Μια πανέμορφη ψιμυθευτή δαντέλα στάθηκε αφορμή για μια ακόμα εκδήλωση που τιμά την πόλη των Γραμμάτων και Τεχνών. Και τη σπουδαιότητα του γεγονότος υπογράμμισε η παρουσία όλων των τοπικών αρχών και εκλεκτών μελών της κοινωνίας μας, που εκπροσωπούν κυρίως την πνευματική ζωή του τόπου. Αυτοί είχαν κατακλύσει το φιλόξενο αίθριο του ξενοδοχείου «Grecotel Creta Palace» όπου παρουσιάστηκε το βιβλίο της Άννας Φιλιώτου «Το ξετύλιγμα της δαντέλας».
Μέχρι να ξεκινήσει η εκδήλωση ο κόσμος είχε την ευκαιρία να καμαρώσει δείγματα της παραδοσιακής μας χειροτεχνίας που με την προσωπική επίβλεψη της προέδρου του Λυκείου των Ελληνίδων κυρίας Φερενίκης Βαλαρή είχαν αναπτυχθεί δεξιοτεχνικά σε έναν καναπέ απομεινάρι άλλης εποχής.
Την εκδήλωση πλαισίωσαν εξαίρετοι ομιλητές ενώ κείμενα από το βιβλίο απέδωσε με ιδιαίτερη ευαισθησία η ηθοποιός Δανάη Καλαχώρα γοητεύοντας το ακροατήριό της.Ο συντονισμός της παρουσίασης έγινε από την κ. Ξένια Πλαστήρα. Ήταν εξαιρετική και χάρις σ’ αυτή η εκδήλωση κρατήθηκε στα πλαίσια που συνεχίζεις να την αναζητάς όταν τελειώσει, έχοντας αποκομίσει τις καλύτερες εντυπώσεις.Η δε συγγραφέας κ. Άννα Φιλιώτου, με την προβολή μιας σειράς εικόνων ζωντάνεψε παλιές ξεχασμένες μνήμες σκορπίζοντας ρίγη συγκίνησης στους ακροατές της
Ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ευγένιος στην ομιλία του αναφέρθηκε στο συγγραφικό έργο της Άννας Φιλιώτου και στους δεσμούς που τον συνδέουν με την οικογένεια Φιλιώτη.Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μαϊάμι κ. Γιώργης Αλεξανδράκης σε γλαφυρή ομιλία του μας παρέθεσε πολύτιμα στοιχεία και εικόνες από την ιστορία του Άδελε και ανέλυσε τη συγγένειά του με την οικογένεια Φιλιώτη.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους: Ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. κ Ευγένιος, ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ρεθύμνου κ. κ. Πρόδρομος, ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ζάμπιας κ. κ. Ιωάννης, ο βουλευτής Ρεθύμνου κ. Γιάννης Κεφαλογιάννης, ο πρώην υπουργός κ. Νίκος Σηφουνάκης, η αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνου κ. Μαρία Λιονή, ο δήμαρχος Ρεθύμνου κ. Γιώργος Μαρινάκης κ.ά.
Κρητικούς χορούς στην εκδήλωση παρουσίασε το παραδοσιακό κρητικό συγκρότημα «Κρήτες» που καταχειροκροτήθηκε από τον κόσμο. Το Λύκειο Ελληνίδων Ρεθύμνου εκπροσώπησαν επάξια δυο χαριτωμένα παιδιά ο Ελλήνοος και η Αμαρυλίς Τσουπάκη που συνεχίζουν με το ίδιο πάθος με τους γονείς τους να τιμούν τις παραδόσεις μας.
Μετά την εκδήλωση, ο καλαίσθητος τόμος προσφέρθηκε «τιμής ένεκεν» στους παρισταμένους. Η βραδιά έκλεισε με δεξίωση στον χώρο του ξενοδοχείου, όπου προσφέρθηκαν εξαιρετικά εδέσματα και κρητικές λιχουδιές.
«Ένα έργο ατμοσφαιρικό»
Η πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων Ρεθύμνου κ. Φέφη Βαλαρή περιέγραψε διεξοδικά τους χαρακτήρες του βιβλίου με τη δεινότητα του λόγου της,αναφέροντας μεταξύ άλλων:«Θα μπορούσε να το δει κανείς σαν ένα πραγματικά απολαυστικό, «ατμοσφαιρικό» μυθιστόρημα που μας ταξιδεύει με το χαρακτηριστικό του άρωμα σε γεγονότα από το 1930 περίπου μέχρι το 2004 και που αφορούν μια μεσοαστική Πηγιανή οικογένεια. Δεν είναι όμως μόνο αυτό.Το «ξετύλιγμα της Δαντέλας», είναι μια κατάθεση ψυχής της δημιουργού που έχει επιλέξει με ιδιαίτερη έγνοια πρόσωπα και γεγονότα, διεισδύοντας στην μυστηριακή, θα έλεγα, ψυχοσύνθεση του Κρητικού αλλά και της Κρητικιάς απεικονίζοντας με δεξιότητα, αμεσότητα κι ευαισθησία, συνθήκες, δράσεις κι αντιδράσεις, το σκεπτικό και τις καταστάσεις μιας πολύπλοκης περιόδου, σε πολλές της εκφάνσεις. Γυναίκα και άνδρας στο βιβλίο αυτό, πορεύονται χέρι-χέρι με τα χαρίσματα, τα πάθη, τις ικανότητες, τα λάθη, το ήθος και τις αδυναμίες τους ενώ η ακατάλυτη δύναμη, στήριξη και αντοχή της «οικογένειας» μέσα από τις τόσες φουρτούνες, είναι διάχυτες σε όλο το κείμενο.
Τόπος, ο Αδελιανός Κάμπος και κατά ένα μικρό κομμάτι, το Σύδνεϋ της Αυστραλίας.Ιστορίες και άνθρωποι. Κρήτη.
Η Τζένη-Ευγενία, χάρη στην οποία ζωντανεύει αυτή η αναστόρηση, έχοντας αναχωρήσει με τους γονείς της από το νησί στα πέντε της χρόνια, επιστρέφει με λαχτάρα, ένα καλοκαίρι στα 30 της, για να ξαναβρεί τις ρίζες της. Μαγεύεται από το ασυνήθιστο φώς, το γαλάζιο θαύμα, Η συνάντηση με την ογδοντάχρονη αλλά ακμαιότατη θεία Αννέζα, αδελφή του παππού της, στο μεγάλο και πλούσιο κτήμα τους, του Πάντου Προεστάκη, είναι σημαδιακή και φέρνει μεγάλες αλλαγές στην ζωή και των δύο γυναικών. «Το αύριο είχε φτάσει», με την άφιξη της νεαρής γυναίκας.
Η ανακάλυψη των μπαούλων που έμεναν κρυμμένα στο Θόλος – την αποθήκη – από την εποχή των Γερμανών και που είναι γεμάτα με τα χειροποίητα αριστουργήματα της Αννέζας που τα θεωρούσε χαμένα, κλεμμένα από τους κατακτητές, ξυπνούν τις αναμνήσεις που σαν χείμαρρος κατακλύζουν τη δυνατή, λεβέντισσα, αεικίνητη, χωρίς περιττές αναστολές, αλλά και πολύ δοκιμασμένη από τη ζωή ηλικιωμένη γυναίκα που αρχίζει να τις μοιράζεται με την ανιψιά της ξεδιπλώνοντας, αγγίζοντας, ξετυλίγοντας. Κάθε δουλεμένο κομμάτι και μια ιστορία. Τόσο απλό, τόσο ευρηματικό, τόσο συναρπαστικό.
Έτσι η Άννα Φιλιώτου με την έμπνευση αυτή, κεντάει με τη δική της βελονιά τους καημούς, τις χαρές, τις γιορτές και τους χαμούς στο δικό της αριστοτεχνικό λογοτεχνικό εργόχειρο που ξετυλίγεται πλούσιο και μεστό και μας παρασύρει στον κόσμο του με μαγικά σχέδια και ιριδισμούς.
Η συμμαχία των δύο δυναμικών γυναικών κλείνεται με μία λέξη της Αννέζας «Καταλαβαίνω!» Αυτή είναι ο κώδικας επικοινωνίας τους ακόμα κι όταν η θεία επιμένει να φορέσει η Τζένη-Ευγενία τη ζακέτα της μην κρυώσει στο ύπουλο βοριαδάκι ντάλα μεσημέρι».
Κι αφού σκιαγράφησε ιδανικά όλους τους χαρακτήρες του βιβλίου η κυρία Βαλαρή κατέληξε: «Δύο στοιχεία θα ήθελα να επισημάνω.Το ένα αφορά την Ελληνική γλώσσα που η Τζένη-Ευγενία μιλά με άνεση παρά το ότι μεγάλωσε στην Αυστραλία. Το φρόντισαν οι γονείς της αφού παρακολούθησε μαθήματα στο Ελληνικό σχολείο στο Σύδνεϋ. Η ίδια χαίρεται γι’ αυτό το πλεονέκτημα μια και τα Ελληνικά την έχουν βοηθήσει και στις σπουδές της ως Ιστορικού Τέχνης στο πανεπιστήμιο στα μαθήματα φιλοσοφίας και στις μελέτες του Ομήρου και της αρχαίας Ελληνικής λογοτεχνίας που διδάσκονται εκεί. Η Γλώσσα, το πρώτιστο χαρακτηριστικό ταυτότητας ενός ανθρώπου και του τόπου του. Η πανάρχαια γλώσσα μας που τόσο περιφρονούμε κυρίως εντός της Ελλάδος τα τελευταία τουλάχιστον 40 χρόνια με την ξενομανία μας και που είναι η πιο πλούσια και ακριβής στα νοήματα γλώσσα του κόσμου με μαθηματική δομή και μουσική διάσταση.
Το δεύτερο αφορά τον ξενιτεμό. Κι επιστρέφω στη διήγηση και τα συναισθήματα που τόσο απλόχερα μου δημιουργεί.. Αχ αυτή ο βράχος η Αννέζα! Όλους τους αποχαιρετά. Κι όμως μένει δυνατή, δραστήρια, στωική. Όλοι οι δικοί της πλην του Αντώνη, αναπαύονται στο νεκροταφείο «..με τα κεφάλια από την ίδια μπάντα», μην χάσουν ο ένας τον άλλο στο υπερβατικό ταξίδι. Όμως οι αποχαιρετισμοί είναι και με τους ζωντανούς.
Οι νεώτεροι αναχωρούν. Επιστρέφουν βέβαια περιστασιακά για γάμους, βαφτίσεις, κηδείες, διακοπές αλλά πίσω από όλα αυτά κρύβεται ο μεγάλος πόνος . Ο ξενιτεμός. Μια μεγάλη πληγή που και σήμερα αιμορραγεί διαρκώς.Μα το νησί μας ξέρει καλά από τέτοια. Ακατάλυτο φυτώριο προσφέρει κι ανανεώνεται σε αέναους κύκλους μέχρι τώρα επί χιλιετηρίδες.Ας ελπίσομε πως έτσι θα είναι για πάντα!».
«Ένα βιβλίο που δημιουργεί συναισθήματα»
Η δημοσιογράφος και λογοτέχνις κ. Εύα Λαδιά με συγκίνηση και ευαισθησία ολοκλήρωσε την εικόνα του βιβλίου λέγοντας μεταξύ άλλων:
«Ποιος να μου το έλεγε, ότι εγώ, που κάθε μου εργόχειρο ήταν το όνειδος της Μικρασιάτισσας γιαγιάς που με μεγάλωσε και οι καθηγήτριες οικοκυρικής με αντιμετώπιζαν πάντα με ευγενική συγκατάβαση, θα ξενυχτούσα ξετυλίγοντας μια δαντέλλα.
Μια περίτεχνη δαντέλλα, που την έπλεξαν γεγονότα και καταστάσεις, μνήμες και αναδρομές, νοσταλγία και υπαρξιακές ανησυχίες.
Μια δαντέλλα που γίνεται μίτος τελικά ενός οδοιπορικού στο απώτερο παρελθόν, αφυπνίζοντας μνήμες και δημιουργώντας συναισθήματα.
Η κυρία Φιλιώτου δεν έχει μόνο τη θεία δωρεά της χαρισματικής γραφής. Κατέχει και τη σπάνια αρετή του λογοτέχνη να δίνει στη μυθοπλασία, στοιχεία ταυτότητας, συνδέοντας δεξιοτεχνικά τον μύθο με πραγματικά γεγονότα.
Όπως ακούσατε από την εκλεκτή φίλη κυρία Βαλαρή, προηγουμένως, η συγγραφέας και στο βιβλίο της αυτό δημιουργεί χαρακτήρες, που κερδίζουν τον αναγνώστη με συμβολισμούς και μηνύματα μέσα από την προσωπική τους περιπέτεια. Είναι πρόσωπα που κάποιον σου θυμίζουν γι’ αυτό και γίνονται τόσο οικεία.
Περιγράφει με μοναδικό τρόπο συναισθήματα ανθρώπων μιας άλλης εποχής που καλό είναι να τα θυμόμαστε, καθώς εξαφανίζονται σιγά-σιγά όσο ο άνθρωπος ξεχνά τη χαρά της προσωπικής επαφής.
Πόσο χαριτωμένοι οι διάλογοι των κοριτσιών που αναζητούν τον έρωτα, όπως επιτρέπουν οι συνθήκες της εποχής. Πόσο αξιοπρόσεκτη η πρώτη συνάντηση δύο συζύγων που δίνουν προτεραιότητα στον αμοιβαίο σεβασμό πέρα από τον έρωτα που αισθάνονται.
Ήταν κι ο τρόπος αυτής της προσέγγισης μέσα στους κώδικες ηθικής, που έδινε άλλη ομορφιά στις προσωπικές στιγμές των ανθρώπων.
Γενικά μέσα από τη δράση των χαρακτήρων αναδεικνύεται η λεβεντιά που κρύβουν οι κρητικές παραδόσεις. Είναι και κάποια άλλα σημεία που καταξιώνουν περισσότερο στη συνείδησή μας τη δημιουργό Άννα Φιλιώτου. Η εξαιρετική πειθώ της γραφής της να καταρρίπτει μυθεύματα που αμαυρώνουν τον τόπο και τις παραδόσεις μας. Αυταρχικοί γονείς υπήρξαν, αλλά ήταν η εξαίρεση του κανόνα που εκφράζει ο άρχοντας του Άδελε ο πατέρας που δεσπόζει στο βιβλίο, ο κύρης που καμαρώνει την χρυσοχέρα κόρη του αναγνωρίζοντας το ιδιαίτερο αυτό χάρισμα της. Και να ήταν μόνο αυτό;
Η χαρισματική πένα της συγγραφέως αγγίζει με μεγάλη διακριτικότητα, ίσως επειδή ακόμα πονούν και θέματα σύγχρονης ιστορίας. Δράματα που γράφτηκαν κατά τη ναζιστική κατοχή, ανοίγοντας κρουνούς αιμάτων, που ακόμα σημαδεύουν την ιστορική μνήμη κι ας έχει περάσει τόσος καιρός.
Σπαρακτικό το σημείο που δίνονται νήπια για μια στιγμή στην αγκαλιά του μελλοθάνατου πατέρα μήπως και συγκινηθούν οι δήμιοι. Κι ας ήταν μια ματαιότητα που υπαγόρευε η ελπίδα.
Πάνω από όλα όμως τονίζεται η αξιοπρέπεια της κρητικής ψυχής, που ακόμα κι όταν σπαράζει δεν υποκύπτει στον δυνάστη.
Και πόσο χαρισματικά στην περίτεχνη αυτή δαντέλα που έπλεξε η κυρία Φιλιώτου, ξετυλίγεται η αδιαπραγμάτευτη στάση μικρών και μεγάλων να προστατεύσουν κυνηγημένους από τον εχθρό, ανοίγοντας το σπίτι τους με κίνδυνο της ζωής τους. Με τον κίνδυνο να χαθούν σε μια κόλαση μαρτυρίου εκείνοι αφοσιώνονται στην αναζήτηση τρόπων να αποπροσανατολίσουν τον εχθρό και να σώσουν τον καταζητούμενο. Και δεν είναι έμπειροι πολέμου και εχθροπραξιών. Απλοί άνθρωποι είναι και μάλιστα νέοι οι περισσότεροι και μικρά παιδιά.
Μα εφάρμοζαν με σεβασμό τον άγραφο κανόνα της φιλοξενίας και προστασίας του ξένου που ζητούσε καταφύγιο στην πόρτα τους. Αυτός ήταν και αυτός θα θέλαμε να παραμείνει ο λαός μας.
Πόσα ακόμα εντοπίζεις στο θαυμάσιο αυτό βιβλίο που σε κρατά με αμείωτο ενδιαφέρον μέχρι το τέλος του. Μπορεί να είναι πεζογράφημα, αλλά γεμάτο ποίηση. Πως γίνεται αυτό από μια τόσο άξια επιστήμονα όπως είναι η γιατρός κυρία Φιλιώτου; Πως μπορεί να κρύβει τόση ποιητική διάθεση μια θετική επιστήμονας;«Μα η ιατρική περιέχει ποίηση αναφέρει η ίδια η συγγραφέας σε μια παλαιότερη συνέντευξή της».
Στη συγγραφέα Άννα Φιλιώτου διακρίνεις ένα προσωπικό στυλ και μια μοναδική ικανότητα να δημιουργεί έντονη πλοκή και δράση με μια αριστουργηματική μαεστρία διαχειριζόμενη και το πιο απλό θέμα.
Γι’ αυτό και τα βιβλία της σε κρατούν δέσμιο της γοητείας τους από την αρχή μέχρι και την τελευταία παράγραφο».
«Χρειαζόμαστε αυτό το φως»
Την εκδήλωση έκλεισαν με σύντομους χαιρετισμούς ο Μητροπολίτης Ζάμπιας κ. κ Ιωάννης και ο δήμαρχος Ρεθύμνου κ. Γιώργος Μαρινάκης που συγκίνησε το ακροατήριό του λέγοντας: «Καταρχήν να συγχαρώ τους εξαιρετικούς εισηγητές, τον κ. Αλεξανδράκη και τις δύο κυρίες, την κυρία Λαδιά και την κυρία Βαλαρή, οι οποίες ήταν εξαιρετικές και πραγματικά μας μύησαν στα μυστικά ενός διηγήματος και μας κατέθεσαν και τη δικιά τους ευαισθησία και ανθρωπιά. Κάθε φορά που έχουμε την ευκαιρία να ακούμε για ένα καινούριο βιβλίο της κυρίας Φιλιώτου, στην ουσία αναβαπτιζόμαστε στις αξίες και τις αρχές ενός παλιού Ρεθέμνους, το υπαινίχθηκε και η κυρία Λαδιά, το οποίο πέρασε και ελπίζω να μην χάθηκε. Είναι πάρα πολύ σημαντικό οι άνθρωποι που μετοικούν στο Ρέθυμνο, ότι δε φεύγουν ποτέ. Απλώς πάνε κάπου αλλού, η ψυχή τους, το μυαλό τους και οι ρίζες τους είναι πάντα εδώ. Και οι άνθρωποι πρέπει να τιμούν και να υπηρετούν τις ρίζες τους. Ο άνθρωπος που δεν έχει ρίζες είναι ακριβώς όπως το φυτό που το βάζουν σε μια ανθοδέσμη αλλά σε λίγο μαραίνεται. Οι ρίζες είναι που τροφοδοτούν, την εξέλιξή μας, την πρόοδό μας και μας κάνουν να νιώθουμε ότι έχουμε αποτύπωμα και παρελθόν, το οποίο υπερασπιζόμαστε για να πάμε στο αύριο. Επίσης κάθε φορά που συναντώ την κυρία Φιλιώτου μου κάνει εντύπωση ότι όταν δεν είναι στη παρουσίαση του βιβλίου της, δεν είναι κοινή συγγραφέας, είναι τόσο απλή. Αλλά πραγματικά μόνο οι κούφιοι άνθρωποι κάνουν πολύ θόρυβο, οι πραγματικά πνευματικοί άνθρωποι είναι στοχαστικοί και παρατηρητικοί. Επιτρέψτε μου να πω ότι θαυμάζω και τον κ. Αλεξανδράκη, του οποίου η απλότητα είναι ασύλληπτη και μας κάνουν όλους εμάς που νομίζουμε ότι είμαστε σπουδαίοι ότι δεν είμαστε τίποτε. Γιατί ένας άνθρωπος που έχει κάνει τόση μεγάλη ακαδημαϊκή διαδρομή σε μια δύσκολη χώρα, ξεκινώντας από ορφανό παιδί μετά την κατοχή και κατάφερε να πάει τόσο ψηλά, δείχνει ότι τελικά το καλύτερο εφόδιο της ζωής είναι η ανατροφή μας και η παιδεία μας και νομίζω ότι μέσα από αυτά τα βιβλία όλοι αναβαπτιζόμαστε, γιατί ξανά ανακαλύπτουμε αυτό που τελικά δε χάσαμε, αλλά το έχουμε βάλει δίπλα μας σε ένα σκοτεινό κελάρι. Αυτοί οι συγγραφείς «φωτίζουν» αυτά τα κελάρια και δημιουργούν αίθουσες «φωτός» και το χρειαζόμαστε αυτό το φως, γιατί με αυτό πορευόμαστε στη ζωή μας και ελπίζω να είμαστε όλοι φωτεινοί και να δίνουμε ένα λιθαράκι ο καθένας σε αυτήν την κοινωνία που χρωστάμε και την ύπαρξη μας και είμαστε υποχρεωμένοι να την υπηρετούμε».
