Του ΑΝΤΩΝΗ ΤΣΟΥΡΔΑΛΑΚΗ*
Η Ελλάδα διαθέτει 16.000 χιλιόμετρα ακτογραμμή, με πολλά νησιωτικά συμπλέγματα (πολυνησιωτικότητα) παράκτιες και παραλίμνιες περιοχές, γεγονός που από μόνο του καθιστά αναγκαία την ένταξη των υδροπλάνων στο συγκοινωνιακό χάρτη της χώρας μας.
Η αναγκαιότητα αυτή, επιβεβαιώνεται και ιστορικά, αφού από πολύ νωρίς, ο εθνάρχης και μέγας οραματιστής, Ελευθέριος Βενιζέλος, αντιλαμβανόμενος τη σημασία του μεταφορικού αυτού μέσου, στην 2η περίοδο πρωθυπουργίας του, αφού ίδρυσε το υπουργείο Αεροπορίας (1929), οργάνωσε την υπηρεσία πολιτικής αεροπορίας, αγόρασε τα πρώτα αεροπλάνα και υδροπλάνα και κατασκεύασε τα δέκα πρώτα αεροδρόμια. Τέλος, οργάνωσε όρμους προσθαλάσσωσης για τα υδροπλάνα. Τα υδροπλάνα αυτά εκτελούσαν τακτικά δρομολόγια, στο Αργοστόλι στο Καστελόριζο, στη Ρόδο, στην Ελούντα και αλλού.
Το υδροπλάνο στη χώρα μας εγκαταλείφθηκε λόγω του Β΄ παγκοσμίου πολέμου. Το 2006 εταιρεία του κλάδου από το Καναδά, ξεκίνησε να δραστηριοποιείται ξανά στην Ελλάδα, μέσα σε ένα ανεπαρκές και ασαφές νομικό πλαίσιο. Το 2009, μετά από πολλές χιλιάδες ώρες πτήσης, αναγκάστηκε να διακόψει τη δραστηριότητά της.
Μετά από σχετικές «πιέσεις», το 2013, ψηφίστηκε ο πρώτος νόμος, 4146/2013, για την αδειοδότηση και λειτουργία των υδατοδρομίων, με σημαντικές, πρέπει να σημειώσουμε ελλείψεις αλλά και δυσλειτουργίες, χρονοβόρες και πολυσύνθετες γραφειοκρατικές διαδικασίες, ο οποίος όχι μόνο δεν βοήθησε, άλλα, με βεβαιότητα, ανέκοψε την ανάπτυξη του δικτύου υδατοδρομίων. Με τον νόμο αυτό αδειοδοτήθηκαν, τελικά, μόνο τρία υδατοδρόμια σε όλη την Ελλάδα.
Εν συνεχεία, ξεκίνησε σειρά βελτιωτικών, τροποποιητικών νομοθετικών ρυθμίσεων, με πρόσφατο το νόμο 4663/2020 και τίτλο: «Ίδρυση, λειτουργία και εκμετάλλευση αεροδρομίων επί υδάτινων επιφανειών, ρυθμίσεις μεταφορών και άλλες διατάξεις». Ο νόμος αυτός προβλέπει την αδειοδότηση των υδατοδρομίων να πραγματοποιείται σε δύο στάδια: α) Άδεια ίδρυσης και β) Άδεια λειτουργίας. Επιπρόσθετα δίνει τη δυνατότητα ίδρυσης υδατοδρομίου, όχι μόνο σε δημόσιο, αλλά και σε ιδιωτικό φορέα, ενώ διευρύνει το πλαίσιο χορήγησης της άδειας, τόσο σε τουριστικούς λιμένες (μαρίνες αγκυροβόλια) όσο και σε περιοχές ολοκληρωμένης τουριστικής ανάπτυξης (ΠΟΤΑ).
Τέλος, πολύ πρόσφατα, και με το νομοσχέδιο «Πρότυπες προτάσεις έργων υποδομών και άλλες διατάξεις», που υπερψηφίστηκε στην ολομέλεια της βουλής και έγινε νόμος (ν. 4903/2022), ρυθμίζονται θέματα που «κολλούσαν» την γρήγορη ανάπτυξη του δικτύου υδατοδρομίων αλλά και προβλήματα λειτουργικά όπως εφοδιασμό καυσίμων, εκπαίδευσης προσωπικού κ.λπ.…
Μετά από την υπογραφή, τέλος, κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) με πρωτοβουλία του υπουργείου Μεταφορών, ξεπεράστηκε το μείζον περιβαλλοντικό ζήτημα. Συγκεκριμένα, απλουστεύθηκαν και επιταχύνθηκαν οι διαδικασίες της περιβαλλοντικής αδειοδότησης των υδατοδρομίων, καθώς από την κατηγορία Α υπάγονται στην κατηγορία Β, όπου, πλέον, απαιτείται μόνο Πρότυπη Περιβαλλοντική Δέσμευση (ΠΠΔ), η οποία εκδίδεται σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Με τις βελτιώσεις αυτές του θεσμικού πλαισίου επιτυγχάνεται η απλούστευση της αδειοδοτικής διαδικασίας, η απαλλαγή από τις αγκυλώσεις και χρόνο-καθυστερήσεις καθώς και η επαναφορά του φιλικού επενδυτικού περιβάλλοντος, έτσι ώστε δημόσιο και ιδιώτες επενδυτές να μπορούν να συμβάλουν ταυτόχρονα στην ανάπτυξη του δικτύου υδατοδρομίων.
Την όλη αυτή εξέλιξη, από την έναρξη της έως και σήμερα, παρακολουθώ από κοντά, εκπροσωπώντας τον δήμο Αγίου Βασιλείου, ως συμμετέχων φορέας, στο διοικητικό συμβούλιο του Διαδημοτικού Λιμενικού Ταμείου Ρεθύμνου. Έτσι από τη θέση αυτή, είχα την τιμή και την ευθύνη να προτείνω τη διερεύνηση των προϋποθέσεων και των προοπτικών ανάπτυξης δρομολογίων υδροπλάνων από και προς στα λιμάνια του δήμου μας (master plan). Όμως, οι αδυναμίες του νομικού πλαισίου που περιγράψαμε δεν επέτρεπαν την εκκίνηση των διαδικασιών αδειοδότησης.
Μόλις πριν λίγους μήνες και αφού το νομικό πλαίσιο απέκτησε, εν τέλει, σαφή και απλοποιημένη μορφή, υποβάλαμε ως Λιμενικό Ταμείο Ρεθύμνου, στη Διεύθυνση Ανάπτυξης Μεταφορών, του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, τον τεχνικό φάκελο για την αδειοδότηση του υδατοδρομίου Αγίας Γαλήνης (Αρ. Πρωτ. 4144887/29-12-2023). Έως σήμερα το Τμήμα Εναέριων Μεταφορών (Τ.Ε.Μ.) του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών έχει διαβιβάσει τον τεχνικό φάκελο στις συναρμόδιες υπηρεσίες, και αφού συγκεντρώσει και ελέγξει τις αξιολογήσεις θα προχωρήσει στην έκδοση της σχετική άδειας ίδρυσης του υδατοδρομίου. Έχουν πραγματοποιηθεί επιτόπιες σχετικές αυτοψίες από κλιμάκιο τεχνικών υδατοδρομίων και στα δύο λιμάνια μας, αφού και για τον Πλακιά, ως Λιμενικό Ταμείο Ρεθύμνου προωθούμε ανάλογη διαδικασία. Εκτιμούμε ότι σε εύλογο χρονικό διάστημα η άδεια ίδρυσης υδατοδρομίων και στα δύο κομβικά λιμάνια του δήμου μας θα είναι γεγονός.
Θα ήθελα να προσθέσω, ότι με βάση τα ιδιαίτερα γεωμορφολογικά, αναπτυξιακά και άλλα χαρακτηριστικά του δήμου Αγίου Βασιλείου, τα υδροπλάνα μπορούν να προσφέρουν διάφορες κατηγορίες πτήσεων για την περιοχή μας, όπως:
– Τακτικές Επιβατικές πτήσεις, από και προς άλλα υδατοδρόμια, υδάτινα πεδία αλλά και αεροδρόμια, με τη χρήση αμφίβιων υδροπλάνων.
– Έκτακτες Επιβατικές,
– Περιηγητικές – Τουριστικές. Τα Υδροπλάνα με τις περιηγητικές πτήσεις (sightseeing) θα μπορούν να εξυπηρετούν τους τουρίστες της περιοχής μας για κοντινούς προορισμούς όπως Γαύδος, Σαντορίνη, Ανατολική – Δυτική Κρήτη, Ρόδος κ.ά. Πετώντας σε ένα ύψος 500-700 μέτρων, οι επιβάτες θα έχουν τη δυνατότητα να απολαμβάνουν το τοπίο κατά την πτήση, μεγιστοποιώντας έτσι την ελκυστικότητα του ταξιδιού που επέλεξαν.
– Φορτίου, για μεταφορά φαρμάκων, τροφίμων, προϊόντων, αληλλογραφίας, τύπου κ.ά.
– Νοσοκομειακές, για μεταφορά ασθενών.
– Έρευνας και Διάσωσης, αφού υπάρχει η δυνατότητα χαμηλής πτήσης και προσθαλάσωσης, θεωρητικά σε οποιοδήποτε σημείο της θάλασσας.
– Πυρόσβεσης. Ένα σοβαρό θέμα που απασχολεί την περιοχή μας είναι αυτό των πυρκαγιών και στο οποίο μπορούν να συμβάλουν τα πυροσβεστικά υδροπλάνα. Είναι γνωστό ότι τα υδροπλάνα τύπου Air Tractors έχουν αρχίσει και στη χώρα μας να ενισχύουν το έργο των επίγειων δυνάμεων στο έργο της επιτήρησης και άμεσης προσβολής της φωτιάς σε πρώτο χρόνο. Εκτιμούμε ότι η παρουσία πυροσβεστικών υδροπλάνων τουλάχιστον κατά τους κρίσιμους για την πυρασφάλεια μήνες, Ιούλιο, Αύγουστο και με τη δυνατότητα παρέμβασης σε λιγότερο από 10 λεπτά και όχι 40 λεπτά που απαιτείται για να προσεγγίσουν τα ελικόπτερα από τα αεροδρόμια Χανίων και Ηρακλείου, θα βοηθήσει αποτελεσματικά στην έγκαιρη κατάσβεση, εν τη γενέσει, της πυρκαγιάς, που αποτελεί και το πρώτο ζητούμενο για τον περιορισμό του φαινομένου.
Για την ιστορία, επίσης, καταθέτω το χαρακτηριστικό παράδειγμα της Ελούντας. Σημαντικό ρόλο στην αναπτυξιακή της πορεία αποτέλεσε η χρήση του όρμου, για την προσθαλάσσωση και αποθαλάσσωση των υδροπλάνων της βρετανικής αεροπορικής εταιρείας Imperial, την περίοδο 1929 εως το 1939. Το γεγονός αυτό έδωσε τεράστια ώθηση στην ανάπτυξη της περιοχής αφού τη βοήθησε να γίνει ευρύτερα γνωστή, ενώ εξαιτίας αυτού επισκέφτηκαν την περιοχή προσωπικότητες όπως Ουίνστον Τσώρτσιλ, πρώην Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, ο Μαχάτμα Γκάντι ένας από τους πιο επιδραστικούς πολιτικούς και κοινωνικούς ηγέτες του 20ού αιώνα κ.ά.
Εν κατακλείδι, θα ήθελα να αναφέρω ότι ο τουρισμός, ο οποίος αποτελεί τη βαριά βιομηχανία της Ελλάδας, χρειάζεται προσθήκες «χρηστικών εργαλείων» σαν τα υδροπλάνα, που θα συνεισφέρουν με την παρουσία τους και με διακριτό ρόλο στην επίτευξη μιας ενιαίας εθνικής στρατηγικής για περαιτέρω Τουριστική ανάπτυξη με ποιοτικά χαρακτηριστικά.
Ειδικότερα, σε μια ραγδαία αναπτυσσόμενη περιοχή όπως το Νότιο Ρέθυμνο, τον δήμο Αγίου Βασιλείου, η ένταξη των λιμανιών στο δίκτυο υδατοδρομίων της χώρας θα αναβαθμίσει τις προσφερόμενες υπηρεσίες και θα προσελκύσει επισκέπτες με υψηλά κοιωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά. Παράλληλα, δε, θα αναδείξει τις φυσικές ομορφιές αλλά και θα προστατέψει την περιοχή από τον επαναλαμβανόμενες καταστροφικές πυρκαγιές.
Αγαπητοί συντοπίτες, στην προσπάθεια για ένα βιώσιμο και φωτεινό μέλλον, τα υδροπλάνα δεν είναι απλώς ένα εργαλείο αλλά ένα σύμβολο του οραματισμού και της αποφασιστικότητάς μας. Είναι το «φτερό» που θα ανυψώσει τον τουρισμό και την ποιότητα ζωής ακόμα πιο ψηλά, χαράσσοντας τον δρόμο προς νέους ορίζοντες!
* Ο Αντώνης Τσουρδαλάκης είναι δημοτικός σύμβουλος Αγίου Βασιλείου, μέλος του Δ.Σ. του Λιμενικού Ταμείου Ρεθύμνου
