Ο μεγάλος Έλληνας μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, δεν στάθηκε δυνατόν να ανηφορίσει στο ορεινό χωριό της Ασή Γωνιάς το περασμένο Σάββατο. Η επιβλητική μορφή του όμως ήταν εκεί, η μουσική του και η στεντόρεια φωνή του αντηχούσε από τις κορυφές μέχρι τις απολήξεις των Λευκών Ορέων κι από κει έφτανε σε κάθε σημείο του χωριού. Το βράδυ του Σαββάτου, δύο μέρες μετά τα 95α γενέθλια του, ήταν μια βραδιά αφιερωμένη σε κείνον, στην προσωπικότητά του, στην τεράστια μουσική προσφορά του με την οποία ταξίδεψε την Ελλάδα στα πέρατα του κόσμου. Μια βραδιά τιμής στον οικουμενικό Μίκη και για έναν επιπρόσθετο λόγο. Η Ασή Γωνιά και το γνωστό πανηγύρι του Άη Γιώργη ενέπνευσε τον μεγάλο μουσικοσυνθέτη για να δημιουργήσει το πρώτο του συμφωνικό έργο, το 1946 σε ηλικία μόλις 21 ετών: «Το πανηγύρι της Ασή Γωνιάς».
Οι Ασηγωνιώτες ένιωθαν χρέος όλα αυτά τα χρόνια απέναντι στον Μίκη Θεοδωράκη για την μεγάλη τιμή που είχε κάνει τότε, πριν 74 χρόνια, στο χωριό τους. Και ως ελάχιστη ανταπόδοση, με πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Συλλόγου Ασή Γωνιάς «Ο Τίμιος Σταυρός», διοργάνωσαν εκδήλωση προς τιμήν του. Κι ήταν σα να ήταν παρών ο ίδιος. Κι όταν η Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού παρουσίασε απόσπασμα από το συμφωνικό έργο του «Το Πανηγύρι της Ασή-Γωνιάς», ήταν λες και ζωντάνεψαν στα μάτια του κοινού, που παρακολουθούσε την εκδήλωση, χιλιάδες εικόνες από το πέρασμα των χρόνων, από το 1946 μέχρι σήμερα.
Δεν ήταν μια ακόμη τιμητική εκδήλωση για τον Μίκη Θεοδωράκη. Ήταν μια εκδήλωση ιδιαίτερα ξεχωριστή από ένα χωριό και τους κατοίκους του που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ζωή του, όπως ο ίδιος ο μουσικοσυνθέτης ανέφερε στο μήνυμα που έστειλε.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με χαιρετισμό από το μέλος του Πολιτιστικού Συλλόγου Βαγγέλη Μανταδάκη και ακολούθησε ομιλία από τον Γεώργιο Αγοραστάκη, πρόεδρο του Παγκρήτιου Συλλόγου Φίλων Μίκη Θεοδωράκη που εκπροσωπούσε και την οικογένεια του μουσικοσυνθέτη.
Στην συνέχεια η Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού παρουσίασε απόσπασμα από το συμφωνικό έργο του Θεοδωράκη «Το Πανηγύρι της Ασή-Γωνιάς» και διάφορα έργα του μουσικοσυνθέτη.
Αμέσως μετά, έγινε η απονομή τιμητικής πλακέτας στον Μίκη Θεοδωράκη, με ένα ριζίτικο ειδικά γραμμένο γι’ αυτόν αλλά κι ενός ανάγλυφου μιας αρχαίας Ελληνικής λύρας. Από τον πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου κ. Γλεντζάκη, την πλακέτα παρέλαβε εκ μέρους του μουσικοσυνθέτη ο κ. Αγοραστάκης.
Κατά την προσφώνηση του τιμώμενου, εκ μέρους του Πολιτιστικού Συλλόγου το μέλος Βαγγέλης Μανταδάκης, ανέφερε:
«Ο Πυθαγόρας, ο αρχαίος Έλληνας μαθηματικός και φιλόσοφος -και όχι μόνο- ήταν εκείνος που πρώτος έθεσε τις βάσεις της επιστήμης της Μουσικής με μια επιστημονικά θεμελιωμένη θεωρία. Εισήγαγε την γνωστή μουσική κλίμακά του, στην οποία η αρμονία ορίζεται με μαθηματικές σχέσεις. Είναι αυτή η αρμονία που εκφράστηκε, στην συνέχεια, από τους μεγάλους δημιουργούς του χρυσού 5ου αι., ως μια ισορροπία ανάμεσα στο συναίσθημα και την λογική, ανάμεσα στον Διόνυσο και τον Απόλλωνα. Είναι η ουσία της Ελληνικής ψυχής. Αυτή την Ελληνική ψυχή αναζήτησε και κατέγραψε με νότες αντίστοιχα ο Μίκης Θεοδωράκης.
Το πρώιμο συμφωνικό του έργο «Το πανηγύρι της Ασή Γωνιάς», με αφετηρία το γνωστό πανηγύρι του Άη Γιώργη δίδει την ατμόσφαιρα της λαϊκής ζωντάνιας, χαράς και δύναμης. Οι κορυφές της Μαδάρας -ως μια ισόρροπη σχέση ανάμεσα στις ηρωικές μνήμες και τον λυρισμό του ποιμενικού βίου- συναντούν την νοσταλγία και τον ρεμβασμό κάτω από την δυναστεία του φωτός του Ελληνικού Αιγαίου. Είναι ό,τι εκφράζει την Ελληνική ψυχή.
Οι δημιουργίες του Θεοδωράκη που ακολούθησαν αργότερα είναι η συνέχεια αυτής της πρώτης του δημιουργίας, που σφράγισαν μια ολόκληρη εποχή. Ο Μίκης γι’ αυτό και είναι Οικουμενικός. Το όνομα και η μουσική του ταυτίζονται με την Ελλάδα. Η μουσική του ταξιδεύει και θα ταξιδεύει την Ελλάδα σε κάθε εσχατιά της γης.
Για την τιμή που έκανε ο μουσικοσυνθέτης στην Ασή Γωνιά, αφιερώνοντας το συμφωνικό του έργο «Το πανηγύρι της Ασή Γωνιάς» στο χωριό αυτό, αλλά και για το συνολικό του έργο, Πολιτιστικός Σύλλογος Ασή Γωνιάς «Ο Τίμιος Σταυρός» τιμά απόψε τον Μίκη Θεοδωράκη με πλακέτα με ένα ριζίτικο γραμμένο ειδικά γι’ αυτόν».
Το ριζίτικο:
Για ιδέτε, μωρέ, τον αητό πώς πράσσει στη Μαδάρα
Και πίνει δρόσο του χιονιού και γεύγεται λαγούδι
Κι όρντινο δίδει στα κλαδιά, κι αθιούν το Μαρταπρίλη,
Κι όρντινο δίδει στα πουλιά, και γλυκοκελαηδούνε,
Να πούνε πίκρες και χαρές στο λούλουδο το Μάη
Και τσι καημούς τση λευτεριάς.
Το μήνυμα του Μίκη Θεοδωράκη
Συγκινητικό ήταν το μήνυμα που έστειλε στην εκδήλωση ο Μίκης Θεοδωράκης και στο οποίο ανέφερε:
«Η Ασή Γωνιά έπαιξε μεγάλο ρόλο στη ζωή μου. Κάθε πρωί πήγαινα στο κρεβάτι του πατέρα μου για να ακούσω άλλη μια ιστορία για την Κρήτη. Κι ανάμεσα σ’ αυτές για την Ασή Γωνιά, που όταν ήταν ο πατέρας μου παιδί ακόμα, τον πήρε ο παππούς μου μαζί του στο πανηγύρι της Ασή Γωνιάς.
Κι εγώ διψούσα να μάθω για την πατρίδα των προγόνων μου, την μυθική Κρήτη, που την γνώρισα για πρώτη φορά στα 1949, ευθύς μόλις απελευθερώθηκα από την Μακρόνησο.
Όμως ας γυρίσω στο Χωριό σας. Με τις διηγήσεις του πατέρα μου, φανταζόμουν με κάθε λεπτομέρεια την μέρα της γιορτής. Καθώς το κεφάλι μου ήταν γεμάτο μουσική, αποφάσισα να αφιερώσω το πρώτο συμφωνικό μου έργο στην Ασή Γωνιά. Κάπου το 1946, όταν ήμουν 21 ετών.
Μεσολάβησε όμως ο Εμφύλιος Πόλεμος, οι φυλακές, τα ξερονήσια και η παράνομη δράση μου μέσα στην Αθήνα στα 1948. Τότε, χωρίς να ξέρω αν θα ζήσω, κάτι με έσπρωχνε και σε κάθε ευκαιρία έγραφα τα υλικά για την συμφωνική ορχήστρα του έργου αυτού. Σχεδόν 1.000 σελίδες. Τελικά έζησα και στις 5 Μαΐου ημέρα Πέμπτη του 1950 άκουσα κι εγώ ζωντανά αυτό που ως εκείνη τη στιγμή ήταν μόνο στο μυαλό μου. Το «Πανηγύρι της Ασή Γωνιάς», έργο συμφωνικό.
Ξέρω πως ο ήχος της Λύρας είναι ο ήχος της Κρήτης.
Τότε λοιπόν γιατί τόλμησα να γράψω ένα συμφωνικό έργο για ένα Κρητικό πανηγύρι; Μα γιατί πιστεύω ότι έχω τον δικό μου Κρητικό ήχο και κανένας δεν μπορεί να το αμφισβητήσει, γιατί έχω αποδείξει ότι η μουσική που αναβλύζει μέσα από την ψυχή και το μυαλό ενός γνήσιου Κρητικού όπως εγώ, δεν μπορεί παρά να είναι κρητικιά.
«Γεια σου Κρήτη», τραγουδάει η χορωδία στο φινάλε του μπαλέτου «Ζορμπάς» που παίζεται καθημερινά στα πέρατα της Γης.
Το ίδιο θα γίνει και με το συμφωνικό έργο «Το πανηγύρι της Ασή Γωνιάς», όταν αύριο-μεθαύριο θα ακούγεται από τις εκατοντάδες ορχήστρες σε όλο τον κόσμο.
Μακάρι να μπορούσα να επισκεφθώ τον φιλόξενο τόπο σας. Τώρα, κουβαλώντας στην πλάτη μου 95 χρόνια, το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να σας στείλω τις ευχές μου και να σας ευχαριστήσω για τον ρόλο που έπαιξε στη ζωή μου το πανέμορφο χωριό σας.
Με την αγάπη μου,
Μίκης
Αθήνα, 31/7/2020».
Τιμήθηκαν και οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, τιμήθηκαν ο Ρεθεμνιώτης αρχηγός ΓΕΝ Στέλιος Πετράκης, με ρίζες από την Ασή Γωνιά, ο Ρεθεμνιώτης τέως αρχηγός ΓΕΝ και ΓΕΕΘΑ και πρώην υπουργός Εθνικής Άμυνας, Ευάγγελος Αποστολάκης και ο τέως αρχηγός και επίτιμος αρχηγός ΓΕΕΘΑ, επίσης Ρεθεμνιώτης, Μανούσος Παραγιουδάκης.
Στα πρόσωπα των παραπάνω, τιμήθηκαν οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας ως ένδειξη συμπαράστασης του λαού της προς αυτές.
Κατά την απονομή της τιμητικής πλακέτας στον αρχηγό ΓΕΝ κ. Πετράκη, στον οποίο την παρέδωσε ο γραμματέας του Συλλόγου Σήφης Πετράκης, από πλευράς του Π.Σ., ο κ. Μανταδάκης ανέφερε μεταξύ άλλων:
«Τις τελευταίες ημέρες ζήσαμε μια πολύ βαριά ατμόσφαιρα σχετικά με τα εθνικά μας θέματα. Ήρθαμε αντιμέτωποι με μια λίαν επικίνδυνη κατάσταση και αυτό όχι με δική μας υπαιτιότητα.
Ο κυριότερος λόγος αποτροπής μιας σύρραξης με τους γείτονες ήταν η στρατηγική ανάπτυξης του στόλου μας στο Αιγαίο και η αποφασιστικότητά του. Αυτό άλλωστε υποστηρίζουν και αρκετοί έγκυροι ξένοι αναλυτές.
Το πράγμα θύμιζε νέες Σαλαμίνες.
Αρχιτέκτονας του σχεδίου στρατηγικής ανάπτυξης, ευελιξίας και αποφασιστικότητας του στόλου στο Αιγαίο ήταν ο αρχηγός ΓΕΝ αντιναύαρχος κύριος Πετράκης, ο οποίος τυχαίνει να έχει ρίζες από αυτό εδώ το χωριό».
Την απονομή της τιμητικής πλακέτας στον τέως υπουργό Εθνικής Άμυνας, Ευάγγελο Αποστολάκη έκανε ο δήμαρχος Αποκορώνου Χαράλαμπος Κουκιανάκης, ενώ από τον Πολιτιστικό Σύλλογο αναφέρθηκε ότι:
«Ένας άνθρωπος που θα αφήσει σίγουρα ανεξίτηλη την σφραγίδα του στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις είναι σίγουρα ο τέως αρχηγός ΓΕΝ, ΓΕΕΘΑ και τέως υπουργός Άμυνας, ο Βαγγέλης Αποστολάκης, ο ναύαρχος, ο οποίος τυγχάνει και της καθολικής αποδοχής από τον ελληνικό λαό για τις σπάνιες αρετές του που πρέπει να έχει κάθε στρατιωτικός ηγέτης. Ο ναύαρχος έχει χειριστεί πάμπολλες κρίσιμες καταστάσεις με υποδειγματική μαεστρία σε όλες τις βαθμίδες του στρατεύματος που υπηρέτησε. Είναι δε σεβαστός, τόσο από τις Ένοπλες Δυνάμεις όσο και από τον πολιτικό κόσμο, εξαιτίας των σπάνιων προσόντων του».
Την τιμητική πλακέτα στον επίτιμο αρχηγό ΓΕΕΘΑ, Μανούσο Παραγιουδάκη, παρέδωσε ο ιερέας του χωριού π. Βασίλης, με το σκεπτικό απονομής τιμής εκ μέρους του Συλλόγου ότι:
«Τις ημέρες των Ιμίων στον μακρινό Έβρο βρέθηκε ένα παλληκάρι να είναι διοικητής του Δ’ Σώματος Στρατού που εκπόνησε ένα ευφυέστατο σχέδιο άμεσης δράσης του στρατεύματος και έδειξε μια άνευ προηγουμένου τόλμη και αποφασιστικότητα. Το παλικάρι αυτό με την πάροδο των χρόνων αποστρατεύτηκε, αλλά δεν συνταξιοποιήθηκε. Όταν έγινε προσπάθεια από κάποιον ξένο ιστορικό αμαύρωσης της μνήμης των ηρώων της μάχης της Κρήτης εναντίον των ναζιστών εισβολέων, αυτός βρέθηκε πάλι στις επάλξεις».
Τιμητικές πλακέτες στην Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού και στον Όμιλο Βρακοφόρων Κρήτης
Την εκδήλωση λάμπρυνε η διάσημη Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού, υπό την διεύθυνση του Γεωργίου Τσιλιμπάρη, που στο πρώτο μέρος απέδωσε έργα του Μίκη Θεοδωράκη και στο δεύτερο μέρος της εκδήλωσης παρουσίασε τραγούδια από την δεκαετία του ’60 με διάφορα δρώμενα επί σκηνής.
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ασή Γωνιάς, για την προσφορά και το έργο της Μπάντας, απένειμε τιμητική πλακέτα, δια χειρός του αντιπεριφερειάρχη Χανίων, Νίκου Καλογερή.
Όπως αναφέρθηκε από τον Πολιτιστικό Σύλλογο: «Για την τιμητική αυτή εκδήλωση θεωρήσαμε πρέπον την απόδοση του έργου να πραγματοποιήσει μια ορχήστρα αντάξια της βαρύτητας του τιμώμενου. Ήταν, επομένως, μονόδρομος να απευθυνθούμε στο αρχαιότερο και αρτιότερο ελληνικό μουσικό σχήμα της χώρας, την περίφημη Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού.
Η Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού, με την μεγάλη ιστορία της, εκπροσώπησε επάξια την χώρα μας τόσο τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896, όσο και στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 2004.
Η Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού έχει αντιπροσωπεύσει την πατρίδα μας πάρα πολλές φορές στο εξωτερικό, σε Παρελάσεις, σε Θρησκευτικές τελετές, Στρατιωτικά φεστιβάλ, επίσης, σε μικτά μουσικά τμήματα των Ενόπλων Δυνάμεων (Ελληνικός Στρατός – Πολεμικό Ναυτικό – Πολεμική Αεροπορία), συμμετέχει από το 1986, σχεδόν κάθε χρόνο, στην παρέλαση των Ομογενών στην Νέα Υόρκη των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
Έχει παρουσιάσει προγράμματα κι εκπομπές στην τηλεόραση, στο ραδιόφωνο και έργο στον δισκογραφικό τομέα, καθώς επίσης, έχουν προβληθεί εκπομπές αναφερόμενες στην ιστορία και το έργο της.
Υπό την σημερινή μουσική διεύθυνση του κυρίου Γεωργίου Τσιλιμπάρη, η Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού απέκτησε άλλη διάσταση και έγινε ακόμη περισσότερο προσφιλής στα λαϊκά στρώματα. Η σημερινή της παρουσία εδώ σε αυτόν τον χώρο μακριά από τα αστικά κέντρα το αποδεικνύει.
Ευχαριστούμε τον κύριο Τσιλιμπάρη για την άμεση ανταπόκρισή του στην πρόσκλησή μας για τη συμμετοχή της Μπάντας στην αποψινή εκδήλωση και για όλη την συνεργασία μας εν γένει».
Ο Όμιλος Βρακοφόρων Κρήτης, έκλεισε την εκδήλωση με λεβέντικους παραδοσιακούς χορούς, συνοδεία των μουσικών Τζανή Τζανιδάκη (λύρα), Βασίλη Παπαδάκη (λαούτο) και Δημήτρη Παπαδομανωλάκη (λαούτο).
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ασή Γωνιάς απένειμε τιμητική πλακέτα στον Όμιλο Βρακοφόρων για την προσφορά του στον πολιτισμό και την παράδοση της Κρήτης, αναφέροντας: «Ο Όμιλος Βρακοφόρων Κρήτης είναι καταξιωμένος στη συνείδηση του Κρητικού λαού ως ένας από τους κορυφαίος πρεσβευτές του νησιού.
Ο αείμνηστος Στέλιος Κιαγιαδάκης υπήρξε πρόεδρος του Ομίλου Βρακοφόρων Κρήτης και πρόεδρος του Συνδέσμου Εφέδρων Αξιωματικών Νομού Ρεθύμνου. Ως πρόεδρος των Βρακοφόρων ο όμιλος εκπροσώπησε την Κρήτη σε σημαντικές διοργανώσεις στην Ελλάδα αλλά και σε κάθε μέρος του πλανήτη, προβάλλοντας την κρητική παράδοση και τον πολιτισμό του τόπου μας.
Συνέβαλε καθοριστικά στη διατήρηση της κληρονομιάς της κρητικής παράδοσης του νησιού μας. Για την διαχρονική του αυτή προσφορά ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ασή Γωνιάς «Ο Τίμιος Σταυρός» του απονέμει τιμητική πλακέτα».
Την πλακέτα παρέλαβε από τον αντιδήμαρχο Αποκορώνου Γεώργιο Γύπαρη, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος του Ομίλου, Γιάννης Πετράκης.
