Η Γη είναι ο πλουσιότερος σε νερό πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος. Το νερό είναι η περισσότερο διαδεδομένη ανόργανη χημική ένωση στην επιφάνεια της Γης, αφού καλύπτει το 70,9 % του πλανήτη μας. Το νερό, οξείδιο του υδρογόνου ή οξειδάνιο (Η2Ο), κατά χημική ονοματολογία του.
Στη φύση του, υπάρχει στην αέρια κατάσταση (που ονομάζεται υδρατμός), στην υγρή κατάσταση (αυτή που κυρίως ξέρουμε και χρησιμοποιούμε) και στη στερεή κατάσταση (που ονομάζεται πάγος) (CIA, 2019). Χωρίς νερό δεν υπάρχει ζωή, όπως τη γνωρίζουμε. Το νερό στην Γη, είναι η μόνη συνηθισμένη ουσία, που βρίσκεται με φυσικό τρόπο και στις τρεις καταστάσεις της ύλης του, που είναι απαραίτητο σε όλες τις γνωστές μορφές ζωής στον πλανήτη μας (Ebbing and Gammon, 2011).
Εκτός της Γης, η ύπαρξη νερού έχει αναφερθεί στον Άρη σε μορφή πάγου, μολονότι υπάρχει και σε μικρές ποσότητες υδρατμών στην ατμόσφαιρα του και περιστασιακά στις μικρές υγρές άλμες στα ρηχά του Αρειανού εδάφους (Christensen, 2006). Έχουν εντοπιστεί περισσότερα από 5 εκατ. km3 πάγου στην επιφάνεια του πλανήτη Άρη, αρκετά για να καλύψουν ολόκληρο τον πλανήτη σε βάθος 35 m. Στο σώμα των ανθρώπων και των ζώων το νερό υπάρχει σε ποσοστό 55-78% του βάρους τους, ενώ φθάνει μέχρι και το 90% εκείνου των κυττάρων τους. Το νερό στη Γη κινείται συνέχεια μέσω του γνωστού του υδρολογικού κύκλου του. Ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.), πρώτο-αναφέρει ότι το σύνολο του νερού της γης ανακυκλώνεται. Δηλαδή το νερό της θάλασσας με την ηλιακή ενέργεια εξατμίζεται και δημιουργεί βροχή, με την οποία επιστρέφει στο ίδιο ή άλλο μέρος της γης, άμεσα ή αργότερα. Έτσι, ο υδρολογικός κύκλος παίζει έναν αναντικατάστατο ρόλο, όχι μόνο σε κάθε φάση της ανάπτυξης των φυτών και των ζώων, αλλά και σε όλα τα επίπεδα των ανθρώπινων πολιτισμών.
Το νερό συνδέεται στενά με τους πολιτισμού μας, την εξέλιξή τους και το πεπρωμένο τους. Από την Μινωική εποχή, μέχρι σήμερα το επαρκές και ασφαλές νερό αποτελούσε το κύριο κίνητρο για τη δημιουργία ενός οικισμού, μιας γεωργικής εκμετάλλευσης ή μιας άλλης δραστηριότητας. Επίσης το νερό προωθεί το εμπόριο και μπορεί να χρησιμοποιεί ενέργεια για μεταφορά εμπορευμάτων ή για μεταφορά και χρήση του, αλλά είναι δυνατόν να χρησιμοποιείται και για παραγωγή ενέργειας. Οι έννοιες νερό και ενέργεια και αντίστροφα, είναι άρρηκτα συνδεδεμένες (Αγγελάκης, 2022). Η σημερινή ανάπτυξη των κοινωνιών μας, οι αλλαγές των συνήθειών ζωής, αλλά και οι αυξημένες ανάγκες των κατοίκων κυρίως των αστικών κέντρων, δημιουργούν αυξητική ζήτηση νερού. Η συνεχής αύξηση της ζήτησης νερού κατάλληλης ποιότητας οφείλεται στους εξής λόγους:
(α) Στην αύξηση του μόνιμου πληθυσμού και του βιοτικού του επιπέδου.
(β) Στην αυξητική τάση αστικοποίησης του πληθυσμού.
(γ) Στις μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών κατά μικρές χρονικές περιόδους (κυρίως τουριστικός).
(δ) Στην αύξηση των καλλιεργουμένων εκτάσεων, κυρίως αυτών που αρδεύονται.
(ε) Στην αύξηση των βιομηχανικών κυρίως αυτών χωρίς εφαρμογή τεχνικών ανακύκλωσης ή επαναχρησιμοποίησης του νερού.
Γενικά οι διαθέσιμοι υδατικοί πόροι σε πολλές περιπτώσεις της σύγχρονης εποχής μας και πολύ περισσότερο στο μέλλον, δεν είναι επαρκείς για την κάλυψη των καταναλωτικών αναγκών μας. Ακόμη κι αν το διαθέσιμο νερό είναι επαρκές, μπορεί να μην έχει τα απαιτούμενα ποιοτικά χαρακτηριστικά για την κάλυψη όλων των αναγκών μας. Πολλές φορές ακόμη και η επεξεργασία του γλυκού νερού είναι αναγκαία για ασφαλή χρήση του. Η παραγωγή πόσιμου νερού, από οποιοδήποτε διαθέσιμο υδατικό πόρο, με τη σύγχρονη τεχνολογία ανάπτυξης και χρήσης μη συμβατικών υδατικών πόρων, είναι δεδομένη. Σε πολλές περιπτώσεις λαμβάνοντας υπόψη, τις τεράστιες ποσότητες θαλασσίων και υφάλμυρων υδατικών πόρων, είναι λογική η δυνατότητα παραγωγής νερού κατάλληλης ποιότητας για χρήση του για οποιαδήποτε σχετική μας ανάγκη.
Η σταθερή εξέλιξη με παράλληλη μείωση του κόστους παραγωγής γλυκού νερού με τη μέθοδο της αφαλάτωσης με αντίστροφη ώσμωση, πρόκειται να επιταχύνει την υφιστάμενη τεχνολογία παραγωγής αφαλατωμένου νερού. Ιδιαίτερα σε πολλές παράκτιες χώρες και περιοχές, που αντιμετωπίζουν έντονο το πρόβλημα της λειψυδρίας, ήδη η εφαρμογή της είναι ταχεία, όπως π.x. στην ΝΑ Ελλάδα, που η διαθεσιμότητα νερού είναι πολύ μικρή. Ως εκ τούτου, η τεχνολογία της αφαλάτωσης, κυρίως αυτή της αντίστροφης ώσμωσης, ιδιαίτερα υφάλμυρου νερού, συνεχίζει να αποτελεί μία πολύ σύγχρονη τεχνολογία η οποία παρουσιάζει δυναμική ανάπτυξη και εφαρμογής της σε ολόκληρο σχεδόν τον πλανήτη.
Παρόλη την τόσο υψηλή σημαντικότητα του νερού, σχετική με την ύπαρξη ζωής στην γη, οι απασχολούμενοι με το νερό, κυρίως στον επιστημονικό τομέα, ιδιαίτερα στην Κρήτη όλο και λιγοστεύουν. Αυτό συνεπάγεται, ακόμη και στην περίπτωση επάρκειας υδατικών πόρων στην Κρήτη, η διαχείρισή τους να παραμένει ελλειμματική. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι περισσότερες ΔΕΥΑ της χώρας μας, που διαχειρίζονται τους υδατικούς πόρους, κυρίως σε αστικά κέντρα, παραμένουν επί σειρά ετών υποστελεχωμένες, με σημαντικές απώλειες νερού ακόμη και σε δίκτυα ύδρευσης.
Βιβλιογραφία
Αγγελάκης, Α. Ν. (2022). Νερό και Ενέργεια. ΠΑΤΡΙΣ Ηρακλείου 16/06/2022, https://www.patris.gr/2022/06/16/nero-kai-energeia/ Christensen, P. R. (2006). Water at the Poles and in Permafrost Regions of Mars. GeoScienceWorld Elements 3 (2): 151-155. CIA (2019). Central Intelligence Agency. Available from: https://www.cia.gov/library/publications/the-world
factbook/geos/xx.html
Ebbing, D. D. and Gammon, S. D. (2011) «Γενική Χημεία». Νικόλαος Δ. Κλούρας (μετάφραση) (έκτη έκδοση). Αθήνα: Τραυλός, σελ. 539-540. ISBN 960-7990-66-8.
