Παιδιά επτά – οκτώ – δέκα – δώδεκα ετών κατακλύζουν τα πρωινά τον χώρο του Παλαιοντολογικού μουσείου, εξερευνώντας τα εκθέματά του με περιέργεια και συγχρόνως μεγάλο ενδιαφέρον. Ακούνε με πολλή προσοχή τους ειδικούς, κάνουν ερωτήσεις, κι είναι φανερό ότι ο κόσμος της Γεωολογίας – Παλαιοντολογίας τα εντυπωσιάζει. Η ευκαιρία να γνωρίσουν τις συλλογές του μουσείου και να εξερευνήσουν τα απολιθώματα της Συλλογής Πασχάλη Ζησίου, τους δίνεται με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Περιπλάνηση στον Ωκεανό της Τηθύος», που πραγματοποιείται στο Παλαιοντολογικό μουσείο και απευθύνεται σε μαθητές δημοτικού, με υπεύθυνους τον γεωλόγο και επιμελητή του Βασίλη Σιμιτζή, την υπεύθυνη του μουσείου Αναστασία Τζανουδάκη και την εθελόντρια συνεργάτιδά τους, γεωλόγο και υποψήφια διδάκτωρ στο τμήμα Γεολογίας του πανεπιστημίου Πατρών, Ανδριάνα Κοβάνη. Το πρόγραμμα που ξεκίνησε τη Δευτέρα θα υλοποιηθεί σε δυο εβδομάδες. Αυτή που διανύουμε, και την εβδομάδα από 21 έως 25 Αυγούστου.
Μέσα από δραστηριότητες, απλοποιημένες επιστημονικά προσεγγίσεις, ξεναγήσεις, αλλά και πρακτικές αναγνώρισης, ταξινόμησης, παρατήρησης από μικροσκόπιο, ανασκαφές, και σχεδιαστική αποτύπωση, ζωγραφική, συγκρίσεις, αναπαραστάσεις, κατασκευές ομοιωμάτων, εκμαγείων και άλλα πολλά, τα παιδιά μυούνται στον κόσμο της Ιστορικής Γεωλογίας, παίρνοντας τον ρόλο μικρών παλαιοντολόγων.
«Το πρόγραμμα ξεκίνησε από τη Δευτέρα και έχουμε ρίξει την πρώτη μας βουτιά στον ωκεανό της Τηθύος», μας λέει ο κ. Βασίλης Σιμιτζής, δίνοντάς μας παράλληλα και την ιστορική γνώση: «Όταν η Γη ήταν παλιά ενωμένη και χωρίστηκε στα δύο κομμάτια, σκίστηκε δηλαδή, μέσα της δημιουργήθηκε ο ωκεανός της Τηθύος. Εκεί ζούσαν κυρίως εκείνη την εποχή οι αμμωνίτες για τους οποίους μιλάμε στο πρόγραμμα, και φυσικά οι δεινόσαυροι που ήταν τόσο της στεριάς, όσο και θαλασσινοί όπως ήταν οι ιχθυόσαυροι, που βρίσκονται και στα θαλασσινά ιζήματα μαζί με τους αμμωνίτες. Τα θαλασσινά ιζήματα δείχνουν και την ηλικία των πετρωμάτων∙ οι πιο παλιοί, που είναι περίπου διακοσίων εκατομμυρίων χρόνων, βρίσκονται και στο Ρέθυμνο. Στην περιοχή Σίσες και Μπαλί έχουμε τέτοιους απολιθωμένους αμμωνίτες τους οποίους τα παιδιά βρίσκουν από εικονικές ανασκαφές που κάναμε, και τους ζωγραφίζουν – σχηματίζουν, όπως σχεδόν οι επιστήμονες που κάνουν αυτήν τη δουλειά. Έτσι, μέσα από το παιχνίδι, προσπαθούμε να δώσουμε αυτές τις γνώσεις στα παιδιά, και τη συνέχεια που θέλουμε στον κλάδο μας. Κανένας δεν σκύβει στο πρόβλημα της παλαιοντολογίας τόσο πολύ, παρόλο που είναι πάρα πολύ σπουδαία για το Ρέθυμνο».
Ρωτήσαμε και την κα. Αναστασία Τζανουδάκη, ποιος είναι ο σκοπός αυτού του εκπαιδευτικού προγράμματος και μας απάντησε: «Είναι κατά κύριο λόγο να μάθουν τα νέα παιδιά τον χώρο. Είναι πολύ θετικό ότι τα παιδιά θέλουν να δουν, και να κάνουν μια τέτοια δραστηριότητα. Στόχος μας είναι να εξοικειωθούν με το αντικείμενο, με το επάγγελμα. Δηλαδή, όχι μόνο με το τι είναι απολίθωμα αλλά και γενικά, με το τι μπορεί να κάνει ένας γεωλόγος, ένας παλαιοντολόγος, γιατί αυτός ο χώρος παραμένει ανοιχτός».
Η ανταπόκριση και η συμμετοχή παιδιών στο πρόγραμμα, προφανώς μέσω των οικογενειών τους που θέλησαν να τους δώσουν την ευκαιρία να απασχοληθούν με μια καινούργια δραστηριότητα, είναι μεγάλη και μη αναμενόμενη σύμφωνα με τους υπεύθυνους του προγράμματος. Αμέσως μετά την ανακοίνωση της έναρξής του εκδηλώθηκε έντονο ενδιαφέρον, όπως μας επεσήμανε η κα. Τζανουδάκη: «Η ανταπόκριση ήταν άμεση, κατά κύριο λόγο είναι και από γονείς και παιδιά που ήδη έχουν συμμετάσχει τα προηγούμενα χρόνια του προγράμματος -, το τελευταίο που έγινε ήταν το 2019 γιατί μετά μεσολάβησε ο κορονοϊός -, και έχουμε προσθήκες μέχρι και τελευταία στιγμής. Ειλικρινά δεν πιστεύαμε ότι θα είχαμε τόση μεγάλη ανταπόκριση γιατί καταλαβαίνουμε ότι λόγω του καλοκαιριού, πολλοί έχουν φύγει για διακοπές, αλλά μας εξέπληξε πολύ ευχάριστα αυτό».
Τα παιδιά έχουν φαντασία, περιέργεια και θέληση να μάθουν
Οι υπεύθυνοι του εκπαιδευτικού προγράμματος δηλώνουν εντυπωσιασμένοι με το ενδιαφέρον που δείχνουν τα παιδιά τα οποία κάθε μέρα θέλουν να μάθουν και περισσότερα πράγματα τα οποία αφομοιώνουν πολύ γρήγορα, ενώ έχουν πάρει ήδη από το σπίτι τους κάποιες πληροφορίες σχετικές. Όπως μας λέει η κα. Τζανουδάκη: «Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία έχουν τρομερή φαντασία και είναι πολύ ωραίο που οι γονείς θέλουν και τα φέρνουν. Έτσι δημιουργείται μια παραπάνω πληροφορία για τα ίδια. Είναι απίστευτο το τι πραγματικά γνωρίζουν, έχουμε εντυπωσιαστεί με τις γνώσεις έχουν. Καταλαβαίνω με αυτόν τον τρόπο ότι κι ο γονιός νοιάζεται, θέλει να μάθει το παιδί για τους δεινόσαυρους και του δίνει την πληροφορία για αυτούς. Τα παιδιά με συμπληρώνουν σε όσα λέω, ρωτάνε, έτσι θεωρώ ότι πετυχαίνουμε τον στόχο μας».
Προσθέτει η υπεύθυνη του προγράμματος ότι: «Είναι πάρα πολύ θετικό για εμένα, όπως το βλέπω ως γεωλόγος, ότι έρχονται και κορίτσια στο πρόγραμμα, γιατί συνήθως το θέμα με τους δεινόσαυρους και τα απολιθώματα. «τραβάει» πάρα πολύ τα αγόρια. Αλλά είναι πολύ θετικό που ενδιαφέρονται και τα κορίτσια∙ θέλουν δηλαδή να μπουν στον κόσμο αυτό, κι ας μην έχουν την τριβή που έχουν τα αγόρια με το αντικείμενο. Οι ερωτήσεις τους είναι επίσης πολύ στοχευμένες και σημαντικές, σε όλες τις ηλικίες. Πραγματικά είμαστε πάρα πολύ ευχαριστημένοι για το πως έχει εξελιχθεί το πρόγραμμα. Κάποια παιδιά γνωρίζονται μεταξύ τους λόγω της ίδιας ηλικίας, αλλά επίσης μεταξύ τους συνυπάρχουν αρμονικά, που το φοβόμασταν στην αρχή αν μας έρθουν διαφορετικές ηλικίες, πολύ μικρά – πολύ μεγάλα, γιατί απευθυνόμαστε σε όλα τα παιδιά του δημοτικού. Όλα όμως λειτουργούν άψογα».
Για τη διαδικασία του προγράμματος, η κα. Τζανουδάκη μας εξηγεί: «Όλα γίνονται διαδραστικά, όταν μιλάμε για τον χρόνο, για χιλιάδες και εκατομμύρια χρόνια πριν δυσκολεύεται κάποιος να το αντιληφθεί, οπότε πρέπει να το πάμε λίγο πιο διαδραστικά. Π.χ θα μιλήσουμε για ένα απολίθωμα, τι σημαίνει αυτό; Κάτι που μοιάζει με πέτρα. Γιατί μοιάζει με πέτρα; Γιατί είναι στο χώμα για χιλιάδες εκατομμύρια χρόνια, έχει φθορές, έχει αλλάξει το χρώμα του, οπότε θέλουμε να πιάσουν, να δουν, να καταλάβουν, μέσα από ερωτήσεις που κάνουν και τα ίδια.
Στο τέλος βλέπουμε μια προβολή για τους δεινόσαυρους, που είναι το πιο γενικό θέμα, κι αυτό λίγο τα βοηθάει και τα χαλαρώνει στο τέλος της ημέρας μετά την πολύ ένταση και τον ήλιο και τη ζέστη, αλλά τους αρέσει πάντα το πιο διαδραστικό. Αυτό θέλουμε κι εμείς, να καταλάβουν ας πούμε το μικροσκόπιο. Στην έναρξη, το πρωί θα κάνουμε πάντα την ξενάγηση στον χώρο, και είναι κάτι που το βλέπουμε ως θετικό που παιδιά αυτής της ηλικίας θέλουν να έρθουν στο μουσείο.
Γνωρίζουν τη συλλογή που ανήκει στον δήμο, τα κύρια απολιθώματα που έχουμε μέσα είναι ένας νάνος ελέφαντας, ένας νάνος ελαφάκι και ένας νάνος ιπποπόταμος. Μιλάμε για νάνες μορφές καθώς είναι πιο μικρόσωμα από αυτά που ζουν σήμερα, είναι ενήλικα ζωάκια τα οποία όμως έχουν μείνει μικρόσωμα, πολύ πιθανά επειδή είχαν έλλειψη τροφής, ως χορτοφάγα ζώα. Το ελάφι και ο ελέφαντας έχουν βρεθεί εδώ στην Κρήτη, ο ιπποπόταμος είναι από την Αγία Νάπα Κύπρου, είμαστε αδελφοποιημένες πόλεις. Μιλάμε για περίπου 10.000 χρόνια πριν, για την εποχή των παγετώνων που όταν το εξηγώ στα παιδάκια ενθουσιάζονται επειδή ξέρουν το παιδικό. Υπάρχει μια απογοήτευση που δεν έχουμε να δουν δεινόσαυρους, αλλά όταν καταλαβαίνουν ότι αυτά τα εκθέματα είναι ντόπια, καταλαβαίνουν…Και πάμε σιγά-σιγά στα δικά μας που είναι χερσαία που ζήσανε εδώ. Η η πρώτη ερώτηση που κάνω στα παιδιά, είναι, φαντάζεστε να ανοίξετε μια μέρα το παράθυρο σας και να δείτε έναν ελέφαντα απ έξω να προχωράει; Είναι περίεργο γιατί δεν έχουμε ελέφαντες, οπότε εκεί λίγο προσπαθούμε να οξύνουμε τη φαντασία τους και την περιέργεια και να καταλάβουνε ότι ναι υπάρχει ο ελέφαντας σήμερα, ζει, και είναι σημαντικό ότι τον έχουμε βρει εδώ πέρα, κάτι σημαίνει αυτό. Αρχίζουν λίγο να αντιλαμβάνονται πως έχει αλλάξει ο Ελλαδικός χώρος και η Κρήτη…».
