Από τις εμβληματικές μορφές του Πανεπιστημίου Κρήτης ο Γιώργος Γραμματικάκης και ο Πέτρος Θέμελης. Καθένας στον τομέα του διέγραψε μια λαμπρή πορεία κι άφησε μνήμες αναλλοίωτες στον χρόνο κι ας έχουν δημιουργήσει με την απουσία τους δυσαναπλήρωτο κενό.
Τους δυο επιφανείς καθηγητές τίμησαν το Πανεπιστήμιο και η Περιφέρεια Κρήτης στη διάρκεια σεμνής εκδήλωσης που έγινε το βράδυ της Κυριακής στην αίθουσα Παντελής Πρεβελάκης παράρτημα του Ελληνικού Ωδείου.
Με τον άριστο συντονισμό της αρχαιολόγου και συγγραφέως κας Ειρήνης Γαβριλάκη που με τις παρεμβάσεις της πλούτιζε με λογοτεχνικές αποχρώσεις τα διαστήματα μεταξύ των ομιλητών, αναφέρθηκαν στους δυο τιμώμενους ο επίκουρος καθηγητής του τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Πέτρος Δήτσας και η καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης κα Νένα Γαλανίδου.
Προηγήθηκαν οι χαιρετισμοί της αντιπεριφερειάρχη κας Μαρίας Λιονή, του δημάρχου κ. Γιώργου Μαρινάκη, του πρύτανη Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Γιώργου Κοντάκη ενώ διαβάστηκε μήνυμα του υφυπουργού Εθνικής Άμυνας κ. Γιάννη Κεφαλογιάννη που λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων δεν κατάφερε να παραστεί.
Ο πρύτανης κ. Γιώργος Κοντάκης δήλωσε για την εκδήλωση: «Τιμούμε τον καθηγητή Πέτρο Θέμελη, τον άνθρωπο που συνέδεσε το όνομά του με την Αρχαία Ελεύθερνα και την ανάδειξη της αρχαίας Μεσσήνης. Όπως επίσης και τον πρώην πρύτανη, τον καθηγητή Γραμματικάκη, που η συμβολή του στην ανάπτυξη του Πανεπιστημίου τα πρώτα χρόνια είναι καθοριστική, και ανεξίτηλη…».
Στον χαιρετισμό της η αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνου μεταξύ άλλων ανέφερε: «Ο Γιώργος Γραμματικάκης και ο Πέτρος Θέμελης δεν ήταν μόνο άξιοι επιστήμονες, εμπνευσμένοι δάσκαλοι με όραμα, αλλά και στυλοβάτες του Πανεπιστημίου Κρήτης, που εργάστηκαν μεθοδικά και άοκνα, ως πρύτανης και αντιπρύτανης αντίστοιχα, ώστε μα φτάσει σήμερα το Πανεπιστήμιο Κρήτης να θεωρείται ένα Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα, που το ερευνητικό του έργο και οι επιδόσεις του, το έχουν κατατάξει στα καλύτερα παγκοσμίως.
Χάρη και στο δικό του όραμα και τη σκληρή δουλειά του εκπαιδευτικού, ερευνητικού και διοικητικού προσωπικού, το Πανεπιστήμιο Κρήτης συνεχίζει σταθερά να ξεχωρίζει, να πρωτοπορεί, να καινοτομεί και να επιδεικνύει εξωστρέφεια μέσα από συνεργασίες με κορυφαία ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα του εξωτερικού και της χώρας μας.
Το Πανεπιστήμιο Κρήτης ανέκαθεν αποτελούσε πυλών ανάπτυξης του τόπου μας. Έχει μεγάλη συνεισφορά στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της Κρήτης και της κοινωνίας του Ρεθύμνου, η οποία και συντάσσεται με αυτό στην προσπάθειά του να αναπτυχθεί αλλά και να λειτουργήσει υπό τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις.
Ο Γιώργος Γραμματικάκης και ο Πέτρος Θέμελης δεν υπήρξαν απλώς μέλη του Πανεπιστημίου Κρήτης, υπήρξαν μέλη της τοπικής κοινωνίας. Αγάπησαν και αγαπήθηκαν από το Ρέθυμνο και τους ανθρώπους του και στήριξαν τη διασύνδεσή του Πανεπιστημίου Κρήτης με τη ρεθεμνιώτικη κοινωνία μέσα από δράσεις και συνέργειες, που έβαλαν τις βάσεις για να εδραιωθεί ένα δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ Πανεπιστημίου και κοινωνίας ώστε να έρθουν κοντά. Η σημασία αυτής της επικοινωνίας είναι θεμελιώδης καθώς μόνο μέσα από έναν τέτοιο διάλογο μπορεί το Πανεπιστήμιο να προσεγγίσει την κοινωνία, να κατανοήσει τις ανάγκες, τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες της και η ίδια η κοινωνία να κατανοήσει σύγχρονα επιστημονικά επιτεύγματα και να βρει απαντήσεις μέσα από την ακαδημαϊκή έρευνα και γνώση».
Και κατέληξε λέγοντας: «Σε ό,τι αφορά στην ιδιαίτερη σύνδεση και των δύο με τον τόπο μας το Ρέθυμνο, ότι ο Γιώργος Γραμματικάκης είχε πολιτογραφηθεί Ρεθεμνιώτης, έχοντας κατοικία στο Ατσιπόπουλο και ότι ο Πέτρος Θέμελης για δύο σχεδόν δεκαετίες διηύθυνε την πανεπιστημιακή ανασκαφή του Τομέα 1 στην Ελεύθερνα.
Μέσα από αυτή την εκδήλωση εκφράζουμε την αναγνώρισή μας ως Κρήτη και Ρέθυμνο στα όσα προσέφεραν στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, στο Ρέθυμνο, στην Επιστήμη και τον πολιτισμό».
Από την πλευρά του στον χαιρετισμό του μεταξύ άλλων, ο δήμαρχος Γ. Μαρινάκης τόνισε: «Καταθέτουμε τον σεβασμό και την ευγνωμοσύνη μας σε δύο φωτισμένους επιστήμονες, εμπνευσμένους ακαδημαϊκούς δασκάλους και πρωτοπόρους ερευνητές που συνέβαλλαν με την πολυεπίπεδη γνώση τους, την αφοσίωση στο λειτούργημά τους, την ευρυμάθεια και τη σκληρή δουλειά τους, στην ανάδειξη κι εξέλιξη της Αστροφυσικής, της Κοσμογονίας και της Αρχαιολογίας.
Επιστήμες που έχουν αναφορά στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της ανθρώπινης ζωής τόσο σε επίπεδο κατανόησης των περίπλοκων μηχανισμών που τη συνθέτουν όσο και σε επίπεδο ερμηνείας και νοηματοδότησης της ανθρώπινης διαδρομής στον πλανήτη και το σύμπαν.
Είμαστε υπερήφανοι που αξιωθήκαμε να συνυπάρξουμε χρονικά, να συνεργαστούμε θεσμικά και να γνωρίσουμε από κοντά, δυο ανθρώπους που ενέπνευσαν και θα συνεχίσουν να εμπνέουν με την πολύτιμη πνευματική τους παρακαταθήκη, γενιές επιστημόνων, πολιτικών, ερευνητών, συγγραφέων, φοιτητών αλλά και καθημερινών ανθρώπων, να προσπαθούν για το ωραίο, το υψηλό, το ωφέλιμο για την ανθρωπότητα.
Ο Γιώργος Γραμματικάκης και ο Πέτρος Θέμελης με τη χαρισματική τους προσωπικότητα, με δομικά χαρακτηριστικά την ευγένεια, την προσήνεια, την ευπρέπεια, την ειλικρίνεια, το ήθος, την ταπεινότητα και τη φαντασία τους, πρωτοπόρησαν σε δύσκολους καιρούς, διανύοντας δύσβατα επιστημονικά μονοπάτια, χαράσσοντας διαδρομές που σήμερα ακολουθούν χιλιάδες επιστήμονες ανά τον κόσμο, με εμπιστοσύνη και σεβασμό.
Ως καθηγητές εγνωσμένου κύρους στο Πανεπιστήμιο Κρήτης αλλά και σε διακεκριμένα ακαδημαϊκά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα της Ελλάδας και του εξωτερικού, ως συγγραφείς πρωτότυπων επιστημονικών βιβλίων, ως Πρόεδροι Επιστημονικών Επιτροπών και πλήθους άλλων φορέων που υπηρετούν την κοινωνία, την πολιτική, την τέχνη και τον πολιτισμό, παρέδωσαν ένα ευρύτατο σε ποιότητα και πλούτο επιστημονικό έργο, ισχυροποιώντας την επιστημονική κοινότητα του νησιού και της χώρας μας.
Με το πάθος τους για την επιστήμη και την ανόθευτη αγάπη τους για το νησί μας, συνέβαλαν στην πρόοδο, την εξωστρέφεια και την προβολή του Ρεθύμνου, στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό, τίμησαν την Κρήτη και ανέδειξαν τη δυναμική της χώρας μας, στον τομέα της πνευματικής παραγωγής και της καρποφόρας επιστημονικής έρευνας.
Η μνήμη και το έργο τους θα ενεργοποιούν πάντοτε το γνήσιο θαυμασμό και σεβασμό μας.
Ως δήμος Ρεθύμνης σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο μας θα φροντίσουμε ώστε να παραμείνουν ζωντανά, για να συνεχίσουν να εμπνέουν γόνιμα και να κινητοποιούν δυναμικά, τους αποδέκτες τους».
Αναφορικά με την παρουσίαση που έκανε για τον Γιώργο Γραμματικάκη ο κ. Δήτσας δήλωσε στα «Ρ.Ν.»: «Ο Γιώργος ένας πολυτάλαντος άνθρωπος, πολύ δουλευτάρης, αναγεννησιακός θα τον έλεγα, στη διάρκεια της εξαετούς θητείας του στο Πανεπιστήμιο Κρήτης ανέβασε την κατηγορία του Πανεπιστημίου Κρήτης, σε ένα διεθνές επίπεδο. Αλλά και αργότερα ως πρόεδρος στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, παρέλαβε ένα ανώτατο ίδρυμα σε πολύ άσχημη κατάσταση και σε τρεισήμισι χρόνια φρόντισε να του δώσει αυτονομία και εύρος σε μια καλή πορεία που συνεχίζεται.
Ως συγγραφέας με σπάνιο ταλέντο άνοιξε δρόμο για ένα είδος βιβλίων που δεν είναι ακριβώς επιστημονική εκλαΐκευση, αλλά μία πολιτιστική σύνθεση πολιτισμού και επιστημονικής εκλαΐκευσης.
Η αλήθεια είναι ότι στην ουσία είχε τρεις ζωές, θα το έλεγα εγώ. Η μία είναι ως ερευνητής και επιστήμονας μέχρι να γίνει πρύτανης, το ’90. Μετά είχε τα διοικητικά καθήκοντα με το Πανεπιστήμιο Κρήτης και μετά επίσης στο Ιόνιο. Οπότε, λίγο – πολύ γύρω στο 2004, τέλειωσε αυτή η φάση. Είχε βγάλει μέχρι τότε την κόμη της Βερενίκης, που είναι ένα βιβλίο που πούλησε πάνω από 100.000 αντίτυπα, σαν βιβλίο επιστημονικής εκλαΐκευσης σε αυτή τη μικρή αγορά της Ελλάδας, που είναι ένα πρωτοφανές φαινόμενο. Και από εκεί και πέρα η τρίτη ζωή του είναι σε σχέση με τη συγγραφή και την επικοινωνία που έχει με καλλιτέχνες, ώστε τα βιβλία του, τα κείμενά του να δεθούν με τη μουσική. Και η τέταρτη ζωή του, το Κύκνειο Άσμα είναι τα πέντε χρόνια ως ευρωβουλευτής του Ποταμιού, που και εκεί άφησε εποχή. Όταν κάποτε μιλούσα με κάποιον από τους ανθρώπους εκεί, μου έλεγε: «Μας φέρατε τον πρύτανη των Ελλήνων Ευρωβουλευτών. Επομένως, αν ζούσε άλλη μία ζωή, ίσως να γινόταν σκηνοθέτης κινηματογράφου».
Ο κ. Δήτσας και στην ομιλία του που διέθετε σεβαστή περιουσία στοιχείων, κατάφερε να διαχειριστεί τον χρόνο ικανοποιητικά και να σκιαγραφήσει την προσωπικότητα του Γιώργου Γραμματικάκη «Όπως θα άξιζε στον τιμώμενο».
Χαρισματική ομιλήτρια η καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης κα Νένα Γαλανίδου ανέπτυξε στη συνέχεια με ένα ιδιαίτερο τρόπο τη ζωή και το έργο του Πέτρου Θέμελη γοητεύοντας το ακροατήριό της.
Για την εργασία της αυτή είχε δηλώσει στους δημοσιογράφους πριν αρχίσει η εκδήλωση:«Ο Πέτρος Θέμελης, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης, ο οποίος εθήτευσε μία εικοσαετία στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης εκπαίδευσε πολλές γενιές φοιτητών, που είναι τώρα μάχιμοι αρχαιολόγοι, είτε ακαδημαϊκοί – πανεπιστημιακοί, είτε έχουν στελεχώσει τη μέση εκπαίδευση στο αντικείμενο, στη μαγεία της αρχαιότητας, της αρχαιογνωσίας. Και φυσικά μέσα από τη συστηματική δουλειά του στην Αρχαία Ελεύθερνα, στον τομέα 1 της Αρχαίας Ελεύθερνας, έχει εκπαιδεύσει κόσμο πολύ στην συστηματική έρευνα πεδίου, αρχαιολογικού πεδίου, στην ανασκαφή. Υπήρξα φοιτήτριά του, είχα την ευκαιρία να υπάρξω φοιτήτριά του και να μάθω ανασκαφή, όπως λέω, στην Ελεύθερνα, στα σκάμματα της Ελεύθερνας και ευτύχησα να υπάρξω και για τρία χρόνια συνάδελφός του στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Ήταν ένας ξεχωριστός άνθρωπος, που θα του ταίριαζε ο όρος Homo Universalis, ο αναγεννησιακός. Καταβολές και έμπνευση από τους φιλολογικούς κύκλους της Θεσσαλονίκης, όπου πέρασε την παιδική του ηλικία, με τεράστια παιδεία, σπουδές στο Αριστοτέλειο και διδακτορικό, στο Πανεπιστήμιο της Γερμανίας, από πολύ νωρίς διακρίθηκε για τις ικανότητές του. Όχι μόνο στο να παράγει νέα γνώση, αλλά και στο να φροντίζει η νέα γνώση αυτή, η αρχαιολογική γνώση, να μεταμορφώνεται σε αρχαιολογικούς χώρους, ανοιχτούς στο κοινό. Η μεγάλη του επιτυχία ήταν το τρίπτυχο Ανασκαφή-Αναστήλωση-Απόδοση στο κοινό. Και έχουμε αφενός μεν το παράδειγμα της Αρχαίας Ελεύθερνας του τομέα 1 στην Αρχαία Ελεύθερνα. Και φυσικά το μεγάλο παράδειγμα, το τρανό παράδειγμα της αρχαίας Μεσσήνης, οπού έχουμε έναν από τους πιο εμβληματικά διατηρημένους και αναστηλωμένους χώρους της Ελληνιστικής Αρχαιότητας σε όλη την Ελλάδα. Ο Θέμελης υπήρξε εξαιρετικός δάσκαλος, υπήρξε καλός σύμβουλος, εξαιρετικός συνάδελφος και μόνο καλά λόγια έχει να πει κανείς για αυτόν.
Είναι ένας καθηγητής, είναι ένας αρχαιολόγος διεθνούς βεληνεκούς, όχι μόνο βραβευμένος από φορείς, οργανώσεις στην Αμερική, στην Europa Nostra, αλλά μέχρι και την Κίνα. Είναι ένας άνθρωπος που τίμησε με τη σεμνή του παρουσία, την ελληνική αρχαιογνωσία, που απόψε εμείς σε αυτή τη σεμνή τελετή, τον θυμόμαστε, τον μνημονεύουμε και του στέλνουμε την αγάπη μας, όπου κι αν είναι».
Με ιδιαίτερα ποιητικό τρόπο και η κα Ειρήνη Γαβριλάκη αναφέρθηκε στον Πέτρο Θέμελη όπως τον έζησε από κοντά και από το έργο του.
Αξίζει ιδιαίτερα να επαινεθεί το καλλιτεχνικό μέρος της εκδήλωσης. Η επιλογή της κας Μαριέλλας Βιτώρου στάθηκε ιδανική για την περίσταση.
Έχουμε και άλλες φορές αναφερθεί στην σπουδαία καλλιτεχνική προσφορά της κας Βιτώρου που πλουτίζει με την παρουσία της το πολιτιστικό μας γίγνεσθαι. Και στην εκδήλωση του Πανεπιστημίου προχθές δικαίωσε την εμπιστοσύνη των διοργανωτών που την επέλεξαν. Με συνοδεία στο πιάνο του εξαίρετου μουσικού κ. Γιάννη Γιαννακάκη αντιδημάρχου Πολιτισμού του δήμου Χανίων, μας παρουσίασε ένα πρόγραμμα έντεχνου τραγουδιού που ενθουσίασε το ακροατήριό της. Ήταν αποσπάσματα «Από τα μυστικά της γης στη μαγεία του ουρανού» που η Μαριέλλα Βιτώρου ερμήνευσε ιδανικά και δίκαια καταχειροκροτήθηκε.
Ίσως η εκδήλωση να στερήθηκε την πληρότητα από την προσέλευση που αναμενόταν Θα θεωρήσουμε ότι η πληθώρα πολιτιστικών δραστηριοτήτων ευθύνεται και όχι η απόσταση που εξακολουθεί να παρατηρείται μεταξύ Πανεπιστημίου και τοπικής κοινωνίας.
Αισθάνθηκαν προνομιούχοι πάντως όσοι την παρακολούθησαν και αξίζουν συγχαρητήρια στους διοργανωτές που στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους από τις αρχές η αντιπεριφερειάρχης κα Μαρία Λιονή, ο εντεταλμένος περιφερειακός σύμβουλος σε θέματα πολιτικής προστασίας κ. Μιχάλης Σαρρής, ο δήμαρχος κ. Γιώργος Μαρινάκης, η επικεφαλής της μειοψηφίας του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Ρένα Κουτσαλεδάκη, ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού κ. Μάνος Τσάκωνας ο αντιδήμαρχος Παιδείας κ. Νεκτάριος Παπαδογιάννης, ο δημοτικός σύμβουλος κ. Κώστας Ηλιάκης, η κα Γραμματικάκη, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ Ευάγγελος Αποστολάκης , ο επικεφαλής της παράταξης της Περιφέρειας Κρήτης “Η Κρήτη μας αλλιώς” Σπύρος Δανέλλης και ο υποψήφιος ευρωβουλευτής ΠΑΣΟΚ -ΚΙΝΑΛ κ. Λευτέρης Καρχιμάκης.
Εύα Λαδιά
