Σχεδόν διπλάσιες οι εισαγγελικές παραγγελίες του 2024 από αυτές του 2023, ανάμεσά τους και παιδιά, επισημαίνει η αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής του δήμου Άννα Ελευθεριάδου – Γκίκα
Η προστασία των παιδιών από τα περιστατικά κακοποίησης, ένα ζήτημα που αγγίζει κάθε πτυχή της κοινωνίας, βρέθηκε στο επίκεντρο της εσπερίδας που διοργάνωσε την Παρασκευή η Διεύθυνση Κοινωνικών Υπηρεσιών του δήμου Ρεθύμνης με τίτλο «Θωρακίζοντας την Παιδική Προστασία – Μια διεπιστημονική Προσέγγιση» στο Κέντρο Κοινωνικής και Πολιτιστικής Διακονίας «Θεομήτωρ.
Μέσα από εισηγήσεις νομικών, ψυχολόγων, παιδιάτρων, εκπαιδευτικών και αστυνομικών αναδείχθηκε η ανάγκη για συντονισμένες δράσεις, ενώ παράλληλα τέθηκαν επί τάπητος τα προβλήματα και οι ελλείψεις στις δομές στήριξης των παιδιών.
Στόχος της εκδήλωσης ήταν η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση γύρω από τα κρίσιμα ζητήματα της κακοποίησης και παραμέλησης ανηλίκων. Η εσπερίδα αποτέλεσε μια υπενθύμιση ότι η πρόληψη και η συνεργασία είναι τα ισχυρότερα όπλα στην καταπολέμηση των περιστατικών βίας κατά των παιδιών.
«Είναι μια εσπερίδα που κάνουμε ορμώμενοι από την πραγματική ανάγκη, να μπορεί μια πλειάδα ανθρώπων που ασχολούνται με παιδιά να ανιχνεύσει, να προβλέψει και να διαχειριστεί, όταν την ανακαλύψει, μια πιθανή κακοποίηση ή παραμέληση», τόνισε σε δήλωσή της η αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής δήμου Ρεθύμνης Άννα Ελευθεριάδου – Γκίκα, ενώ συμπλήρωσε: «Οι εισαγγελικές παραγγελίες του 2024 είναι σχεδόν διπλάσιες από το 2023 και μέσα σε αυτές κατά κανόνα υπάρχουν παιδιά, είτε με αιτίαση παραμέλησης, είτε με αιτίαση κακοποίησης. Κάθε χρόνο τα πράγματα δυσκολεύουν. Τώρα πια έχουμε έναν όγκο περιστατικών που κατά βάση είναι ενδοοικογενειακή βία και εν γένει οικογενειακά προβλήματα. Είναι δυστυχώς οικογένειες της διπλανής πόρτας. Δεν είναι πάντα ακραία πράγματα, όμως τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται και πρέπει να τους προσφέρουμε το καλύτερο».
Η κ. Ελευθεριάδου, παράλληλα, ευχαρίστησε τον Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Πρόδρομο για τη φιλοξενία της εσπερίδας στο Κέντρο Κοινωνικής και Πολιτιστικής Διακονίας «Θεομήτωρ»
Ο νόμος και η πρόληψη
Στις νομικές πτυχές της παιδικής κακοποίησης και στην παραβατικότητα αναφέρθηκε μέσα από την ομιλία του με τίτλο «Ποινικό δίκαιο ανηλίκων: Ο ανήλικος ως θύμα και ως θύτης» ο δικηγόρος στον Άρειο Πάγο και μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Ρεθύμνου, Ανδρέας Αργυρόπουλος.
Τόνισε ότι, παρόλο που το νομικό πλαίσιο είναι επαρκές, η καταστολή δεν είναι λύση, αλλά η πρόληψη είναι αυτή που θα συμβάλει αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση των ζητημάτων κακοποίησης. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε σε δήλωσή του: «Η βία και η παραβατικότητα των ανηλίκων είναι ένα πολυεπίπεδο φαινόμενο για την αντιμετώπιση του οποίου απαιτείται διεπιστημονική συνεργασία. Ο νόμος προστατεύει τους ανηλίκους, υπάρχουν συνεχείς διατάξεις και με τις προσθήκες που έχουν γίνει υπάρχει πλαίσιο προστασίας. Αυτό όμως που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι δεν αντιμετωπίζεται το φαινόμενο με την καταστολή, απαιτείται πρόληψη, απαιτείται ενίσχυση των δομών, των φορέων και των μονάδων, πολύ μεγαλύτερος αριθμός προσωπικού, ειδικών, κοινωνικών λειτουργών, ψυχολόγων οι οποίοι θα ασχοληθούν με το πρόβλημα για να αντιμετωπιστεί. Η καταστολή είναι το τελευταίο στάδιο το οποίο δεν οδηγεί στη λύση. Η πρόληψη είναι αυτή που οδηγεί στη λύση».
Το παιδί στο επίκεντρο της φροντίδας
Στα σημάδια κακοποίησης και παραμέλησης εστίασε στην ομιλία της με τίτλο «Παιδική παραμέληση: Το παιδί στο επίκεντρο» η παιδίατρος και διευθύντρια ΕΣΥ στο νοσοκομείο Ρεθύμνου Θεοδώρα Γκουντούλα. Όπως τόνισε η ίδια: «Κάποιος μπορεί να αναγνωρίσει την κακοποίηση από σημάδια σωματικά στο παιδί και κάποιους δείκτες συμπεριφοράς ή και να το εκμυστηρευτεί το ίδιο το παιδί. Αυτός που θα υποπτευθεί δεν είναι και αυτός που θα καταλήξει στο εάν ισχύει ή όχι. Ο παιδίατρος ή ο δάσκαλος οφείλει να το καταγγείλει στις υπηρεσίες κι αυτές μετά να δουν εάν ισχύει και τι παρεμβάσεις μπορούν να γίνουν στην οικογένεια και στο παιδί».
Παράλληλα, η κ. Γκουντούλα επεσήμανε τη δυσκολία διαχείρισης τέτοιων περιστατικών στην Κρήτη, και ειδικότερα στο Ρέθυμνο, λόγω έλλειψης κατάλληλων δομών φιλοξενίας για παιδιά που χρειάζεται να απομακρυνθούν από το σπίτι τους και αναγκαστικά πολλές φορές φιλοξενούνται για ένα χρονικό διάστημα στην Παιδιατρική Κλινική: «Στην Κρήτη δεν υπάρχει καμία δομή φιλοξενίας των παιδιών, οπότε το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι οι κάποιες ημέρες που θα περάσουν στην παιδιατρική, αλλά το ότι θα αναγκαστούν να πάνε στην Αθήνα ή όπου βρεθεί κάποια δομή. Είναι λάθος να υπάρχουν παιδιά στην παιδιατρική για αυτόν τον λόγο, πάντα ζητάμε συνοδεία γιατί είναι πολύ επικίνδυνο να είναι ένα παιδί ασυνόδευτο, μπορεί να φύγει ή οτιδήποτε. Το πρόβλημα της κακοποίησης είναι κρυφό συνήθως. Είναι πολύ λίγα τα περιστατικά που έρχονται στην αντίληψη των αρχών και των υπηρεσιών. Οπότε δεν έχουμε πολλά σοβαρά περιστατικά. Υπάρχουν μικρά περιστατικά παραμέλησης».
Οι «σιωπηλές» ενδείξεις της κακοποίησης
Τις συμπεριφορικές ενδείξεις που μπορούν να αποκαλύψουν την κακοποίηση ενός παιδιού ανέλυσε στην ομιλία της με τίτλο «Οι άηχες «λέξεις» της κακοποίησης: Αυτό είναι το καλύτερό μας μυστικό» η ψυχολόγος Κωνσταντίνα Δεληγιάννη.
Όπως η ίδια επεσήμανε, μπορεί τα σωματικά σημάδια να είναι εμφανή, αλλά οι συναισθηματικές επιπτώσεις είναι πιο δύσκολα ανιχνεύσιμες: «Οι συμπεριφορές εμφανίζονται πιο πολύ στο σχολείο και εκτός των μαθημάτων εάν κοιμούνται λιγότερο, κοιμούνται περισσότερο, δεν τρέφονται σωστά, πως μπορεί ένας εκπαιδευτικός, ένας γείτονας να καταλάβει ότι ένα παιδί κακοποιείται. Το πρώτο σημάδι είναι πρώτα απ’ όλα εάν ένα παιδί έχει στο σώμα τους εκδορές, αυτό είναι πιο φανερό. Τα άλλα είναι πιο κρυφά, είναι παιδί που βγάζει συνήθως παραβατική συμπεριφορά, θυμό, το εκφράζει με άλλους τρόπους ή είναι ένα πολύ αποσυρμένο παιδί, μοναχικό, που μπορεί να φαίνεται λίγο καταθλιπτικό. Αυτά είναι κάποια σημάδια που πρέπει να δώσουμε σημασία.
Ο ρόλος του σχολείου και της κοινωνίας
Την ανάγκη επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας, ανέδειξε μέσα από την ομιλία της με τίτλο «Η κακοποίηση των παιδιών μέσα από τις ιστορίες των εκπαιδευτικών – Ο ρόλος του σχολείου και της οικογένειας» η εκπαιδευτικός, συγγραφέας και πρόεδρος της ΑΞΕΠΤ Μαργαρίτα Γερούκη.
Παράλληλα, αναφέρθηκε στη σημασία της συνεργασίας σχολείου και οικογένειας τονίζοντας, μεταξύ άλλων: «Με βάση τα στατιστικά στοιχεία για την κακοποίηση, όλοι οι εκπαιδευτικοί έχουμε ή κάποια στιγμή στην καριέρα μας θα έχουμε παιδιά τα οποία έχουν βιώσει κακοποίηση είτε σωματική, είτε συναισθηματική, είτε σεξουαλική, είτε οποιαδήποτε άλλη. Αυτό που προσπαθώ να δείξω είναι ότι χρειαζόμαστε όλοι. Δηλαδή η αντιμετώπιση της παιδικής κακοποίησης είναι μια συμμαχία όλων των ανθρώπων που είναι γύρω από τα παιδιά, είτε είναι οι εκπαιδευτικοί τους, είτε η ευρύτερη οικογένεια, είτε είναι κοινωνικές δομές, είτε η αστυνομία. Όλοι χρειάζεται να είμαστε στην ίδια σελίδα.
Για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί στα ενδεχόμενα περιστατικά βίας που πέφτουν στην αντίληψή τους μίλησε η κ. Γερούκη λέγοντας: «Η μεγαλύτερη πρόκληση ενός εκπαιδευτικού που βρίσκεται απέναντι σε ένα παιδί που θεωρεί ή πιστεύει ή υποψιάζεται ότι είναι θύμα κακοποίησης είναι η ανασφάλεια ότι εάν στην πραγματικότητα συμβαίνει κάτι ή απλώς το φαντάζεται. Πρέπει να ενδυναμώσουμε τους εκπαιδευτικούς ότι η υποψία ενός εκπαιδευτικού τις περισσότερες φορές έχει βάσεις, κάτι υπάρχει πίσω από αυτό. Η δεύτερη πρόκληση είναι να πείσουμε άλλους ανθρώπους γύρω από το παιδί να συνεργαστούν μαζί μας προκειμένου να το βοηθήσουμε. Δυστυχώς στις περισσότερες φορές τα παιδιά που είναι θύματα κακοποίησης κακοποιούνται από ένα άτομο πολύ κοντά στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Οπότε αμέσως ο εκπαιδευτικός βρίσκεται «αντίπαλος» με την οικογένεια, ενώ θα έπρεπε να είμαστε σύμμαχοι για να το βοηθήσουμε. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η οικογένεια δεν μπορεί να βοηθήσει, γιατί ο κακοποιητής είναι ένα μέλος της οικογένειας».
Η αστυνομική παρέμβαση
Τα σύγχρονα ζητήματα, όπως σχολικός εκφοβισμός και χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έθιξε στην ομιλία του με τίτλο «Εξέταση και διαχείριση ανηλίκων θυμάτων – Οι νέες προκλήσεις» ο αστυνόμος στην υποδιεύθυνση Δίωξης και Εξιχνίασης εγκλημάτων Μηνάς Χατζημιχαήλ.
Ανέφερε ότι η αστυνομική παρέμβαση δεν πρέπει να περιορίζεται στην ποινική διαδικασία, αλλά να περιλαμβάνει συμβουλευτική και υποστήριξη: «Διαπιστώνουμε ότι υπάρχει ένα πρόβλημα και είναι κατά βάση κοινωνικό. Βλέπουμε ότι υπάρχει μια ροπή προς τη σοβαρή εγκληματικότητα των ανηλίκων, αλλά πιο ενδιαφέρον και νομίζω πιο ανησυχητικό είναι άλλα προβλήματα, αυτά που βλέπουμε τώρα με τον σχολικό εκφοβισμό, με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και προβλήματα που υπάρχουν με απειλές και με εκφοβισμούς. Όταν χρειάζεται μπορούμε να επέμβουμε δυναμικά και να επέμβουμε χωρίς να εμπλέξουμε την ποινική διαδικασία με κάποιες συστάσεις, με κάποιες συμβουλές, να φωνάξουμε τους γονείς και τα παιδιά που έχουν μια προβληματική συμπεριφορά, να τους εξηγήσουμε τι μπορεί να γίνει στο μέλλον. Έχω διαπιστώσει ότι έχουν επιτυχία αυτά τα μέτρα και σταματάνε πολλές φορές μια παραβατική συμπεριφορά».
Το Χαμόγελο του Παιδιού στο πλευρό των παιδιών
Αυξητική είναι η τάση στα περιστατικά βίας κατά των παιδιών, τόνισε σε δήλωσή της η ψυχολόγος στο Χαμόγελο του Παιδιού Φωτεινή Παπαδάτου, η οποία μέσα από την ομιλία της με τίτλο «Το Χαμόγελο του Παιδιού δίπλα σε κάθε παιδί θύμα- βίας» αναφέρθηκε στη σημασία της ευαισθητοποίησης και έγκαιρης παρέμβασης: «Τα περιστατικά κακοποίησης των παιδιών σίγουρα δεν έχουν ελαττωθεί. Υπάρχει μια αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια η οποία όμως πιθανά να οφείλεται και στο ότι υπάρχει πλέον κόσμος που είναι πιο ευαισθητοποιημένος, μιλάμε πιο ανοιχτά για αυτό το φαινόμενο. Τα ίδια τα παιδιά αντιλαμβάνονται ακόμα περισσότερο και συνειδητοποιούν τα δικαιώματά τους, οπότε και μέσα από τα στατιστικά του οργανισμού που δημοσιεύονται κάθε χρόνο φαίνεται να υπάρχει αυξητική τάση, απλώς δεν μπορούμε οπωσδήποτε να το αποδώσουμε και στην πραγματική αύξηση των περιστατικών. Χρειάζονται σίγουρα εντατικές και συστηματικές έρευνες, ένα ουσιαστικά παρατηρητήριο για το κομμάτι της βίας εναντίον των παιδιών για να είμαστε σίγουροι για το που κυμαίνονται τα περιστατικά. Αυτό που περισσότερο θα ήθελα να μεταφερθεί είναι ότι τα περιστατικά βίας εναντίον των παιδιών δεν θα πρέπει να παραμένουν μυστικά. Αυτό που θέλουμε να τονίσουμε είναι να μην προσπερνάμε ένα τέτοιο περιστατικό, αλλά έστω να απευθυνθούμε σε έναν οργανισμό όπως είναι το Χαμόγελο του Παιδιού, που διαθέτει 24ωρη γραμμή βοήθειας στο 1056, που μπορεί κάθε πολίτης να καλέσει και να ενημερώσουμε εμείς τις αρχές ότι κάτι πολύ σοβαρό συμβαίνει. Να προλάβουμε άμεσα ένα τέτοιο περιστατικό».
