Η «Γιορτή Φυσικών Επιστημών» που τείνει να γίνει θεσμός, πραγματοποιήθηκε το Σαββατοκύριακο, 10 και 11 Μαΐου στο Ρέθυμνο, όπου για τρίτη χρονιά έγινε προσπάθεια να συναντηθούν οι φυσικές επιστήμες, η έρευνα και η επιστημονική γνώση με το ευρύ κοινό και κυρίως με τις νέες γενιές, τους μαθητές του Ρεθύμνου.
Με κύρια θεματική τα οικολογικά και περιβαλλοντικά ζητήματα, που απασχολούν έντονα τον δημόσιο διάλογο, η πρώτη μέρα του διημέρου άνοιξε στο Σπίτι του Πολιτισμού και στόχο είχε την παρουσίαση και εκλαΐκευση των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από την έρευνα για τα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής, τη διαχείριση της ενέργειας κ.ά. μέσα από εισηγήσεις διακεκριμένων επιστημόνων των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων της Κρήτης, ενώ την Κυριακή μαθητές των σχολείων του Ρεθύμνου τόσο της πρωτοβάθμιας όσος και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αλλά και φοιτητές παρουσίασαν τα «πρότζεκτ» τους, για τα οποία εργάστηκαν σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς τους, αποτελούμενα από ενδιαφέροντα πειράματα που σχετίζονται με το περιβάλλον.
«Τέτοιου είδους εκδηλώσεις είναι σημαντικές για τους πολίτες και κυρίως για τη νέα γενιά. Είναι σημαντικό να δει ο κόσμος ότι η ορθολογική σκέψη και η επιστήμη μας οδήγησαν σήμερα σε αυτό που είμαστε», δήλωσε μεταξύ άλλων ο Νεκτάριος Παπαδογιάννης, αντιδήμαρχος Παιδείας -Δια Βίου Μάθησης και Νέας Γενιάς του δήμου Ρεθύμνης, ενώ ο Κώστας Χαλκιαδάκης, υπεύθυνος του ΕΚΦΕ Ρεθύμνου και συντονιστής της πρώτης μέρας των εκδηλώσεων ανέφερε πως η STEM μάθηση, η βιωματική μαθησιακή διαδικασία, η γνωριμία του μαθητή με τις θεωρίες των φυσικών επιστημών μέσα από τα πειράματα είναι το ζητούμενο και το μέλλον της εκπαίδευσης.
Από την πλευρά του ο Δημήτρης Σταύρου, πρόεδρος του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης και διευθυντής του Εργαστηρίου Διδακτικής Φυσικών Επιστημών υπογράμμισε πως η κλιματική κρίση είναι ένα θέμα που απασχολεί την κοινωνία και έτσι μέσω της Γιορτής «οι ίδιοι οι μαθητές μέσα από τα πειράματα έχουν την ευκαιρία να επεξεργαστούν το περιεχόμενο ζητημάτων όπως η κλιματική αλλαγή και να εντρυφήσουν πιο βαθιά στο θέμα». Την ίδια ώρα, ο Μιχάλης Ταταράκης διευθυντής του Ινστιτούτου Πλάσματος και Λέιζερ του ΕΛΜΕΠΑ δήλωσε ότι στόχος τέτοιων εκδηλώσεων δεν είναι μονάχα η παρουσίαση και απλούστευση της επιστημονικής γνώσης στο ευρύ κοινό αλλά σκοπός είναι κυρίως να κεντριστεί το ενδιαφέρον των παιδιών που θα εξελιχθούν στους μελλοντικούς ερευνητές. «Η ζωή χωρίς την έρευνα δεν προχωράει», δήλωσε χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων.
Το διήμερο – Γιορτή των Φυσικών Επιστημών άνοιξε, λοιπόν, στο Σπίτι του Πολιτισμού, το Σάββατο, με κύριο κομμάτι ένα άκρως ενδιαφέρον Στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Ρύπανση του Περιβάλλοντος και Κλιματική Αλλαγή: Ο ρόλος της Πράσινης Ενέργειας, της ορθολογικής διαχείρισης των Φυσικών Πόρων και της Εκπαίδευσης στις σύγχρονες δημοκρατίες», και διακεκριμένους επιστήμονες να παρουσιάζουν τη δουλειά τους στην έρευνα με απλουστευμένες και προσιτές για το κοινό εισηγήσεις. Στο πλαίσιο της πρώτης μέρας, μάλιστα, βραβεύτηκαν οι μαθητές των σχολείων που ετοίμασαν και παρουσίασαν τα πειράματά τους την Κυριακή, ενώ υποψήφιοι διδάκτορες – ερευνητές των φυσικών επιστημών, απάντησαν σε ερωτήματα μαθητών σχετικά με τη δουλειά τους, πως έφτασαν να ασχοληθούν με την έρευνα, πως άλλαξε τον τρόπο σκέψη τους η ενασχόληση με αυτήν αλλά και πολλές άλλες σχετικές ερωτήσεις με τη ζωή ενός ερευνητή των θετικών επιστημών.
Χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυναν ο Άγγελος Μαλάς, αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων, ο πρόεδρος του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Δημήτρης Σταύρου, ο διευθυντής του Ινστιτούτου Πλάσματος και Λέιζερ του ΕΛΜΕΠΑ Μιχάλης Ταταράκης και ο Λάμπρος Καρβούνης, διευθυντής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
«Περίπου 12.000 άνθρωποι ετησίως πεθαίνουν στην Ελλάδα εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης»
Κεντρικοί ομιλητές της εκδήλωσης ήταν η Μαρία Κανακίδου, καθηγήτρια Χημείας Περιβάλλοντος, Τμήμα Χημείας, Παν. Κρήτης, ο Πέτρος Γκίκας, καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής, Κοσμήτορας Σχολής Χημικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος, Πολυτεχνείο Κρήτης, η Μαριάννα Καλαϊτζιδάκη, καθηγήτρια Βιολογίας και Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Παν. Κρήτης, ο Δημήτρης Κατσαμπρακάκης, καθηγητής Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Διαχείρισης Ενέργειας, Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών, Πολυτεχνική Σχολή ΕΛΜΕΠΑ και ο Στέργιος Πυρίντσος, καθηγητής Συστηματικής Βοτανικής και Οικολογίας Φυτών, Τμήμα Βιολογίας και Επιστημονικός Υπεύθυνος Βοτανικού Κήπου, Παν. Κρήτης.
Η κ. Κανακίδου στην εισήγησή της μίλησε για την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις επιπτώσεις που αυτή επιφέρει. Αξιοσημείωτο της ομιλίας της ήταν τα νούμερα που παρουσίασε για την αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη από το 1850 μέχρι το 2020, από μετρήσεις που έχουν γίνει, και τους παράλληλους δείκτες που σχετίζονται στο πως έχει συμβάλει σε αυτό ο άνθρωπος και πως η φύση, αποδεικνύοντας πως η αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη οφείλεται και σε ανθρωπογενείς παράγοντες, επιφέροντας 1.2 βαθμούς αύξηση της θερμοκρασίας και αυτό οφείλεται, όπως σημείωσε σε θέρμανση εν μέρη και σε ψύξη. Ιδιαίτερα για την περιοχή της Μεσογείου σημείωσε πως η θερμοκρασία αυξάνεται πολύ πιο γρήγορα από ό,τι η μέση αύξηση παγκοσμίως κατά 1.6 βαθμούς ετησίως.
Για το ζήτημα των βροχοπτώσεων, η καθηγήτρια σημείωσε πως, από αναλύσεις δεδομένων παρατηρήθηκε πως στα Χανιά υπάρχει μια πολύ μικρή μείωση της βροχόπτωσης, 1,3 mm τον χρόνο όπως και στον Άγιο Νικόλαο. Ενώ το Ρέθυμνο, όπως είπε, και το Ηράκλειο προς στιγμήν δεν εμφανίζουν κάποια μείωση.
Η κ. Κανακίδου επιπλέον αναφέρθηκε και στις επιπτώσεις που φέρει η ατμοσφαιρική ρύπανση και μεταξύ άλλων σημείωσε τις συνέπειες στην υγεία, τονίζοντας πως «περίπου 7 εκ. άνθρωποι ετησίως πεθαίνουν πρόωρα λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Στην Ελλάδα περίπου 12.000 ετησίως και είναι από εγκεφαλικά, χρόνια καρδιακά και αναπνευστικά προβλήματα, καρκίνο του πνεύμονα και έχουμε και αλλεργίες. Έχουμε επίσης αύξηση των ασθενών μεταφερόμενων με φορέα π.χ. ελονοσία».
«Δεν ανησυχώ»
Από την πλευρά του κ. Πυρίντσος παρουσίασε μια ίσως αντιδημοφιλή οπτική σχετικά με το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, στοχεύοντας να θίξει το τι διδάσκει η οικολογία για τα μεγάλα προβλήματα του πλανήτη, αναφερόμενος ιδίως στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας της βιοποικιλότητας. Ο καθηγητής στην ομιλία του έδωσε κάποια διαφορετικά ερεθίσματα, στην προσπάθειά του να αποδομήσει την κινδυνολογία γύρω από την κλιματική κρίση και δείχνοντας στο κοινό μια διαφορετική όψη των αλλαγών που όλοι αντιλαμβανόμαστε.
«Πέρυσι δεν έβρεξε καθόλου άλλαξε το κλίμα, ανησυχώ. Πολύ συνηθισμένη πρόταση, την οποία ακούτε. Εγώ δεν ανησυχώ, γιατί αν ανοίξετε το παράθυρό σας δεν πρόκειται να δείτε κλίμα, αν ανοίξετε το παράθυρό σας θα δείτε τον καιρό. Δεν φαίνεται το κλίμα έξω από το παράθυρό σας. Έξω από το παράθυρο βλέπουμε μετεωρολογικά δεδομένα. Το κλίμα προκύπτει αν συνοψίσουμε τα μετεωρολογικά δεδομένα μιας 30ετιας», ξεκίνησε χαρακτηριστικά την ομιλία του ο κ. Πυρίντσος, θέλοντας να τονίσει πως οι επιστήμες της οικολογίες και της βιολογίας μελετούν αυτά τα φαινόμενα σε βάθος χρόνου.
Στην συνέχεια ο κ. Πυρίντσος απομυθοποίησε την καταστροφολογία που περιστρέφεται γύρω από την κλιματική αλλαγή, αναφέροντας μεταξύ άλλων το παράδειγμα με το λιώσιμο των πάγων σημειώνοντας πως «το λιώσιμο των πάγων καθορίζει την πορεία των ωκεάνιων ρευμάτων» και εξηγώντας τη συσχέτιση αυτών με το κλίμα της στεριάς. «Αν δεν είχαμε το ρεύμα του κόλπου του Μεξικού, η Ευρώπη θα ήταν μια παγωμένη ήπειρος», εξήγησε ο καθηγητής, ενώ τόνισε πως ακόμα και ο ρυθμός με τον οποίο λιώνουν οι πάγοι δεν είναι ανησυχητικός. Ενώ, ακόμα και τις πολικές αρκούδες που σύμφωνα με το κυρίαρχο αφήγημα κινδυνεύουν από το λιώσιμο των πάγων, ο κ. Πυρίντσος υποστήριξε ότι έχουν καταφέρει να επιβιώσουν και σε πολύ θερμότερες περιόδους.
Αναφορικά με την απώλεια της βιοποικιλότητας ο κ. Πυρίντσος υπογράμμισε ότι ναι μεν αυτό συμβαίνει αλλά κανείς δεν κάνει λόγο για την αύξηση της βιοποικιλότητας χάρης την παρέμβαση του ανθρώπου: «Χάνονται κάποια είδη αλλά η βιοποικιλότητα αυξάνει. Διότι με το να διαταράσσει ο άνθρωπος τα συστήματα έρχονται και νέα είδη», τόνισε ο καθηγητής.
Η επαναχρησιμοποίηση του νερού και η ενεργειακή κοινότητα Μινώα
Για τη διαχείριση του νερού και ιδιαίτερα μεθόδους για την επαναχρησιμοποίησή του, ανέπτυξε στη εισήγησή του ο κ. Πέτρος Γκίκας, ενώ ανέφερε και τις προκλήσεις και τις δυνατότητες γύρω από το ζήτημα. Ο καθηγητής σε μια τεχνικής φύσεως εισήγηση, έκανε λόγο για τεχνολογίες επαναχρησιμοποίησης του νερού που ήδη εφαρμόζονται σε κάποιες χώρες του κόσμου, με νούμερο ένα χώρα που το κάνει αυτό το Ισραήλ, σύμφωνα με τον ίδιο. Ακόμα, στην Ιαπωνία τόνισε πως «αν κάποιος θέλει να φτιάξει ένα μεγάλο κτίριο πάνω από 3.000 τ.μ. πρέπει οπωσδήποτε να έχει σύστημα ανάκτησης και επαναχρησιμοποίησης του νερού». Στην Ελλάδα τόνισε πως γίνονται ακόμα πειραματικές προσπάθειες επαναχρησιμοποίησης νερού, ανάμεσά τους και το Ρέθυμνο, όπως ανέφερε.
Από την πλευρά του, ο κ. Δημήτρης Κατσαμπρακάκης στην ομιλία του στάθηκε ιδιαίτερα στην έννοια της ενεργειακής μετάβασης στην Κρήτη. Ο καθηγητής εξήγησε πως «ενεργειακή μετάβαση» είναι η προσπάθεια ανεξαρτητοποίησης της παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα και η αξιοποίηση πια των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας όπως ο ήλιος, ο άνεμος, η βιομάζα για την κάλυψη των αναγκών μας. «Η ενεργειακή μετάβαση δεν είναι επιλογή, είναι αναγκαιότητα», τόνισε ο κ. Κατσαμπρακάκης και στη συνέχεια παρουσίασε το παράδειγμα της ενεργειακής κοινότητας Μινώα, στην οποία συμμετέχουν 13 δήμοι, ανάμεσά τους και ο δήμος Ρεθύμνης, όπως ανέφερε. «Βασικός μας ρόλος είναι στο πως αυτή η ενεργειακή μετάβαση θα υλοποιηθεί στην Κρήτη, με τι έργα, τι πυλώνες, και πάνω από όλα με στόχο την ενεργειακή δημοκρατία, την πραγματική ενεργειακή ανεξαρτησία και τη μεγιστοποίηση οικονομικών και κοινωνικών οφελών για την τοπική κοινωνία», σημείωσε μεταξύ άλλων ο καθηγητής αναπτύσσοντας στη συνέχεια τις δράσεις, τις προκλήσεις αλλά και τις προοπτικές της κοινότητας.
Τις εισηγήσεις έκλεισε η καθηγήτρια Βιολογίας και Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Μαριάννα Καλαϊτζιδάκη, η οποία μίλησε για την περιβαλλοντική εκπαίδευση. Η ίδια τόνισε, πως η διαμόρφωση γενιών πολιτών οι οποίοι έχουν ιδιαίτερα αναπτυγμένη περιβαλλοντική κουλτούρα, γνώσεις και δεξιότητες σε ό,τι αφορά το περιβάλλον και την οικολογία αλλά και διάθεση για συμμετοχή στην επίλυση των περιβαλλοντικών ζητημάτων είναι ικανή να συμβάλλει σε ένα καλύτερο μέλλον.
Οι εκδηλώσεις ολοκληρώθηκαν την Κυριακή με τις παρουσιάσεις εξαιρετικών εργασιών – εργαστηρίων – δραστηριοτήτων Φυσικών Επιστημών που εκπόνησαν φοιτητές και μαθητές, υπό την επίβλεψη των καθηγητών τους.
Η παρουσίαση των εργασιών των μαθητών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (1ο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο), Δευτεροβάθμιας Εκπ/σης και Ινστιτούτου Φυσικής Πλάσματος και Laser (IPPL) πραγματοποιήθηκαν στο «Σπίτι Πολιτισμού» ενώ των φοιτητών του Παιδαγωγικού Τμήματος, στο κέντρο «Science in the city».
Τη Γιορτή Φ.Ε διοργανώνουν οι Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνου με τη συνδρομή του Εργαστηριακού Κέντρου Φυσικών Επιστημών (ΕΚΦΕ) Ρεθύμνου, του Δήμου Ρεθύμνης- Τμήμα Παιδείας και Βίου Μάθησης, του Πανεπιστημίου Κρήτης – Παιδ/κό Τμ. Δημοτικής Εκπ/σης (Π.Τ.Δ.Ε.), του Ινστιτούτου Φυσικής και Πλάσματος Laser του ΕΛ.ΜΕ.ΠΑ, του Εργαστηρίου Φυσικών Επιστημών του 9ου Δημοτικού Σχολείου Ρεθύμνου και του Κέντρου Επιστήμης και Τεχνολογίας «Science in the City».
