Διαχρονικά πάντα τα μηνύματα του αγωνιστή Σταύρου Καλλέργη
Με λαμπρότητα τιμήθηκε, την π. Κυριακή, η επέτειος της Εργατικής Πρωτομαγιάς στο Μπραχίμο, όπου και το μνημείο του πρωτοπόρου κοινωνικού αγωνιστή και ηγέτη, Σταύρου Καλλέργη.
Στην εκδήλωση παρέστησαν η αντιπεριφερειάρχης Μαρία Λιονή και ο περιφερειακός σύμβουλος Μιχάλης Σαρρής, ο δήμαρχος Μυλοποτάμου κ. Γιώργης Κλάδος (Βίτζιλας), ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Μυλοποτάμου κ. Γιώργος Κιαγιάς, ο αντιδήμαρχος Παιδείας του δήμου Ρεθύμνου κ. Νεκτάριος Παπαδογιάννης, ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Ανωγείων κ. Μιχάλης Δραμουντάνης και εκπρόσωποι των Εργατικών Κέντρων όλης της Κρήτης.
Πάντα σε μια τέτοια εκδήλωση εξάρεται η πρωτοβουλία του Εργατικού Κέντρου Ρεθύμνου που μέσα στις τόσες δράσεις του, ιδιαίτερα επί προεδρίας Μπάμπη Σφακιανάκη ήταν και ο κοινός εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς στο Μπραχίμο.
Μια μεγάλη μορφή
Μεγάλη μορφή ο Σταύρος Καλλέργης, πρωτοπόρος Ηγέτης και Αγωνιστής, που γεννήθηκε στο Χουμέρι το 1865.
Η εκρηκτική του φυσιογνωμία ξάφνιασε τους πάντες στα τέλη του 1800. Κάποιοι με ανησυχία, οι περισσότεροι με θαυμασμό αναφέρονταν στον τολμηρό φοιτητή του Πολυτεχνείου από παλατιανή οικογένεια που διακήρυττε με τόση παρρησία τα δικαιώματα του ανθρώπου.
Ασφαλώς ο Σταύρος Καλλέργης και όταν οργάνωσε την Εργατική Πρωτομαγιά, κι όταν επίσης αναστάτωνε τη Βουλή βροντοφωνάζοντας σε ώρα συνεδρίασης από τα θεωρεία της, τα αιτήματα των εργατών δεν ξεχνούσε πως ήταν ο δευτερότοκος γιος του Γεωργίου Καλλέργη οπλαρχηγού – διοικητή της επαρχίας Μυλοποτάμου. Ο πατέρας του, από τους τσιφλικάδες της εποχής του, διοικούσε δική του στρατιωτική μονάδα, είχε πολεμήσει και για το Αρκάδι στην επανάσταση του 1866. Κι αυτή τη γενναιότητα που κληροδότησε στα παιδιά του, ξόδεψε αφειδώλευτα ο Σταύρος του σε κοινωνικούς αγώνες.
Μια πολυτάραχη νιότη
Ο Καλλέργης πέρασε την πρώτη του νιότη κάνοντας πολυτάραχη ζωή δοσμένος στην ιδεολογία του και συμπορευόμενος με κορυφές της διεθνούς διανόησης.
Κανένας από τους απλούς ανθρώπους που θα τον έκαναν αργότερα παρέα δεν θα μπορούσε να φανταστεί την ηφαιστειώδη πλευρά του πράου πλέον ανθρώπου που είχε απέναντί του. Ούτε για την πλούσια συνδικαλιστική του δράση ήξερε, ούτε για την εφημερίδα του, ούτε για τις τόσες περιπέτειες που είχε ζήσει ως τα τότε, νοιώθοντας πολλές φορές την ανάσα του θανάτου.
Όταν ο Σταύρος Καλλέργης αποφάσισε να κάνει οικογένεια ήταν πια 43 χρόνων.
Η κλασική του παιδεία τον ώθησε να δίνει στα παιδιά του ονόματα προσωπικοτήτων της αρχαίας Ελλάδας. Πλάτων, Σωκράτης, Αριστείδης, Δημοσθένης (Βασίλης) Λυκούργος, Αφροδίτη, αλλά και πανανθρώπινων αξιών όπως Ελευθερία και Ειρήνη.
Για την επιβίωση αποφάσισε να ασχοληθεί με το εμπόριο. Στο ισόγειο του σπιτιού του στο Χουμέρι είχε ανοίξει ένα μεγάλο κατάστημα με ποικιλία εμπορευμάτων. Σύχναζε πολύς κόσμος σ’ αυτό. Ο Καλλέργης απασχολούσε και ιδιαίτερο προσωπικό για μεταφορές προϊόντων, επειδή εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχε δυνατότητα ελλείψει οδοποιίας, και η διακίνηση γινόταν με παραγγελίες των μεγαλεμπόρων.
Στήριζε πάντα τη γυναίκα του και υπολόγιζε τη γνώμη της αδιαφορώντας για τα ήθη της εποχής. Στο μόνο που διαφωνούσε ήταν η παιδαγωγική της μέθοδος. Εκείνη σαν παραδοσιακή Κρητικιά μάνα έδινε και καμιά ξυλιά στον άτακτο βλαστό της. Ο Σταύρος θύμωνε τότε κι άρχιζε το κήρυγμα «Η βία γεννά βία» της έλεγε. «Το ξύλο δεν διορθώνει τους ανθρώπους. Αντίθετα τους κάνει εκδικητικούς. Γι’ αυτό ο άνθρωπος έμαθε να μιλά. Με τη διδαχή μεγαλώνουν τα παιδιά κι όχι με το ξύλο…».
Το μεγάλο κατάστημα έφερνε πάντα πολύ κόσμο στο σπίτι. Και τα μεγαλύτερα παιδιά έζησαν ενδιαφέρουσες μέρες ακούγοντας από τους περαστικούς τόσο όμορφες ιστορίες και μαθαίνοντας τον κόσμο μέσα από αυτές.
Καλά περνούσαν μέχρι που ο Σταύρος αποφάσισε να επεκτείνει την επιχείρηση στο Πέραμα, που είχε γίνει ένα σπουδαίο εμπορικό κέντρο. Στεναχωρήθηκαν τα μεγαλύτερα παιδιά. Ο πατέρας όμως είχε αποφασίσει. Στην νευραλγική κωμόπολη σύντομα προσαρμόστηκαν. Απέκτησαν και καινούργιους φίλους. Ήταν καλά.
Ο Σταύρος Καλλέργης πήγαινε περίφημα στο Πέραμα. Το πελατολόγιό του μεγάλωνε μέχρι που οι χωροφύλακες αντιλήφθηκαν εορτασμούς μετά τα γεγονότα στη Ρωσία.
Η γνωστή σοσιαλιστική ταυτότητα του Σταύρου στάθηκε αφορμή να κινηθεί η άρχουσα τάξη εναντίον του. Αρκετοί πελάτες του αναγκάστηκαν επιδεικτικά να ματαιώνουν παραγγελίες.
Ο Καλλέργης όμως ήταν «ψημένος» στην αντιμετώπιση αυτή. Συνέχιζε με την ίδια φιλοσοφία το έργο του.
Η χαρά του ήταν να έχει ακροατήριο στο μαγαζί του για να ξεκινά τη διαφώτιση.
Αν και σοσιαλιστής ήταν ωστόσο «αναγκαίο κακό» για τους κρατούντες. Εκείνη την τριετία 1916-1918 κόσμος πήγαινε κι ερχόταν στο Πέραμα. Ήταν κυρίως στρατιώτες και ξένοι. Ο μόνος που ήξερε και ξένες γλώσσες ήταν ο Σταύρος Καλλέργης. Κι έλυνε σε όλους με προθυμία το πρόβλημα της επικοινωνίας, μεταφράζοντας.
Όταν άρχισε να ενισχύεται η δύναμη της Χωροφυλακής στον σταθμό του Περάματος και η προσπάθεια των «εθνικοφρόνων» να εμποδίσουν την πρόοδό του έγινε πιο έντονη ο Σταύρος αποφάσισε να περιοριστεί στο Χουμέρι. Πούλησε την επιχείρηση στο Πέραμα και επέστρεψε στο παλιό μαγαζί στο χωριό, αποφασίζοντας πλέον να ασχοληθεί και με την πατρική περιουσία.
Ο Καλλέργης δεν ξεχνούσε την ιδεολογία του ούτε και σαν εργοδότης. Σεβόταν τους εργάτες του, τους άφηνε στο φιλότιμό τους, ποτέ δεν τους αδίκησε. Κι εκείνοι του το ανταπέδιδαν με εξαιρετική απόδοση χωρίς αυτός να τους καταπιέζει.
Σαν σοσιαλιστής όμως εφάρμοσε και μια άλλη τακτική που σήμανε γι’ αυτόν την αρχή του τέλους.
Ευαισθητοποιημένος στα προβλήματα των φτωχών συγχωριανών του καθιέρωσε το τεμπεσίρι. Πλήρωνε ο καθένας όπως μπορούσε, μερικές φορές και καθόλου.
Έτσι σύντομα το τεφτέρι ξεχείλισε κι ο Καλλέργης με το πρόσχημα ότι χρειάζεται ρευστό για τον εμπλουτισμό του μαγαζιού άρχισε να πουλάει περιουσία για να τα βγάλει πέρα.
Είχε αρχίσει όμως ο κατήφορος. Η φτώχεια κτυπούσε πια και τη δική του πόρτα. Η στενοχώρια του και η έγνοια για την οικογένειά του τον έριξε στο κρεβάτι.
Μάταια ο αδελφός του τον παρότρυνε να καλέσουν γιατρό και θα πλήρωνε αυτός τα έξοδα.
– Άσε Βασίλη του έλεγε. Φύλαξε αυτά τα λεφτά για τα παιδιά μου.
Στις 6 του Γενάρη 1926 έκλεισε για πάντα τα μάτια του. Πέθανε χωρίς να προδώσει τα ιδανικά του. Κι έτσι περνά στο χορεία των μεγάλων ιδεολόγων που με τη ζωή και το έργο τους έδιναν περιεχόμενο στις μεγάλες αξίες που διακήρυτταν.
Οι αγώνες του Σταύρου Καλλέργη που έγινε σύμβολο γενιάς δεν πήγαν χαμένοι. Και με τις εκδηλώσεις όπως αυτή που οργάνωσε η Περιφέρεια Κρήτης – Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου, σε συνεργασία με τον δήμο Μυλοποτάμου και τα Εργατικά Κέντρα Κρήτης διατηρείται η μνήμη του άσβεστη.
Εκδήλωση και στην Αθήνα
Επιτυχία σημείωσε και η εκδήλωση που οργάνωσε η Πανελλήνια Πολιτιστική Ένωση Μυλοποταμιτών και η Περιφέρεια Κρήτης στην Πλατεία Εργατικής Πρωτομαγιάς στην Αθήνα.
Στην εκδήλωση που ήταν υπό την αιγίδα του δήμου Αθηναίων και σε συνεργασία με την οικογένεια Καλλέργη, παραβρέθηκαν εκπρόσωποι από: Κόμματα, τον δήμο Αθηναίων, τον δήμο Αγίου Δημητρίου, τη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ), την ΑΔΕΔΥ, το Εργατικό Κέντρο Αθήνας, Πολιτιστικών Συλλόγων του Λεκανοπεδίου Αττικής (Παγκρήτιος Ένωσης, Πανελλήνια Ομοσπονδία Κρητικών Σωματείων, Κρητική Εστία, Περιφερειακά Κρητικά Σωματεία, κλπ.), κρητικά χορευτικά συγκροτήματα καθώς και άνθρωποι που υπηρετούν την τέχνη, τα γράμματα και την επιστήμη, αλλά και πλήθος κόσμου.
Κεντρικός ομιλητής, ο οποίος αναφέρθηκε στη ζωή, τη δράση και το έργο του Σταύρου Καλλέργη, ήταν ο διδάκτωρ ιστορίας Παντελής Μούτουλας.
Ήταν μια άριστα οργανωμένη εκδήλωση που πέρασε με πολλά θετικά πρόσημα, στον τόσο παραγωγικό απολογισμό της Πανελλήνιας Πολιτιστικής Ένωσης Μυλοποταμιτών.
