Τα ηθικά διλήμματα του μέλλοντος και τα όρια της τεχνητής νοημοσύνης τέθηκαν στο επίκεντρο του προβληματισμού στο 2ο Συνέδριο Βιοηθικής του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Κέντρο Κοινωνικής και Πολιτισμικής Διακονίας «Θεομήτωρ» στο Ρέθυμνο το τριήμερο 29 – 30 Νοεμβρίου και 1 Δεκεμβρίου με θέμα «Τεχνητή Νοημοσύνη και Ορθόδοξος Εκκλησία».
Οι ομιλητές ανέδειξαν την ανάγκη για συντονισμένη προσέγγιση από την Εκκλησία, την επιστημονική κοινότητα και την κοινωνία, προκειμένου η τεχνητή νοημοσύνη να παραμείνει εργαλείο προς όφελος του ανθρώπου και όχι κίνδυνος για την ύπαρξή του.
Ο Αριχεπίσκοπος Αυστραλίας κ. Μακάριος, ως πρόεδρος της Συνοδικής Επιτροπής Βιοηθικής του Οικουμενικού Πατριαρχείου, συμμετείχε στο συνέδριο ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριάρχου. Σε δήλωσή του ανέδειξε τη σημασία του διαλόγου για την Τεχνητή Νοημοσύνη.
«Είναι ένα πολύ επίκαιρο και αχαρτογράφητο θέμα», δήλωσε. Αναφερόμενος στην αναγκαιότητα του συνεδρίου, τόνισε πως στόχος είναι αφενός να κατανοηθεί η φύση και οι προοπτικές της τεχνητής νοημοσύνης, αφετέρου να διαμορφωθεί μια ποιμαντική γραμμή για την αντιμετώπιση των ηθικών και κοινωνικών διλημμάτων που αυτή ενδέχεται να δημιουργήσει.
Ο Αρχιεπίσκοπος κ. Μακάριος διαχώρισε την ειδική από τη γενική τεχνητή νοημοσύνη, υπογραμμίζοντας ότι ενώ οι εφαρμογές της ειδικής τεχνητής νοημοσύνης είναι ελεγχόμενες και ωφέλιμες, η γενική τεχνητή νοημοσύνη προκαλεί ανησυχία καθώς ανοίγει δρόμους για την αυτοσυνειδησία και την αυτονομία των μηχανών, με απρόβλεπτες συνέπειες. «Όταν η μηχανή αποκτήσει αυτοσυνειδησία και μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις, ποιος θα θέσει τα όρια και τα κριτήρια;» ανέφερε χαρακτηριστικά, ενώ συμπλήρωσε:
«Αυτό που είναι ανησυχητικό είναι η γενική τεχνητή νοημοσύνη, στην οποία σκοπός είναι η μηχανή να μπορεί να κάνει ό,τι κάνει και ο άνθρωπος. Δηλαδή η μηχανή θα έχει συνείδηση, θα έχει δυνατότητα επεκτάσεως της μαθήσεως. Εκεί θα πρέπει οπωσδήποτε να μπουν όρια».
Παράλληλα, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του προς τον κρητικό λαό και τον Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Πρόδρομο για τη θερμή φιλοξενία στο Ρέθυμνο.
Ηθικά διλήμματα και η πνευματική διάσταση της τεχνητής νοημοσύνης
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος στην ομιλία του ανέπτυξε το θέμα «Τεχνητή Ευφυΐα και Πνευματική Νοημοσύνη», εστιάζοντας στις προκλήσεις που εγείρονται από την ταχεία διάδοση των εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης.
«Η μηχανική ευφυΐα ξεπερνά την ανθρώπινη σε πολλά επίπεδα, γεγονός που προκαλεί εντυπωσιασμό, αλλά και φόβο για το απρόβλεπτο των συνεπειών», σημείωσε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του.
Ταυτόχρονα, η συζήτηση επικεντρώθηκε στην ανάγκη ελεγκτικών μηχανισμών, στα ηθικά κριτήρια που θα πρέπει να διέπουν τις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και στον κίνδυνο υποκατάστασης του ανθρώπου από τις μηχανές.
Ο Μητροπολίτης κ. Νικόλαος υπογράμμισε επίσης τη σημασία της πνευματικής νοημοσύνης ως αντίβαρο στις τεχνολογικές εξελίξεις, τονίζοντας την ανάγκη για παγκόσμια συνεννόηση και συνεργασία, ώστε να αποφευχθούν οι αρνητικές επιπτώσεις.
Όπως τόνισε στη διάρκεια της ομιλίας του:«Η διάδοση ενός πλήθους εντυπωσιακών και ιδιοφυιών έξυπνων εφαρμογών της τεχνητής νοημοσύνης, που όχι μόνο αγκαλιάζουν το σύνολο των δραστηριοτήτων της καθημερινότητας, αλλά και δυναμικά επιβάλλονται στις κοινωνίες, είναι ραγδαία, και προξενεί αντικρουόμενα αισθήματα και προβληματισμό, καθώς αφενός μεν διευκολύνουν πολλαπλώς τη ζωή και διεγείρουν τη φαντασία, αφετέρου προξενούν επιφυλακτικότητα και φόβους για το άγνωστο των συνεπειών τους. Η ανθρώπινη ευφυΐα έχει επινοήσει, δημιουργήσει και κατασκευάσει μια μηχανική ευφυΐα η οποία ξεπερνά σε πολλά επίπεδα την ανθρώπινη, τόσο που ο δημιουργός της – ένας άνθρωπος – ποτέ δεν θα μπορέσει να τη φτάσει, ούτε και πολλοί μαζί συνδυάζοντας τη φυσική τους ικανότητα. Η ομοιότητα με τον άνθρωπο εντυπωσιάζει και το απεριόριστο των δυνατοτήτων τρομάζει, όταν μάλιστα τυχόν εφαρμογές της είναι παραπλανητικά ρεαλιστικές ή όταν οι μηχανές, αντί να υποβοηθούν τον άνθρωπο ως εργαλεία του, τον υποκαθιστούν ως βελτιωμένες εκδόσεις του. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το ενδεχόμενο αδυναμίας ελεγκτικού μηχανισμού, καθώς επίσης ποιος θα ορίσει τα ηθικά κριτήρια και πως θα εφαρμοστούν σε παγκόσμια κλίμακα».
Οι εργασίες ξεκίνησαν την Παρασκευή, με την παρουσία του Εκπροσώπου της Α. Θ. Παναγιότητος του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας κ. Μακαρίου, του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Ευγενίου, τοῦ Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου, Μητροπολίτου Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Προδρόμου και των Σεβασμιωτάτων Μητροπολιτών Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικολάου και Ιεραπύτνης και Σητείας κ. Κυρίλλου, των Εντιμοτάτων Αρχόντων του τόπου, του Ελλογιμωτάτου Πρυτάνεως του Πανεπιστημίου Κρήτης, ακαδημαϊκών και πολυπληθούς ακροατηρίου. Τον Αγιασμό τέλεσε ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ευγένιος και της πανηγυρικής εναρκτήριας συνεδρίας προήδρευσε υποδειγματικά ο Ελλογιμώτατος Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Καθηγητής κ. Εμμανουήλ Καραγεωργούδης. Στο συνέδριο συμμετείχε πλήθος ακαδημαϊκών, κληρικών, μελών μοναστικών αδελφοτήτων και ενδιαφερομένων από την τοπική κοινωνία και ευρύτερα.
Την Κυριακή, 1 Δεκεμβρίου 2024 τελέστηκε στον Ιερό Ναό των Τεσσάρων Μαρτύρων Ρεθύμνου Τρισαρχιερατική θεία Λειτουργία, προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας κ. Μακαρίου και συλλειτουργούντων των Σεβασμιωτάτων Μητροπολιτών Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικολάου και του Ποιμενάρχου Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Προδρόμου, πρεσβυτέρων και διακόνων και με τη συμμετοχή των συνέδρων και πολλών πιστών.
Μετά την ευχαριστιακή Σύναξη πραγματοποιήθηκε στο Συνεδριακό Κέντρο η καταληκτήρια συνεδρία, κατά την οποία ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Πρόδρομος ανέγνωσε τα Πορίσματα του συνεδρίου, τα οποία μετά από πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση έγιναν εκθύμως δεκτά από τους Συνέδρους.
Εν κατακλείδι, ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας κ. Μακάριος ευχαρίστησε εγκαρδίως εκ μέρους όλων των συνέδρων τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Πρόδρομο και όσους συνέβαλαν στη διεξαγωγή και φιλοξενία του Συνεδρίου και μετέφερε και τις πατρικές και Πατριαρχικές ευχές της Α. Θ. Παναγιότητος, του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου στον Ποιμενάρχη και στους συνέδρους. Εκ μέρους της Συνάξεως ο επιχώριος Μητροπολίτης κ. Πρόδρομος εξέφρασε θερμές ευχαριστίες προς τον Αρχιεπίσκοπο Αυστραλίας για την καθοριστική συμβολή του στην άρτια διοργάνωση και την λίαν επιτυχή διεξαγωγή των εργασιών του 2ου Συνεδρίου Βιοηθικής του Οικουμενικού Πατριαρχείου και εν γένει για την προσφορά του στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Εν συνεχεία, άπαντες παρεκάθησαν σε επίσημο γεύμα στο Επισκοπείο, το οποίο παρετέθη με την ευγενική φροντίδα του οικείου Ποιμενάρχου κ. Προδρόμου.