Με δέος, σεβασμό και βαθιά συγκίνηση, τίμησαν οι Σακτουριανοί την 80η Επέτειο Ολοκαυτώματος των Σακτουρίων από τους Ναζί τον Μάιο του 1944 στην αγροτική περιοχή του Αγίου Κυρίλλου, στον τόπο που είχαν σκοπό να εκτελέσουν οι Γερμανοί τους Σακτουριανούς άνδρες, ενοχοποιώντας τους ότι έκρυβαν πολεμοφόδια στα σπίτια τους, τα οποία τα προμηθεύονταν από το αγγλικό υποβρύχιο. Μετά από τον αιφνιδιαστικό έλεγχο από τους Γερμανούς δεν βρήκαν τίποτα αφού οι αντιστασιακές ομάδες τα μοιράζονταν και τα προωθούσαν άμεσα στις αντάρτικες ομάδες στον Ψηλορείτη.
Επιπροσθέτως είχαν και την υποψία ότι οι απαγωγείς του Κράϊπε πέρασαν από το χωριό με σκοπό τη φυγάδευση του αλλά οι πληροφορίες τους ήταν λανθασμένες αφού η φυγάδευση του στη Μέση Ανατολή έγινε από το Ροδάκινο.
Έτσι στις 5 Μαΐου του 1944 και αφού πήραν τα γυναικόπαιδα με προορισμό το Ρέθυμνο ανατίναξαν τα σπίτια των οικισμών πάνω και κάτω Σακτουρίων, τους δύο ναούς και το δημοτικό σχολείο.
Τους άνδρες από την περιοχή του Αγίου Κυρίλλου, τους μετέφεραν στις φυλακές της Φορτέτζας στο Ρέθυμνο, προβαίνοντας τους σε βασανιστήρια. Τον μήνα Αύγουστο και καθώς αποφυλάκισαν τους περισσότερους, επέλεξαν 28 άνδρες και τους μετέφεραν στις φυλακές της Αγυιάς Χανίων, όπου στις 16 Σεπτεμβρίου του 1944 εκτέλεσαν 15 μαζί με άλλους κρητικούς ενώ λίγες μέρες αργότερα αρχές του Οκτώβρη οι Γερμανοί αποχωρούσαν από την Κρήτη.
Οι Σακτουριανοί λοιπόν πλήρωσαν βαρύ τίμημα αίματος στον αγώνα για την ελευθερία, και οι μέρες αυτές πρέπει να μείνουν για πάντα χαραγμένες στη μνήμη μας, ενώ είναι χρέος να φανούμε αντάξιοι και να γίνουμε συνεχιστές τους, ακολουθώντας το παράδειγμα τους, που δίκαια κατέκτησαν μια θέση στην καρδιά μας και με την πράξη τους, κρατούν ασίγαστο να καίει το φιτίλι στο λυχνάρι της μνήμης μας, γνωρίζοντας ότι, χρειάζεται συνεχής καλλιέργειά της απέναντι στη ρητορική μίσους αλλά και διαρκής επαγρύπνηση, για τη διαφύλαξη της Ελευθερίας και της αξίας του ανθρώπου, το πιο ισχυρό ανάχωμά μας, στην επέλαση του κακού.
Γιάννης Χαραλαμπάκης, δημοτικός σύμβουλος δήμου Αγίου Βασιλείου
