Το ανατολικό τμήμα του Ρεθύμνου σε όλο το μήκος της θαλασσογραμμής του από το λιμάνι μέχρι και τη Σκαλέτα αντιμετωπίζει τεράστιο πρόβλημα διάβρωσης βάσει ερευνών του εργαστηριού Παράκτιας Έρευνας του Ινστιτούτου Εφαρμοσμένων Μαθηματικών του ΙΤΕ Κρήτης. Η απώλεια παραλιακής γης είναι ορατή και καθίσταται επικίνδυνη. Σύμφωνα με τους επιστήμονες ερευνητές χρόνια τώρα επιβεβλημένη ανάγκη η άμεση ανάληψη πρωτοβουλιών στο πλαίσιο ενός συλλογικού σχεδιασμού να δρομολογηθούν έργα και παρεμβάσεις στις παραλίες εκείνες που έχουν υποστεί διάβρωση ή ακόμα και σε εκείνες που απειλούνται άμεσα.
Η κλιματική αλλαγή που βιώνουμε, τα ακραία φυσικά φαινόμενα που ολοένα και γίνονται πιο έντονα και απρόσμενα, ο ανθρώπινος παράγοντας επηρεάζουν τις βόρειες ακτές του Ρεθύμνου. Οι παραπάνω μελέτες του Ινστιτούτου από το 2015 εστίασαν στον προσδιορισμό της τρωτότητας της ακτογραμμής σε σχέση με το περιβάλλον, τους κατοίκους, την οικονομία του τόπου, τον τουρισμό. Η ειδική μέριμνα έπρεπε να είχε ληφθεί νωρίτερα, με τις επιπτώσεις να μεγαλώνουν μέρα με την ημέρα. Η διάβρωση των ακτών είναι μεν φυσικό φαινόμενο αλλά επηρεάζει πολλές δραστηριότητες με την ανθρώπινη παρέμβαση να παρατηρείτε έντονη ή κακοσχεδιασμένη ή μην έχοντας λάβει υπ’ όψιν εξελίξεις των φαινομένων σε βάθος χρόνου σύμφωνα με τους μελετητές.
Η διάβρωση αφανίζει τα παράλια του Ρεθύμνου μειώνοντας τις εκτάσεις με άμμο ολοένα και περισσότερο, χρονικά εξελίξιμα, συγκαταλέγοντας την πόλη στις περιοχές του νησιού που χρήζουν άμεσης παρέμβασης με την υλοποίηση έργων που θα προκύψουν, ωστόσο, μέσα από ένα συλλογικό σχεδιασμό σε επίπεδο Κρήτης, λαμβάνοντας πάντα υπ’ όψιν τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά κάθε περιοχής. Το εγχείρημα συνεργασίας Αυτοδιοίκησης με το ΙΤΕ είχε ωριμάσει μελέτη προς ένταξη στο ΕΣΠΑ για την κατασκευή ύφαλων μόλων στο παραλιακό μέτωπο που περιόριζαν τους ισχυρούς κυματισμούς και τα θαλάσσια ρεύματα, που πολλές φορές καθιστούν δύσκολη ή και επικίνδυνη την κολύμβηση, ενώ ταυτόχρονα επιδεινώνουν το πρόβλημα της διάβρωσης της παραλίας. Η πρόταση των προτεινόμενων κυματοθραυστών αυτών έδειχνε σεβασμό στην παρουσία της χελώνας καρέτα καρέτα στην ευρύτερη περιοχή με ειδική κατασκευή υφάλων που όμως δεν προχώρησε αλλά ούτε και επικαιροποιήθηκε για να αντιμετωπίσει ένα τέτοιο σημαντικό πρόβλημα.
Η περιοχή της Σκαλέτας μπορεί να αποτελεί φυσικό λιμάνι για πολλούς σ’ ένα σημείο της κοντά στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, κατά μήκος των παραλίων της όμως έχει ανοικτό διευρυμένο πεδίο κυματισμού με έντονη διάβρωσης. Μια μελέτη στρατηγικού σχεδιασμού στην ευρύτερη περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Αρκαδίου θα κατέγραφε το 2017 στη βάση του το πρόβλημα αυτό με τους τότε αυτοδιοικητικούς να επιμένουν στην αναγκαιότητα της μελέτης. Μιας μελέτης που ποτέ δεν πραγματοποιήθηκε και με ένα από τα προβλήματα, αυτό της διάβρωσης, να επιδεινώνεται σταδιακά μέχρι τις μέρες μας.
Ο δρόμος προς το γραφικό εκκλησάκι χρόνια πριν, χάνει έδαφος αλλά και ιδιοκτησίες ιδιωτών ταλανίζονται από τους άγριους κυματισμούς της θάλασσας το χειμώνα, και την αδιαφορία εξεύρεσης λύσης άμεσης. Η όποια ιδιωτική μεμονωμένη πρωτοβουλία αντιμετώπισης του φαινομένου της απώλειας περιουσίας λόγω διάβρωσης χωρίς μελέτη εγκεκριμένη από τη Κτηματική Υπηρεσία, Αρχαιολογία, δήμο και αδειοδότηση παρεμβάσεων είναι μη ενδεδειγμένη νομικά. Η επίλυση του προβλήματος δεν υπήρξε και δεν θα υπάρξει αν δεν αντιμετωπιστεί το πρόβλημα στη ρίζα του με τους κατοίκους να είναι σε απόγνωση μέχρι και σήμερα.
Η Περιφέρεια μετά από ερωτήματα ιδιωτών που δραστηριοποιούνται στην περιοχή πρόθυμα ενεργοποιήθηκε να συμβάλει στη χρηματοδότηση της κατασκευής τοιχίων αντιστήριξης του δρόμου στη Σκαλέτα. Ενός δρόμου που ο οικείος δήμος θα έπρεπε να μελετήσει αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα της διάβρωσης από το 2019 κιόλας όπως όλοι γνωρίζουν στην ευρύτερη περιοχή. Η απραξία πρωτοβουλιών και αντιμετώπισης όμως έχουν φέρει προ των πυλών σε αδιέξοδο την περιοχή και τους κατοίκους της, με το δρόμο να καταρρέει. Πολλές φορές ωστόσο και φορείς του τουρισμού έχουν επισημάνει το συνεχές εξελισσόμενο πρόβλημα διάβρωσης της περιοχής, ενώ πληθώρα δημοσιευμάτων από το 2013 μέχρι σήμερα αναδεικνύουν το θέμα διάβρωσης για του λόγου το αληθές.
Παράλληλα ο φυσικός πλούτος της θάλασσας δεν είναι αξιοποιημένος, με την τοπική οικονομία του να μην στηρίζεται πολύ στην ντόπια αλιεία. Η δημιουργία ενός αλιευτικού καταφυγίου, του μοναδικού στο βορρά, δίνει άλλες προοπτικές ανάπτυξης στο Ρέθυμνο αλλά και στην τοπική οικονομία του. Ο σχεδιασμός δημιουργίας του ξεκίνησε επί πρώην δήμου Αρκαδίου και με τη μετάβαση του στον δήμο Ρεθύμνου η προσπάθεια ατόνησε. Σχετικοί χρηματοδοτικοί άξονες τέτοιων κατασκευών δεν δημιουργούνται καθημερινά και ο φάκελος της πρότασης αν και ολοκληρωμένος βρέθηκε αναξιοποίητος για χρόνια. Και όταν χρηματοδοτικός άξονας άνοιξε η πορεία της πρότασης πέρασε από χίλια κύματα μέχρι να τελεσφορήσει η αδειοδότηση και να ξεκινήσει η κατασκευή του. Ο κύριος του έργου το Διαδημοτικό Λιμενικό Ταμείο Ρεθύμνης μελέτησε την πρόσβαση του αλιευτικού μέσω γέφυρας από το ποτάμι και όχι κάνοντας χρήση της ιρλανδικής διάβασης που συμβαίνει μέχρι σήμερα, πάντα εντός της περιοχής αρμοδιότητάς του. Η εν λόγω μελέτη της γέφυρας αυτής βρίσκεται στο στάδιο ωρίμανσης. Ο φορέας περιορίστηκε ως όφειλε να μελετήσει την πρόσβαση εντός ζώνης αρμοδιότητας του, ενώ συναντήσεις για τον δρόμο μέχρι το αλιευτικό καταφύγιο έγιναν στην Τεχνική Υπηρεσία του δήμου Ρεθύμνης που έχει αρμοδιότητα στην ευρύτερη περιοχή, στις προσβάσεις αλλά και στην τεχνική επάρκεια μελετών. Η μέριμνα πρόσβασης-διασύνδεσης του αλιευτικού με το ΒΟΑΚ έχει ληφθεί κατά τον σχεδιασμό ενδεδειγμένων σημειακών αλλαγών που τον αφορούσαν.
Και μιας και η αναφορά στο αλιευτικό καταφύγιο Σκαλέτας να αναφερθούμε στο ότι διαμορφώνεται χερσαία ζώνη 4.500 τ.μ. όπισθεν των κρηπιδότοιχων και λιμενολεκάνη έξι στρεμμάτων περίπου ενώ ο δίαυλος εισόδου θα είναι εύρους 45 μέτρων. Το καταφύγιο θα είναι πλήρως εξοπλισμένο σε μέσα πρόσδεσης σκαφών, με παροχές νερού, ρεύματος, πυρόσβεσης, με πίλαρς παροχών, γερανό ανέλκυσης σκαφών, πλήρη εξοπλισμό αντιρρύπανσης και βοηθητικό κτίριο περίπου 45 τ.μ. για τις ανάγκες των αλιέων. Στα κρηπιδώματα του αλιευτικού καταφυγίου Σκαλέτας θα φιλοξενούνται έως 70 σκάφη. Η χρηματοδότηση του έργου «Αλιευτικό καταφύγιο Σκαλέτας» με κωδικό ΟΠΣ 5010536 εντάχθηκε στο επιχειρησιακό πρόγραμμα «Αλιεία και Θάλασσα 2014-2020» του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, συνολικής προϋπολογισθείσας δαπάνης 4.718.418,65€. Στην υλοποίησή του προτείνεται κατασκευή προσήνεμου μόλου και εξωτερικής θωράκισης αυτού, υπήνεμος μόλος, κρηπιδώματα, προβλήτας, διαμόρφωση λιμενολεκάνης, δίκτυο ύδρευσης πυρόσβεσης και ηλεκτροδότησης, επέκταση υφιστάμενου δικτύου ύδρευσης και αποχέτευσης, οικίσκος πληροφόρησης κοινού κοινόχρηστες τουαλέτες, αποθήκη, προμήθεια αντιρρυπαντικού εξοπλισμού, προμήθεια και τοποθέτηση γερανού για τις λειτουργικές ανάγκες του καταφυγίου, φωτοσήμανση. Η διασύνδεση του λιμανιού του Ρεθύμνου με το αλιευτικό καταφύγιο Σκαλέτας παρουσιάζει ενδιαφέρον με πολύπλευρη σημασία για τον τόπο.
* Η Ειρήνη Κουτσαλεδάκη είναι ανεξάρτητη δημοτική σύμβουλος δήμου Ρεθύμνης
