδηγεί σ ένα δρόμο που δεν έχει κεντρικό διαχωριστικό στηθαίο και πάει με 120 χλμ/ώρα δεν του μένει φυσικά χρονικό περιθώριο να αντιδράσει», σχολίασε ο ίδιος, προσθέτοντας ότι στην Ελλάδα είμαστε οι πρώτοι σε οδικά εγκλήματα με πρόθεση.
Αναφερόμενος σε νέους γονείς, ο κ. Μαρκουΐζος εξήγησε ότι είναι πολύ σημαντικό το θέμα του κράνους και της γενικότερης οδηγικής ασφάλειας να μην προσεγγίζεται σαν παιχνίδι στα παιδιά. «Όπως δεν παίζεις με το θάνατο, έτσι δεν πρέπει να παίζεις και με την ασφάλειά των παιδιών σου. Η μεγαλύτερη χαρά μας είναι η οικογένειά μας και για αυτό θα πρέπει να προνοήσουμε για να μην την οδηγήσουμε στη μέγιστη κατάρα, να προχωρήσουμε δηλαδή πίσω από το φέρετρο του παιδιού μας. Όλα μπορούμε να τα αντικαταστήσουμε, εκτός τα παιδιά μας. Πρέπει να δοθεί επιτέλους ένα μήνυμα ότι αυτό που συμβαίνει στο δρόμο είναι συγκλονιστικό. Οι μητέρες της Κρήτης θρηνούν κάθε μέρα τα παιδιά τους», κατέληξε σε έντονα συγκινησιακό κλίμα ο κ. Μαρκουΐζος.
Μετά την ολοκλήρωση των ομιλιών ακολούθησε ανοιχτή συζήτηση, με το κοινό που παρακολουθούσε την εκδήλωση να καταθέτει τις ερωτήσεις του και τους ομιλητές να τους δίνουν τις κατάλληλες απαντήσεις.
