Μια άγνωστη ελεγεία του Κώστα Απανωμεριτάκη για τον δημοσιογράφο Κώστα Μαυρουλάκη
Εκείνος ο Γενάρης του 1967 έκανε την εμφάνισή του με πένθιμα κρέπια καθώς το Ρέθυμνο θρηνούσε τα θύματα που χάθηκαν στο ναυάγιο του F/B ΗΡΑΚΛΕΙΟ. Ήταν τα μνημόσυνά τους των 40 ημερών και στην πόλη κυριαρχούσε μια κατήφεια.
Στον τύπο δεσπόζουν αναφορές στα περισσότερα από τα θύματα. Αυτά που ήταν πιο γνωστά στην τοπική κοινωνία.
Ανάμεσα στα κείμενα δεσπόζει αυτό του Κώστα Μαμαλάκη, που με τίτλο «Σπονδή στη μνήμη των μαρτυρικών θυμάτων» αναφέρεται στη μεγάλη αυτή τραγωδία που έπληξε το νησί μας τον Δεκέμβρη του 1966 και με τη γλαφυρή του πέννα μας δίνει την ατμόσφαιρα της φρίκης που θα έζησαν οι αναίτια νεκροί, θύματα της ανθρώπινης απληστίας, της ασυνειδησίας που βάζει τα οικονομικά συμφέροντα πάνω από τις ζωές αθώων.
Ένας δημοφιλής δημοσιογράφος
Αρκετοί σπουδαίοι άνθρωποι αναφέρονται όπως ο δημοσιογράφος Κώστας Μαυρουλάκης.
Ήταν ένας βασανισμένος άνθρωπος αλλά ποτέ του δεν έδειξε μοιρολατρία. Σήκωσε τεράστιους σταυρούς αλλά με εγκαρτέρηση και κουράγιο θαυμαστό.
Αγωνιστής αλύγιστος της δημοκρατίας πέρασε με αξιοπρέπεια φυλακίσεις και διωγμούς. Ποτέ δεν παραπονέθηκε για όλα αυτά τα δεινά του. Μοναδικός του εχθρός η μισαλλοδοξία.
Συγκινητική η νεκρολογία του Παύλου Κεδραίου με τον τίτλο «Κώστας Μαυρουλάκης – Ο φτωχούλης της πένας με την απέραντη καλοσύνη».
Ο αξέχαστος λόγιος της πόλης μας σκιαγραφούσε περίτεχνα τον αδικοχαμένο δημοσιογράφο αναφέροντας μεταξύ άλλων: «Όλοι τον ήξεραν στη μικρή μας πολιτεία και όλοι τον αγαπούσαμε τον Κώστα Μαυρουλάκη.Το χαμόγελο δεν του έλειπε από τα χείλη. Η αγάπη του είχε ξεχειλίσει την καρδιά του και απλωνόταν σε όλο το Ρέθυμνο με τον ήσυχο και αμάλαγο κόσμο του».
Από τη συνέχεια του κειμένου μαθαίνουμε για τον Μαυρουλάκη πως μεγάλωσε μέσα στη φτώχεια αλλά και την αξιοπρέπεια της παλιάς πόλης και ήταν από τους πιο επιμελείς μαθητές στο γυμνάσιο.
Πέρασε αφάνταστες δοκιμασίες και πριν από τον πόλεμο και στη διάρκεια της Κατοχής. Δεν μιλούσε όμως ποτέ γι’ αυτές. Αντίθετα και κάτι να του θύμιζαν όσοι γνώριζαν τη δράση του εκείνος με το αστείρευτο χιούμορ του διακωμωδούσε τις περιπέτειες που άλλοι θα κυμάτιζαν σαν λάβαρα επιδιώκοντας περγαμηνές. Σαν «ήρεμη δύναμη» που ήταν φρόντιζε να κατευνάζει πάθη και οξυμένα πνεύματα με το κύρος του να γεφυρώνει χάσματα και πάνω από όλα να υπηρετεί τον άνθρωπο και τα προβλήματά του. Γιαυτό και ο θάνατός του είχε συγκλονίσει τους πάντες.
«Ήταν γεννημένος δημοσιογράφος» θα προσθέσει στο δικό του κείμενο ο Κώστας Μαμαλάκης. Θα μπορούσε να διακριθεί στην πρωτεύουσα αλλά εκείνος ποτέ δεν σκέφτηκε να ζήσει μακριά από το Ρέθυμνο.
Το «φόρτε» του ήταν το πολιτικό ρεπορτάζ και τα σχόλια. Με μια άνεση που άφηνε άναυδους όσους τον έζησαν από κοντά μπορούσε να γράψει και δυο και τρία άρθρα πολιτικής σημασίας χωρίς κανένα να υστερεί σε επιχειρήματα και άποψη.
Ήταν μάλιστα ο μοναδικός συντάκτης και διεκπεραιωτής της εφημερίδας του.
Τα γραπτά του, είτε στο βδομαδιάτικο όργανο «Νέος Κόσμος», που διηύθυνε είτε στις εφημερίδες «Βήμα» και «Κρητική Επιθεώρηση» που δημοσιογραφούσε, επί σειρά ετών, είχαν «ψυχή». Και διατηρούσε ένα φανατικό αναγνωστικό κοινό.
Ο ίδιος πράος, καλοσυνάτος, ευγενής πάντα, είχε καταφέρει να κερδίσει πέρα από την εκτίμηση και την αγάπη των Ρεθεμνιωτών.
Οι ηθικές αξίες της ζωής, η βαθειά πίστη του στη δημοκρατία και στα ιδεώδη της είχαν επηρεάσει και την καθημερινότητά του, που δεν ήταν καθόλου εύκολη.
Προτιμούσε όμως να στερείται πολλές φορές και τα στοιχειώδη, ο ίδιος αλλά και η οικογένειά του, παρά να προδώσει τις αρχές του.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η στάση που τήρησε απέναντι στον τότε υπουργό Δικαιοσύνης. Ενώ τον συνέδεε στενή φιλία όχι μόνο δεν τον ακολούθησε στην αποστασία του, αλλά στιγμάτισε θαρραλέα τη στάση του.
Ο θάνατός του ήταν διπλά τραγικός γιατί άφησε την οικογένειά του χωρίς κανένα περιουσιακό στοιχείο. Η τοπική κοινωνία όμως στάθηκε αλληλέγγυα και ανταποκρίθηκε με προθυμία στη ενίσχυση της οικογενείας με τον έρανο που έγινε. Στα «Ρεθεμνιώτικα Νέα», εκείνων των ημερών, υπάρχει κατάλογος με τη συμμετοχή φυσικών προσώπων και φορέων στον έρανο αυτό.
Με την εφημερίδα του, στην οποία μπορούσε να εκφράζεται πιο ελεύθερα ήταν πάντα κοντά στον αγρότη και στα ζητήματά που τον απασχολούσαν.
Κυκλοφόρησε την εφημερίδα «Νέος Κόσμος» το 1961 αλλά οι ανάγκες βιοπορισμού τον υποχρέωσαν να ζητήσει συνεργασία με την «Κρητική Επιθεώρηση». Ήταν συνεπέστατος στις υποχρεώσεις του και ποτέ δεν παρέλειπε να εξυπηρετεί φίλους του όσο κουρασμένος κι αν ήταν. Πόσες φορές δεν συντρόφευσε στα τυπογραφία της Κ.Ε τον Κώστα Μαμαλάκη βοηθώντας τον στη διόρθωση κειμένων. Και μετά είχε το κουράγιο να τον συνοδεύει στον περίπατο στην προκυμαία ρουφώντας άπληστα τον καθαρό αέρα μετά από τόση ώρα σε ατμόσφαιρα αποπνικτική από το αντιμόνιο. Τραγική ειρωνεία ήταν που καθόταν με την ώρα κι αγνάντευε το πέλαγος ενώ ένα εσωτερικό φως γλύκαινε το πρόσωπό του. Που να φανταζόταν το τέλος που τον περίμενε στα αφρισμένα κύματα.
Κι όταν έφθανε πια στο σπίτι του φίλου του στη Νερατζέ έκανε τα τελευταία σχόλια με το λίγο τσιριχτό γελάκι του να ελάφρωνε τον συνομιλητή του ακόμα κι αν ένοιωθε την πιο μεγάλη στενοχώρια. Τόση δύναμη είχε ο σπουδαίος εκείνος άνθρωπος. Αστειευόταν κι έπειτα χανόταν στο στενό τυλιγμένος στο ταπεινό του γκρίζο αδιάβροχο.
Φίλος του αξέχαστου δημοσιογράφου ήταν και ο σπουδαίος μας ποιητής Κώστας Απανωμεριτάκης που έγραψε μετά το άκουσμα του τραγικού θανάτου του.
Επιθανάτιο (στη μνήμη του Κώστα Μαυρουλάκη)
Ταξιδεμένε φίλε μου που σ’ έχασα
νάξερε πως και πόσο σ’ εχω κλάψει
δεν θα παραπονιόσουν πως δε ξέχασα
κι ένα θυμητικό δεν σούχω γράψει
Από τη μαύρη νύχτα που μαθεύτηκε
το αναπάντεχο μαντάτο του χαμού σου
λυπητερό στο σπλάχνο μου αναδεύτηκε
το μοιρολόι του αποχωρισμού σου
Μα εγώ την πίκρα στη καρδιά μου στέρνιαζα
κι είχα βαρειά στο στήθος μου πετρώσει
δεν έσερνα φωνή δεν αναστέναζα
να μην ξεδώσει ο πόνος κι αλαφρώσει
Μα τώρα που το δάκρυ μου ξεχείλισε
κόμπο και κόμπο να το καταπίνω
Απ΄ την καρδιά στα χείλη ξανακύλησε
κι έκανε το αναφιλητό μου θρήνο
Πολύ νωρίς εμίσεψες κι εχάθηκες
κι έφυγες χωρίς να μου πεις αντίο
γιατί μηδέ κι εσύ δεν το φαντάστηκες
πως έμπαινες στου χάρου το Πορθμείο
Κι εγώ που στο ταξίδι το θανάσιμο
δεν έλαχα να σ αποχαιρετήσω
το ξαφνικό και τραγικό σου χάσιμο
ακόμη δεν μπορώ να συνηθίσω
Κάθε βραδυά στο παρωρο ξαγρύπνι μου
κάνω παρέα με τη θύμησή σου
και κάθε αργαδινή στο πρωτούπνι μου
πιάνω κουβέντα στ΄ όνειρο μαζί σου
Και κάθε δείλι που μονομεριάζουμε
όλοι οι παλιοί συντρόφοι σου και φίλοι
θλιφτοί το συναξάρι σου διαβάζουμε
κι ανάβουμε στη μνήμη σου καντήλι
Το συναξάρι ενός σπουδαίου αντιστασιακού
Από τα περίεργα παιχνίδια της μοίρας και ο πνιγμός ενός σπουδαίου αντιστασιακού που με τόση γενναιότητα συμμετείχε στην Αντίσταση. Ο Γιάννης Κατσιάς δεν ήταν Ρεθεμνιώτης αλλά ο κόσμος εδώ τον εκτιμούσε και τον ξεχώριζε.
Όπως αναφέρει στη νεκρολογία του με την ευκαιρία του 40νθήμερου μνημοσύνου του ο Ιωάννης Προκοπάκης, ο Κατσιάς ήταν Σφακιανός, από χώρα Σφακίων και Καλούς Λάκκους. Πριν από το 1940 ήταν ένας άσημος άνθρωπος του χωριού κι ήρθε ο πόλεμος να του αναδείξει το απίστευτο θάρρος που έκρυβε μέσα του.
Παίρνει μέρος στη Μάχη της Κρήτης και διακρίνεται για τη γενναιότητά του.
Γράφει γι’ αυτόν αναλυτικότερα σε ένα εξαιρετικό αφιέρωμα ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης στο sitalkisking,blogspot.gr που δημοσιεύτηκε στις 30 π. Δεκεμβρίου και στο ZARPA NEWS.GR
«Ο Γιάννης Κατσιας, πήρε μέρος στη μάχη της Κρήτης, τον Μάιο του 1941, επικεφαλής μιας ομάδας ελεύθερων σκοπευτών. Πάνω από 150 άτομα πολέμησαν υπό τις διαταγές του και αμέσως μετά υποστήριξαν τη σύμπτυξη των αγγλικών και των ελληνικών στρατευμάτων, που κατευθύνονταν στο όρμο Σφακίων για να διαφύγουν στη Μέση Ανατολή. Στον αγώνα της σύμπτυξης ο Κατσιάς βοήθησε στην περιοχή Καμητάδων Χανίων, στην προστασία των κατάκοπων στρατιωτών που επιβιβάζονταν στα καράβια και έφευγαν, ενώ οι Γερμανοί προωθούνταν σε όλο το νησί. Χάρη στους άνδρες του Κατσιά, οι Γερμανοί έχασαν εκεί περί τους 70 άνδρες τους.
Όταν εδραιώθηκαν οι Γερμανοί στο νησί, ο Κατσιάς, την 1 Ιουλίου 1941 ίδρυσε αντιστασιακή ομάδα «Εθνική Οργάνωση Λευκά Όρη» και κατέφυγε στα ομώνυμα Όρη, όπου αρχικά επιδόθηκε στην περισυλλογή των συμμάχων στρατιωτών, που δεν μπόρεσαν να φύγουν στην Αίγυπτο. Το έργο αυτό κράτησε τρεις μήνες. Τους προστάτευσε και όταν πήρε επαφή με το συμμαχικό στρατηγείο φυγάδευσε πολλούς με αγγλικά υποβρύχια, από την περιοχή της Μονής Πρέβελη, στα νότια παράλια της Κρήτης.
Σύμφωνα με έκθεση του υποστράτηγου Νικόλαου Ι. Παπαδάκη, που διετέλεσε στρατιωτικός διοικητής και γενικός αρχηγός των ανταρτικών δυνάμεων Κρήτης, η αποτελεσματικότητα των μαχητών του Κατσιά στην σύμπτυξη και περισυλλογή των συμμάχων στρατιωτών, είχαν εξαγριώσει τους Γερμανούς οι οποίοι όπως συνήθιζαν, συνέλαβαν περί τους 40 άμαχους κατοίκους των Σφακίων και τους εξετέλεσαν. Ανάμεσα τους ήταν και ο Γιώργος Κατσιάς, αδελφός του καπετάνιου!
Ο Ιωάννης Κατσιάς, συνέχισε τον αγώνα της εθνικής αντίστασης παίρνοντας μέρος σε διάφορες μάχες εναντίον των κατακτητών.
Τον Σεπτέμβριο του 1943 πήρε μέρος στη μάχη που έγινε στα Τσιλίβδικα, αντιμετωπίζοντας ισχυρά αποσπάσματα της Βέρμαχτ, που έχασαν 15 άνδρες, Μαζί με τον Κατσιά πολεμούσε και το κλιμάκιο της Αγγλικής Υπηρεσίας συνδέσμων και κατασκοπείας, περί τους 10 άνδρες. Οι Γερμανοί συμπεριφερόμενοι εκδικητικά κατέστρεψαν τα διπλά χωριά Καλή Συκιά Αγίου βασιλείου και Καλλικράτης Σφακίων. Εκτέλεσαν επί τόπου περί τους 70 άνδρες και γυναίκες από τον άμαχο πληθυσμό των χωριών αυτών…».
Δανειστήκαμε μεγάλο μέρος από το αφιέρωμα του Αθανασιάδη για τον Κατσιά επειδή μας γνωρίζει καλύτερα τον ήρωα που είναι άγνωστος στους περισσότερους Με τα στοιχεία όμως που μας παρέχει μπορούμε να μνημονεύσουμε το Σφακιανό ήρωα τιμώντας τους αγώνες του.
Τι τραγική ειρωνεία αλήθεια όμως για τον λεβέντη αυτό; Να σωθεί από τόσες επικίνδυνες αποστολές και να χαθεί στο ναυάγιο.
Θρήνος και για τον Δημητρακάκη
Στα συγκεκριμένα αφιερώματα που έγιναν τον Γενάρη του 1967 στα 40νθήμερα μνημόσυνα των θυμάτων του F/B ΗΡΑΚΛΕΙΟ και μια ελεγεία για τον άτυχο Κώστα Εμμ. Δημητρακάκη που χάθηκε στα 26 χρόνια του. Ήταν από τους πρώτους που ταυτοποιήθηκε και ενημερώθηκε η οικογένεια του. Ήταν από τους νέους ανθρώπους που «έκλαψαν και οι πέτρες».
Κακοκαιρία πρωτοφανής για τα χρονικά
Αυτό τον Γενάρη όμως σαν προάγγελος μιας άλλης βαρυχειμωνιάς που θα κρατούσε επτά χρόνια, ασυνήθιστη κακοκαιρία ταλαιπωρούσε τον τόπο.
Από το χιόνι και το τρομερό κρύο έπαθαν μεγάλες καταστροφές τα ελαιόδεντρα και τα οπωροφόρα δέντρα. Ιδιαίτερα είχε πληγεί το χωριό Απόστολοι και ευρύτερα η επαρχία Αμαρίου βυθίζοντας σε απόγνωση τους παραγωγούς. Ίδια τύχη είχαν και οι καλλιέργειες στην περιοχή Αγίου Βασιλείου ιδιαίτερα στα χωριά Κοξαρέ Αγίου Βασιλείου Αγγουσελλιανών Αγίας Πελαγίας και προς τη Γυαλιά.
Από τα προβλήματα της κακοκαιρίας και η αδυναμία διέλευσης των οχημάτων λόγω των σπασμένων κλαδιών που ήταν διάσπαρτα στο επαρχιακό δίκτυο.
Από τις πληγείσες περιοχές και ο Μυλοπόταμος που υπέστη τεράστιες ζημιές στις καλλιέργειες χαρουπιού.
Όσο για την πόλη του Ρεθύμνου το ύψος των βροχοπτώσεων έφθασε τα 450 χιλιοστά και η θερμοκρασία κυμάνθηκε από 5-6 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα μηδέν.
Αυτός ήταν σε γενικές γραμμές ο Γενάρης του 1967. Μια από τις σημαντικότερες χρονιές που έφερε κι άλλα δεινά στη χώρα με τη χούντα των συνταγματαρχών που ξεκίνησε στις 21 του Απρίλη.
