Οι τελευταίες ημέρες του κάθε Απρίλη είναι ξεχωριστές για την ελληνική λογοτεχνία. Σχετίζονται με τον Κ. Π. Καβάφη που γεννήθηκε και πέθανε όταν το ημερολόγιο 29 Απρίλη, το 1863 και το 1933 αντίστοιχα.
Λίγα λόγια, λοιπόν, ας αφιερώσουμε, στο παρόν σημείωμα, για τον ποιητή και το έργο του.
Είναι παιδί των τελών του 19ου και του α μισού του 20ου αιώνα. Η εποχή αυτή χαρακτηρίζεται από πολλές αλλαγές για τον ελληνισμό. Πέρα από την επέκταση των διοικητικών ορίων του μετά το 1821 ελληνικού κράτους, έχουμε και την επαφή με την Ευρώπη και την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των ελληνικών παροικιών στα εδάφη της Ρωσίας και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ειδικά από τις τελευταίες ξεχωρίζει η παροικία της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου.
Οι επαφές με την Ευρώπη και την πολυπολιτισμικότητα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας δεν αφήνουν ανεπηρέαστο τον Καβάφη. Τόσο ως άνθρωπο, όσο και ως ποιητή.
Αυτό αναφαίνεται και από το πώς ο ίδιος ζει και, κυρίως, από το πώς προβάλλει τις ιδιαίτερες στιγμές των ηρώων του και από τη χρήση του ελεύθερου στίχου για να περιγράψει πρόσωπα και καταστάσεις, συναισθήματα, δράσεις και αντιδράσεις.
Δεν επιχειρεί ιστορικά άλματα που αφήνουν κενά στον αναγνώστη ή κάνουν τους ήρωες του να φαίνονται εκτός των χωροχρονικών περιθωρίων της πραγματικής τους ζωής. Δίνει ιδιαίτερη σημασία στις λεπτομέρειες, που για δικούς τους λόγους οι ιστοριογράφοι δεν ήθελαν ή δεν μπορούσαν να προεκτείνουν σε ό,τι αφορά τα ιστορικά πρόσωπα που έχουν πρωταγωνιστικό ή δευτερεύοντα ρόλο στα ποιήματά του. Συνάμα, με την προσεγμένη χρήση των λέξεων και τη σειρά αυτών στους στίχους ο ποιητής αφήνει τον αναγνώστη να εκμαιεύσει τις προθέσεις και τα συναισθήματα των ηρώων του.
Ο Κ.Π. Καβάφης γράφει σε μιαν ιδιαίτερη καθαρεύουσα γλώσσα που δεν κουράζει τον αναγνώστη, κάτι που κάνουν, στον αντίποδα, οι καθαρευουσιάνοι λογοτέχνες της μητροπολιτικής Ελλάδας, αλλά τον βοηθά να καταλάβει το βαθύτερο νόημα των στίχων του ποιητή. Δεν αναμειγνύει στα ποιήματά του λέξεις ξενόφερτες ή δυσνόητες αλλά λέξεις και φράσεις, που ενίοτε ως δίφορες και πολυσήμαντες συμβάλλουν με τον τρόπο τους στην επιτυχή πρόσληψη των ιδεών και των συναισθημάτων του ποιητή και την ταύτιση του αναγνωστικού κοινού με ό,τι διαβάζει.
Οι λέξεις του Καβάφη τον βοηθούν να κάνει προσιτές τις αλληγορίες του στον αναγνώστη και δίνουν ξεχωριστή δυναμική στα συμφραζόμενά τους, ανεξάρτητα εάν η ψυχοσύνθεση ή το ιδεολογικό οπλοστάσιο των αναγνωστών τους επιτρέπουν να τα κατανοήσουν πλήρως και να τα δεχτούν.
Ανοιχτός νους και μάτια χωρίς παρωπίδες, τέλος, είναι τα μόνα προαπαιτούμενα για να νιώσεις το βαθύτερο νόημα των ποιημάτων του Αλεξανδρινού μας ποιητή. Πολλοί προσπάθησαν από τους κατοπινούς να τον ψέξουν ή να τον υποβαθμίσουν και αρκετοί να τον μιμηθούν. Η τέχνη και η τεχνική του, όμως, παραμένουν στο διάβα των χρόνων μοναδικές, άφθαρτες και ακατάλυτες, γεμάτες ζωή, που ξεκινά από τα χρόνια και το περιβάλλον του ποιητή και φτάνει ως και σήμερα. Ενός ποιητή που δεν έγραφε για τα προς το ζην ή κατόπιν παραγγελίας ή για να κάνει «εφέ» στους γύρω του, αλλά για να εξωτερικεύσει με τον τρόπο που αυτός θεωρούσε πιο αποτελεσματικό ό,τι τον ταλάνιζε στη δημόσια και ιδιωτική του ζωή και όσα ήθελε να θέσει σοβαρά υπόψη στον περίγυρό του…
