Του Κωνσταντίνου Δημητρακάκη
Την περασμένη Δευτέρα 8 Αυγούστου πραγματοποιήθηκε στο Ατσιπόπουλο, πολιτιστική εκδήλωση επ ευκαιρία της μνήμης της Μικρασιατικής Καταστροφής και του ξεριζωμού των Ελλήνων κατοίκων της Ιωνίας, με θέμα «Ξεριζωμού θύμησες» 100 χρόνια η ιστορία ακόμα γράφεται.
Στον δροσερό και φιλόξενο αύλιο χώρο του πολιτιστικού συλλόγου του χωριού,παραμερίζοντας, γλέντια και άλλες πανυγηριτζίδικες εκδηλώσεις, η Ατσιπουλιανή κοινωνία,προτίμησε να γυρίσει πίσω, στον Αύγουστου του 1922,να θυμηθεί να θρηνήσει και με τον τρόπο της να τιμήσει, την παρουσία του Ελληνικού Στρατού στη Μικρασία, τους πολεμικούς αγώνες του, ακολούθως την ήττα – καταστροφή του, με αποτέλεσμα τον ξεριζωμό των Ελλήνων κατοίκων της Ιωνίας για να ακολουθήσει η προσφυγιά, η ανταλλαγή πληθυσμών και η εγκατάσταση τους σε νέες πατρίδες.
Ήταν μια εκδήλωση, μνημόσυνου, σκέψης, προβληματισμού θύμησης και τιμής.Το αποτέλεσμα εξαιρετικό. Και ήταν εξαιρετικό γιατί μ ένα τρόπο ξεχωριστό και εντελώς διαφορετικό από τα καθιερωμένα, άγγιξε τις ναρκωμένες συνειδήσεις, ξύπνησε μνήμες και θύμισες, ανέδειξε το δράμα των Ελλήνων της Μικρασίας,της προσφυγιάς,του ξεσηκωμού, του ξεριζωμού,της ανταλλαγής των πληθυσμών και της εγκατάστασης στις καινούργιες Πατρίδες.Ακόμα του βασανιστικού και ακραίου ρόλου των εχθρικών τουρκικών δυνάμεων, το δράμα των « Χαμένων Πατρίδων» τον τερματισμό της Μεγάλης Ιδέας.
Χωρίς λεκτικές ακρότητες και ίχνος φανατισμού,η εκδήλωση – επέτειος βασισμένη σε αναμφισβήτητα ιστορικά γεγονότα και ντοκουμέντα , άφησε την εικόνα και τον ήχο να εξιστορήσουν τα δρώμενα, σε εκείνο τον θλιβερό Αύγουστο του 1922.
Μ ένα πρωτοποριακό τρόπο, παρουσιάστηκε σε μια 90λεπτη τελετή όλοι η δεκαετία του 1912 – 1922 ( Βαλκανικοί Πόλεμοι, Α’ παγκόσμιος πόλεμος, Μικρασιατική καταστροφή).Η αφήγηση, η εικόνα, το τραγούδι, ο χορός, ο ήχος, το θεατρικό σκέτσ, άφησαν τα συναισθήματα να ξεχειλίζουν. Όλα αυτά συνέχεια και ταυτόχρονα παράλληλα, χωρίς διαλέξεις, χωρίς διακοπές, χωρίς επεξηγήσεις, άφηνα τον ακροατή να αισθανθεί, να καταλάβει να νοιώσει, να συγκινηθεί.Ήταν αυτά που ανάγκασαν και τις πέντε ανθρώπινες αισθήσεις να συμμετάσχουν. Με ένα τρόπο ιδιαίτερο κάθε μια και όλες μαζί άφησαν τους πολυπληθείς ακροατές να πλημμυρίσουν με γνώσεις πρωτόγνωρες, αρχικά με αισθήματα, υπερηφάνειας, μετά θλίψης, οργής, αγανάκτησης και τέλος τέλος συγκίνησης.
Η όραση, τα μάτια, με τις έντονες εικόνες τις παραστατικές φωτογραφίες της εποχής του ολέθρου, των βασάνων, της πυρκαγιάς της Σμύρνης ή του ξεριζωμού, τα θεατρικά δρώμενα, των χορευτικών κινήσεων κλπ δεν κατάφεραν να μείνουν ασυγκίνητα στεγνά, με αποτέλεσμα το δάκρυ. Οι χοροί και το ντύσιμο της εποχής να μεταφέρουν τον θεατή, σε ανάλογο πνεύμα.
Η ακοή,τα αυτιά, με τις αφηγήσεις των γεγονότων, από τους Βαλκανικούς πολέμους μέχρι το 1922,και την καταστροφή, τις φωνές,τον σπαραγμό του ελληνικού πληθυσμού,των τραγουδιών της εποχής, με τη θαυμάσια απόδοση, της μαυροφορεμένης κοπελιάς, άγγιξαν τα κρυμμένα συναισθήματα.
Η όσφρηση (στο τέλος)με τις γεύσεις, τις μυρωδιές των φαγητών, μαγειρεμένα από Ατσιπουλιανές νοικοκυρές, αλλά με μικρασιάτικες συνταγές, από την (απόγονο) Μικρασιάτισα κυρία Αναστασία Δαιλόγλου, καταγόμενη από την Αττάλεια, θύμισε έντονα τις λησμονημένες πατρίδες και τους ανθρώπους της, όταν σε εποχές ειρήνης και ευημερίας μοναδικά εκτελούσαν.
Η γεύση των παραπάνω μικρασιατικών εδεσμάτων (που στο τέλος προσφέρθηκαν σαν κέρασμα) συμπλήρωσε την όλη γιορτή. Τονίζοντας και με αυτόν τον τρόπο την σημαντική προσφορά των μικρασιατών προσφύγων και ξεριζωμένων Ελλήνων και στον τομέα της μαγειρικής, όπως και σε άλλους τομείς πχ μουσικής, τρόπου ζωής, οικονομικής και αγροτικής ανάπτυξης κλπ.
Ξεχάστηκε η αφή, όχι. Αυτή συμμετείχε με τους χαιρετισμούς, τις αγκαλιές, ακόμα κάπου και τα φιλιά, των παρευρισκομένων που μετά από τα δυο χρόνια αποχής από τις πολιτιστικές εκδηλώσεις και τα κοινωνικά δρώμενα των ανθρώπων,ξαναβρέθηκαν.Καταστάσεις που επέβαλε η γνωστή σε όλους πανδημία και ταλαιπώρησε και ταλαιπωρεί τις ανθρώπινες συνθήκες και δηλητηριάζει τις κοινωνικές επαφές.
Για όλους αυτούς τους λόγους,και όχι μόνο, η εκδήλωση κρίνεται ξεχωριστή και επιτυχημένη, επιτυγχάνουσα απόλυτα το σκοπό της, χαρακτηριζόμενη δε σαν η καλύτερη εκδήλωση που έχει γίνει στο Ατσιπόπουλο τα τελευταία, τουλάχιστον, 30 χρόνια. Τέτοια που να μην έχει τίποτα να ζηλέψει, από άλλες περισσότερο επαγγελματικές ή πιο προβεβλημένες.
Η όλη εκδήλωση άγγιξε, μέσα από την μεστή αφήγηση, τον γλαφυρό λόγο, την σοβαρότητα των ιστορικών εξελίξεων και την παραστατικότητα του θεατρικού δρώμενου, με σεβασμό και υπεύθυνη προσέγγιση, γεγονότα, καταστάσεις, θέσεις, και απόψεις που μέχρι και σήμερα προκαλούν προβληματισμούς και συζητήσεις. Όπως, η αναγκαιότητα της Μικρασιατικής εκστρατείας, η παρουσία του Ελληνικού Στρατού στην Ιωνία, η προέλαση προς την Άγκυρα, ο ρόλος και η παρουσία (ή η απουσία κατά την εκδίωξη των προσφύγων) των Ξένων Δυνάμεων (Αγγλίας, Ιταλίας, ΗΠΑ, Γαλλίας κλπ) η ίδρυση Πανεπιστημίου Σμύρνης, οι θηριωδίες των Τούρκων, οι σφαγές του πληθυσμού, οι βιασμοί γυναικών, η πυρκαγιά, η θανάτωση του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου ακόμα και την καχυποψία εγκατάστασης των Ξεριζωμένων Ελλήνων στις νέες τους Πατρίδες.
Ανέδειξε πράγματα, όπως π χ η συμβολή του αμερικανού πάστορα, Ασσα Τζέννιγκις στη διάσωση περισσοτέρων των 350000 Ελλήνων Μικρασιατών, στη συμμετοχή Ρεθυμνίων και Ατσιπουλιανών αξιωματικών και στρατιωτών στη Μικρασιατική εκστρατεία, τους νεκρούς και τέλος την προσπάθεια εγκατάστασης των προσφύγων στο Ρέθυμνο. Ακόμα στη συμβολή τους, ακολούθως στη οικονομική, αγροτική, βιομηχανική, μουσική, πολιτική και πολιτιστική ζωή του τόπου.
Και όλα αυτά σε 90 λεπτά, μέσα από εικόνες, χορευτική κίνηση, τραγούδι, αφήγηση, θεατρικά κλπ. Με αυτό τον τρόπο άγγιξε τον ψυχισμό των θεατών, λύγησε ακόμα και ο ατσιπουλιανός κυνισμός με αποτέλεσμα τον προβληματισμό, τη συγκίνηση ή και το δάκρυ.
Εκδήλωση που κατά γενική αναγνώριση οφείλει , να μη “μείνει” μόνο σε όσους την παρακολούθησαν, αλλά να προβληθεί και σ ένα μεγαλύτερο κοινό και σε άλλο ακροατήριο. Γιατί όχι, ακόμα και σε σχολεία, σαν μάθημα πραγματικής ιστορικής μνήμης ή και σε άλλες παρόμοιες εκδηλώσεις, που η ελληνική εθνική συνείδηση, λόγω των εκδηλώσεων μνήμης του 1922, εορτασμού των 100 χρόνων της μικρασιατικής καταστροφής, θα επιβάλλει να πραγματοποιηθούν.
Πίσω όμως από εκδηλώσεις τιμής και μνήμης, είναι άνθρωποι. Όλα αυτά δεν θα είχαν την ίδια επιτυχία, το ξεχωριστό αποτέλεσμα αν ΄λλειπε, η φαντασία, η σωστή σύλληψη του θέματος, η εργατικότητα, οι ατέλειωτες ώρες δουλειάς και πάνω απ όλα η προσδοκία για την ορθή ανάδειξη γεγονότων που μας πλήγωσαν και (ίσως) ακόμα μας πληγώνουν. Όπως ο Διχασμός, η Μικρασιατική Καταστροφή, ο ξεριζωμός, η εγκατάλειψη των «αγίων χωμάτων» της Ιωνίας, οι πρόσφυγες κλπ).
Πίσω απ όλα αυτά είναι η κυρία Γιαννούλη Κατερίνα, φιλόλογος του Γυμνασίου Ατσιποπούλου.Με ερασιτεχνική κατάρτιση, παρουσίασε ένα πλήρως επαγγελματικό αποτέλεσμα.Έγραψε κείμενα και διαλόγους, βρήκε φωτογραφίες και ντοκουμέντα, κατηύθυνε τραγουδίστρια, αφηγητή και χορευτές, έκανε διδασκαλία ηθοποιών, έστησε φωτισμούς και τοποθέτησε μικρόφωνα. Όλα αυτά με γνήσιο επαγγελματισμό και πάνω απ όλα με αγάπη και σεβασμό, απέναντι στα γεγονότα του 1922 σκηνοθέτησε την εκδήλωση «Ξεριζωμού Θύμησες». Όμως δεν ήταν μόνη, πολλοί στάθηκαν δίπλα της άξιοι συντελεστές. Μια απλή αναφορά τους,ίσως δε φθάνει. Και είναι: Τραγούδι, η Δήμητρα Μιχελιουδάκη, αφήγηση, η Ειρήνη Χαλικάκη – Λιονή,ηθοποιοί,με ερασιτεχνική παιδεία και επαγγελματικό αποτέλεσμα, Μχάλης Δημητρακάκης, Παγώνα Λιονή, Ελευθερία Λιονή, οι μικροί Στέλλα και Στέλιος Λελεδάκης,η χορευτική ομάδα παραδοσιακών χορών «Άθλου Δέλεαρ»,υποβολέας η Ελευθερία Τζωρτζινάκη, ήχος και φως ΤΙΜ SOUTH και Νιόβη Μπαξεβανάκη, μουσική Αντώνης Ζαχαράκης και από το you tybe, βιντεοσκόπηση Γιώργος Λελεδάκης και Λουκάς Μητσάκος, ηχολήπτης Λουκάς Μητσάκος. Προετοιμασία και παράθεση μπουφέ η Ειρήνη Γιαννούλη.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους πρόσωπα της Εκκλησίας ( ο Σεβασμιώτατος συμμετείχε δια εκπροσώπου λόγω θρησκευτικών αναγκών), του Δήμου με επικεφαλή τον Δήμαρχο κ Μαρινάκη, της Αντιπεριφέρειας, ατιπουλιανοί κάτοικοι των Αθηνών με τον πρόεδρο τους κ Γιαννούλη, άνθρωποι δεύτερης και τρίτης γενεά προσφύγων της Μικρασίας με τον πρόεδρο του Συλλόγου Μεταναστών κ Καψαλάκη, και τέλος με ικανοποιητικό αριθμό ακροατών από το Ρέθυμνο και το Ατσιπόπουλο.
Ο Πολιτιστικός σύλλογος Ατσιποπούλου, συνδιοργανωτής της εκδήλωσης με την περιφέρεια Κρήτης πιστός στη φιλοσοφία του:«… λίγες εκδηλώσεις, μα καλές»,με την εκδήλωση «Ξεριζωμού θύμισες» ανέβασε υψηλά τον πήχη των προσδοκιών όλων, για παρουσίαση και άλλων εκδηλώσεων, παρομοίου επιπέδου.
Πραγματικά αξίζουν, όλοι οι συντελεστές της εκδήλωσης «Ξεριζωμού θύμισες» 100 χρόνια, η ιστορία ακόμα γράφεται, θερμά συγχαρητήρια, με την ευχή να είναι καλά και να μας παρουσιάσουν ανάλογες παραστάσεις.
Ατσιπόπουλο Αύγουστος 2022
