Το καλοκαίρι για τα χωριά της ενδοχώρας του Ρεθύμνου σηματοδοτεί μια περίοδο – σημείο αναφοράς για τη ζωή των ντόπιων εκεί. Άνθρωποι με καταγωγή από κάποιο χωριό που διαμένουν σε άλλες πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού, επισκέπτες και τουρίστες, βρίσκουν την ευκαιρία αυτή την περίοδο να επανασυνδεθούν με τις ρίζες τους ή και να γνωρίσουν από πρώτο χέρι την κουλτούρα των ντόπιων, αντίστοιχα, δίνοντας έτσι μια «ανάσα ζωντάνιας» στα χωριά αυτά, τα οποία τον χειμώνα ερημώνουν και βιώνουν μεγάλη μοναξιά και περιθωριοποίηση, μιας και οι μόνιμοι κάτοικοι στην πλειοψηφία αυτών είναι ελάχιστοι.
Ιδίως η περίοδος του Δεκαπενταύγουστου για τα χωριά, πέρα από τη θρησκευτική σημασία που έχει για τους ντόπιους ως εορτή, αποτελεί και ένα διάστημα όπου λαμβάνουν χώρα ποικίλα πολιτιστικά δρώμενα. Κρητικές βεγγέρες μέχρι άλλου τύπου μουσικές βραδιές και πανηγύρια, έως βιβλιοπαρουσιάσεις, εκθέσεις και διαφόρων τύπου εκδηλώσεις, συγκεντρώνεται σε όλες τις εκδηλώσεις, ομολογουμένως, πλήθος κόσμου και μάλιστα αρκετή νεολαία.
Πέραν όμως των εκδηλώσεων και η καθημερινότητα στους οικισμούς της ενδοχώρας του Ρεθύμνου το καλοκαίρι είναι διαφορετική: οι πλατείες είναι γεμάτες παιδιά, τα καφενεία γεμίζουν επίσης και λειτουργούν μέχρι πολύ αργά, οι γειτονιές «ζωντανεύουν», πολλά σπίτια που είναι κλειστά τον χειμώνα πλέον το καλοκαίρι ανοίγουν από τους ιδιοκτήτες τους που επιστρέφουν σε αυτά για λίγες μέρες ανάπαυλας από τους φρενήρεις ρυθμούς των μεγάλων αστικών κέντρων στα οποία διαμένουν, στις αυλές και στους καφενέδες συχνά δημιουργούνται αυθόρμητες παρέες και γενικότερα, τα χωριά παίρνουν ξαφνικά ζωή, αλλάζουν ρυθμούς και ατμόσφαιρα χάρη σε αυτή την αυξημένη επισκεψιμότητα.
«Για εμάς τους μόνιμους κατοίκους, είναι πολύ όμορφη αίσθηση να βρίσκεσαι στο χωριό και να ακούς από το σπίτι σου να σταματάει κάποιο αυτοκίνητο, και οι συγχωριανοί να φωνάζουν «καλωσήρθες», «ήρθατε!», «πόσο θα κάτσετε», «θα κάτσετε πολύ;». Είναι απερίγραπτη η χαρά. Για μας τους μόνιμους που ζούμε εδώ είναι πανέμορφη αυτή η αίσθηση ότι έρχονται χωριανοί από άλλα μέρη για κάποιες μέρες και ξαναπαίρνει το χωριό ζωή», περιγράφει χαρακτηριστικά στα «Ρ.Ν.» η Ελένη Παπαδάκη, γενική γραμματέας του Πολιτιστικού Συλλόγου Μελιδονίου, η οποία αναφέρει ότι «Μόνιμους κάτοικους έχουμε 200-250 περίπου και την περίοδο του Δεκαπενταύγουστου μαζί με τους Μελιδωνιώτες που έρχονται από άλλα μέρη της Ελλάδας μαζί με φίλους τους που φιλοξενούν εδώ, φτάνουμε τα 750-800 άτομα. Και μαζί με τους τουρίστες ξεπερνάμε τα 1.000 άτομα γιατί έχουμε και πολλές κλίνες εδώ στο Μελιδόνι. Οπότε γεμίζουν οι δρόμοι, τα καφενεία, οι πλατείες. Όλα γεμίζουν. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό να βλέπεις το χωριό τόσο ζωντανό. Γενικά τον Δεκαπενταύγουστο επικρατεί μια πολύ ωραία ατμόσφαιρα στο χωριό. Γενικά το χωριό μας τον Δεκαπενταύγουστο και όλον τον Αύγουστο γίνεται ένα σημείο συνάντησης για συγγενείς, για φίλους, για ντόπιους επισκέπτες, για τουρίστες. Βλέπετε τους δρόμους γεμάτους, τα στενά, φωνές να ακούγονται, περπατάω με τα παιδιά μου στον δρόμο και μου αρέσει πολύ αυτή η αίσθηση να βλέπω τα σπίτια ανοιχτά απέξω παιδιά να παίζουν. Είναι πολύ ωραία η αίσθηση της παρέας, βλέπεις τις αυλές γεμάτες. Και γενικά τα συναισθήματα είναι πολύ έντονα. Επικρατεί μια γιορτινή ατμόσφαιρα. Μαζεύονται πολλοί Μελιδωνιώτες που μένουν σε μεγάλες πόλεις όπως η Αθήνας, το Ηράκλειο, τα Χανιά αλλά και του εξωτερικού. Και γενικά φροντίζουν οι περισσότεροι να είναι εδώ τον Δεκαπενταύγουστο. Γιατί ξέρουν ότι οι περισσότεροι θα πάρουν την άδειά τους και θα βρίσκονται εδώ, και συγγενείς και φίλοι τους. Έχουμε και πολύ τουρισμό. Και Έλληνες και ξένους. Οικογένειες και όλες τις ηλικίες που θέλουν να ζήσουν το πιο παραδοσιακό, το πιο αυθεντικό που δεν υπάρχει στις μεγάλες πόλεις. Άμα δεν μπεις στην ενδοχώρα να γνωρίσεις τα χωριά της, δεν μπορείς να καταλάβεις τη νοοτροπία ενός τόπου. Η πόλη δεν στο δείχνει αυτό».
Παράλληλα, το ίδιο κλίμα περιγράφει και ο κ. Γιάννης Κλειδής, πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Αγίου Βασιλείου ο οποίος επισημαίνει πως ειδικά οι επισκέπτες του χωριού που δεν είχαν ποτέ άλλοτε επαφή με αυτό, μένουν συχνά έκπληκτοι από τη φιλοξενία των χωριανών: «Επισκέπτες καταφτάνουν στο χωριό μας γύρω στα τέλη Ιουλίου, αρχές Αυγούστου οι οποίοι είναι ντόπιοι, χωριανοί που μένουν στην Αθήνα και έρχονται με τα παιδιά τους και τα τελευταία χρόνια αρκετοί φέρνουν και φίλους τους, φιλικά ζευγάρια κ.λπ. και παραθερίζουν στο χωριό. Ειδικά εκείνοι που δεν είναι από εδώ είναι κατενθουσιασμένοι. Τους αρέσει πάρα πολύ και το χωριό και η συμπεριφορά των χωριανών, η φιλοξενία», ενώ ο κ. Κωνσταντίνος Περαντωνάκης, πρόεδρος του τοπικού διαμερίσματος της Κοξαρέ τονίζει πως το χωριό το καλοκαίρι «σφύζει» από ζωή, ο πληθυσμός του εκτοξεύεται, και γενικότερα είναι μια περίοδος όπου αγαπημένοι άνθρωποι επανασυνδέονται μεταξύ τους αλλά και μια ευκαιρία νέων γνωριμιών: «Οι μόνιμοι κάτοικοι στο χωριό πρέπει να είναι περίπου 130-140. Τώρα το καλοκαίρι φτάνουν τους 700. Κάθε καλοκαίρι έχουμε υπερπληθυσμό. Βλέπουμε δικούς μας ανθρώπους τους οποίους συναντάμε μια φορά τον χρόνο δύο, φέρνουν ζωή στο χωριό, δεν είναι το ίδιο. Έρχεται και αρκετή νεολαία και γνωρίζονται αναμεταξύ τους, μαθαίνει ο ένας τον άλλο».
Την ίδια ώρα, ο δήμαρχος Ανωγείων, Σωκράτης Κεφαλογιάννης, μιλώντας στα «Ρ.Ν.» βάζει στην εξίσωση των επισκεπτών και εκείνους που επιστρέφουν το καλοκαίρι στα χωριά τους από τα χειμερινά χειμαδιά. Δηλαδή τους ντόπιους κτηνοτρόφους που τον χειμώνα φεύγουν από το χωριό για να δραστηριοποιηθούν σε έναν τόπο με πιο ευνοϊκές συνθήκες για την εκτροφή του κοπαδιού τους. Η επιστροφή τους καλοκαίρι, δίνει σίγουρα άλλη αίσθηση στις γειτονιές. «Όσον αφορά τον μόνιμο πληθυσμό, το καλοκαίρι διαφοροποιείται από το γεγονός ότι επιστρέφουν και οι κτηνοτρόφοι από τα χειμαδιά τους. Και την ίδια ώρα σε εμάς στα Ανώγεια υπάρχουν και χιλιάδες επισκέπτες που καταφτάνουν όλο το καλοκαίρι».
Η τόνωση της τοπικής οικονομίας
Η αύξηση αυτή των επισκεπτών στα χωριά κατά τον Δεκαπενταύγουστο, που συνδυάζουν τη θρησκευτική κατάνυξη με τη διαμονή και την περιήγηση στο φυσικό κάλλος του εκάστοτε οικισμού, παράλληλα ωφελεί και την τοπική οικονομία, προσφέροντας την ευκαιρία στους μικρούς επιχειρηματίες της περιοχής να αναδείξουν τα προϊόντα τους, είτε πρόκειται για τοπικά παραδοσιακά είτε για μοναδικά χειροποίητα είδη, αλλά και να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους όπως εστίασης και διαμονής, που συχνά δεν υστερούν σε τίποτα των πόλεων.
«Είναι πάρα πολύ καλό το καλοκαίρι για εμάς γιατί έχει ζωή το χωριό. Σπάνια βρίσκεις πόρτα του χωριού, γειτονιά, να μην μένουν άνθρωποι. Υπάρχει ζωή στους δρόμους, στα καφενεία. Είναι άλλο πράγμα, δεν συγκρίνεται με τον χειμώνα που είμαστε «τρεις και ο κούκος». Τώρα έχει ζωή. Επίσης οι επιχειρηματίες του χωριού βγάζουν το μεροκάματο όπως πρέπει. Ενώ τον χειμώνα τα βγάζουν πέρα ίσα – ίσα. Έχουμε τέσσερα καφενεία, έχουμε μια καφετέρια, και έχουμε και δύο ταβέρνες. Όλον τον χρόνο κάτι γίνεται, κινούνται, βγάζουν το μεροκάματό τους αλλά τώρα το καλοκαίρι γίνεται πανικός σε σημείο συχνά να μην μπορούμε αρκετούς να τους εξυπηρετήσουμε. Και γενικά παρόλο που το χωριό μας έχει παρά πολλή νεολαία μόνιμη, και πάλι δεν συγκρίνεται με το καλοκαίρι», εξηγεί στα «Ρ.Ν.» ο Κωνσταντίνος Βασιλάκης, πρόεδρος Τοπικής Κοινότητας Μελάμπων, ένα χωριό στο οποίο σύμφωνα με τον ίδιο κατοικούν τον χειμώνα περίπου 380 κάτοικοι, ενώ το καλοκαίρι ο πληθυσμός όπως λέει φτάνει και τους 1.500 κατοίκους. «Όλοι που έρχονται είναι χωριανοί Μελαμπιανοί. Ζούνε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, σε όλη την επικράτεια. Και το καλοκαίρι επισκέπτονται το χωριό που έχουν τα δικά τους σπίτια, δεν νοικιάζουν. Κάποιοι από αυτούς θα φέρουν και τους φίλους τους, τους κουμπάρους τους», συμπληρώνει ο κ. Βασιλάκης.
Η αναβίωση των παραδοσιακών πανηγυριών, με τους κλασικούς κρητικούς χορούς και τα κρητικά γλέντια την ίδια στιγμή, είναι αναπόσπαστο κομμάτι των ημερών του καλοκαιριού για τα χωριά. Άλλοτε οι εκδηλώσεις είναι διοργανωμένες από φορείς του τόπου και άλλοτε από επιχειρηματίες, σε κάθε περίπτωση προσελκύουν χιλιάδες κόσμο, ο οποίος ενισχύει με την παρουσία του τη ζωή του χωριού σε πολλά επίπεδα. «Από τον Ιούλιο μέχρι και τον Σεπτέμβριο λαμβάνουν χώρα σχεδόν σε καθημερινή βάση πολιτιστικά δρώμενα στα Ανώγεια τα οποία διοργανώνονται είτε από φορείς που δραστηριοποιούνται στην περιοχή όπως ο Πολιτιστικός Σύλλογος, ο δήμος είτε ακόμα και από επαγγελματίες της περιοχής. Έχουμε επιλέξει όλοι οι φορείς να υπάρχει μια ποικιλομορφία στις εκδηλώσεις και μια όσο το δυνατόν ποιοτική αναφορά στα θέματα που αναδεικνύουν και όχι μόνο με την έννοια του γλεντιού. Και υπάρχει κόσμος, συμμετέχει ενεργά, παρακολουθεί. Και θεωρούμε ότι είναι μια καλή δυνατότητα η οποία μας δίνεται. Έτσι και αλλιώς ο πολιτισμός και η παιδεία είναι στοιχεία δομικά μιας κοινωνίας και προσπαθούμε να επενδύσουμε σε αυτά», επισημαίνει χαρακτηριστικά ο κ. Σωκράτης Κεφαλογιάννης.
«Το καλοκαίρι στο Μελιδόνι οι άνθρωποι κάθονται μέχρι αργά στα καφενεία, γίνονται πολλές αυθόρμητες παρέες. Επίσης ξεκινάμε και πολλές αυθόρμητες καντάδες. Γενικά είναι οι μέρες που όλοι περιμένουμε. Αλλά εκτός από τις αυθόρμητες παρέες που γίνονται κάθε βράδυ έχουμε και διάφορες άλλες εκδηλώσεις του Πολιτιστικού Συλλόγου του χωριού, συναυλίες από τα μαγαζιά εστίασης που έχουμε στην πλατεία, γίνονται αρκετές μουσικές βραδιές», εξηγεί η κ. Παπαδάκη περιγράφοντας την πολιτιστική ζωή του χωριού της, του Μελιδονίου το οποίο παράλληλα αποτελεί πόλο έλξης για αρκετό κόσμο χάρη και στο Σπήλαιο, το μουσείο μελιού αλλά και το μουσείο ερπετών που λειτουργούν εκεί.
Ιδιαίτερα ευχάριστο πάντως, όπως όλοι που μίλησαν στα «Ρ.Ν.» είναι η συμμετοχή των νέων στις εκδηλώσεις. Ο κ. Βασιλάκης από τις Μέλαμπες αναφέρει χαρακτηριστικά: «Μαζεύεται νεολαία. Η νεολαία ηλικιών 16-17 λίγο απέχουν γιατί είναι πιο πολύ της νέας τεχνολογίας και μας «ξανοίγουν» λες και είμαστε από άλλο κόσμο. Αλλά οι νέοι από 20 – 25 χρονών και πάνω, συμμετέχουν ενεργά, τρελαίνονται και τους αρέσουν όλα αυτά που κάνουμε: οι καντάδες, τα γλέντια, τα αυθόρμητα παρεάκια».
