Ένας σπουδαίος Αμαριώτης ο συγγραφέας της περίφημης « Καλλίτσας»

Όταν κάποτε πήρα για πρώτη φορά στα χέρια μου το βιβλίο «Καλλίτσα» (Η σκλάβα που έγινε λαίδη- έκδοση 1988) μαγεύτηκα από μια ιστορία που μοιάζει με παραμύθι.

 

Ένα κορίτσι από του Αποδούλου, θύμα παιδομαζώματος των Τούρκων, είχε την τύχη να συναντήσει στο σκλαβοπάζαρο που την είχαν οδηγήσει έναν φιλεύσπλαχνο Άγγλο που την αγόρασε, την στήριξε και αργότερα την πάντρεψε με το γιο του. Έτσι η σκλάβα Καλλίτσα έγινε λαίδη Χέυ.

 

Στην αρχή με γοήτευσε το ρομαντικό στοιχείο που είναι διάχυτο στο έργο, μέχρι που εντόπισα και το βαθύτερο νόημά του Όταν αγωνίζεσαι με πίστη καμιά δυστυχία δεν μπορεί να σε καταβάλλει. Κι όταν παλεύεις για να βελτιώσεις τη ζωή σου κάτι θα καταφέρεις. Αρκεί να μη συμβιβαστείς με τη μιζέρια. Γιατί τελικά μια είναι η χειρότερη ασθένεια όλων. Η ηττοπάθεια.

 

Το όνομα του συγγραφέα Κριτόλαος Ψαρουδάκης, δεν μου έλεγε πολλά πράγματα Δεν ήταν από τους επιφανείς του πνεύματος εκείνης της εποχής. Είχε όμως το ύφος που σε συναρπάζει. Ζήτησα να τον γνωρίσω καλύτερα. Και τότε έμαθα…

 

Ο Κριτόλαος, αδελφός του γνωστού πολιτικού Νίκου Ψαρουδάκη, δημιουργού του Χριστιανικού Δημοκρατικού Κινήματος και εκδότη της εφημερίδας «Χριστιανική» ήταν μια εξέχουσα μορφή και όχι μόνο για τις περγαμηνές που του έδωσε η ζωή. Αν και καθηλωμένος από μια ανίατη ασθένεια συνέχιζε να γράφει με πάθος και να ασχολείται με όλα τα είδη του έντεχνου λόγου. Κι όταν οι δυνάμεις του δεν το επέτρεπαν είχε την σύζυγό του, μια υπέροχη γυναίκα και πανάξια σύντροφο να γίνεται η πένα του και να συνεχίζει έτσι το έργο του.

 

Τι να πρωτοθαυμάσεις αλήθεια;

 

Για τη ζωή του Κριτόλαου Ψαρουδάκη, πρόσεξα πως ασχολήθηκε ιδιαίτερα ένας συνάδελφος ο Νίκος Μαρκάκης. Και από τις λεπτομέρειες που αναφέρει σε δύο πληρέστατα στοιχείων δημοσιεύματά του, μπορούμε και μείς να σκιαγραφήσουμε το πορτραίτο του Αμαριώτη αυτού, φαινόμενου θέλησης και πνευματικής παραγωγής.

 

 

Ο Κριτόλαος Ψαρουδάκης ήταν γέννημα ανάθρεμμα του Αποδούλου και γόνος μιας ιστορικής οικογένειας με βαθιές ρίζες.

Εργάστηκε στα Τ.Τ.Τ που ήταν ο πρόδρομος των ΕΛΤΑ. Τα πρώτα δείγματα του συγγραφικού οίστρου ήταν το βιβλίο του «Αγώνες και αγωνίες μιας εποχής» όσα τραυματικά βιώματα έζησε στη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής και μια ποιητική συλλογή με τίτλο «Ελιομαζώματα».

 

Γοητευμένος ο συνάδελφος και επιστήθιος φίλος του συγγραφέα Μάνθος Χρυσοφάκης, είχε σημειώσει σε βιβλιοκριτική για το τελευταίο: «Η ποιητική αυτή συλλογή» είναι γεμάτη λυρισμό, αγάπη στον άνθρωπο, τους ξωμάχους της γης, της ομορφιάς της φύσης και μια απέραντη νοσταλγία για την εποχή που σιγοσβήνει…»

 

 

Σημαντική η συμβολή του και στους αγώνες κατά των κατακτητών για την ελευθερία.

 

Φύση ασυμβίβαστη όπως και κάθε Αμαριώτης, ο Κριτόλαος δεν μπορούσε να υποταχτεί στη ναζιστική σκλαβιά. Και στον αγώνα αυτό, υπερ πάντων, ήταν από τους πρώτους που οργανώθηκε στην Αντίσταση, πρωτοπόρος από τους πιο θαρραλέους στην περιφέρεια του Αμαρίου.

 

Η πατριωτική του αυτή δράση αναγνωρίστηκε από την πολιτεία που του απένειμε εκτός από την επαγγελματική (ταχυδρομικού υπαλλήλου και προϊσταμένου) και πολεμική σύνταξη. Κι ήταν αρκετά τα μετάλλια και οι άλλες διακρίσεις που του θύμιζαν την ευγνωμοσύνη της πατρίδας του για την αγωνιστική του δράση.

 

 

Δεν κατάφερε όμως να απολαύσει τους καρπούς του μόχθου του. Βάσκανη μοίρα ήρθε να τον καθηλώσει. Μια ασθένεια του δημιούργησε σοβαρά κινητικά προβλήματα. Πέρασε την υπόλοιπη ζωή του καθηλωμένος πότε στο κρεβάτι και πότε στην πολυθρόνα. Η αναπηρία αυτή ωστόσο, δεν επηρέασε το αγωνιστικό του φρόνημα.

 

Υπέμεινε την δοκιμασία που σημάδεψε τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του με θάρρος και λεβεντιά. Πηγή όμως για ν’ αντλήσει δύναμη και να συνεχίσει να δημιουργεί, ήταν η γυναίκα του Σοφία. Μια φωτεινή παρουσία. Μια από τις μεγάλες ηρωίδες της ζωής.

 

Η λατρεία του για την τόσο αφοσιωμένη σύντροφό του ήταν επόμενο να του εμπνεύσει στίχους όπως αυτούς:

 

 

Με τη στήριξη και τη βοήθεια της ακούραστης Σοφίας του, ο Κριτόλαος συνέχιζε να γράφει ποίηση….

 

Ενώ αναδείχτηκε και άριστος πεζογράφος, ποιητής, δοκιμιογράφος, λαογράφος, ιστορικός αλλά και καυστικός σχολιαστής των κακώς κειμένων!

 

Τρία συγγράμματα που μας άφησε με διαχρονική αξία, αντιπροσωπεύουν απόλυτα τη δεινή πένα του και αποτελούν πολύτιμη πηγή ενημέρωσης για συγκεκριμένες εποχές.

 

Από τα σημαντικά η «Καλίτσα». Η σκλάβα που έγινε λαίδη, είναι ένα εκπληκτικό ιστοριογράφημα από τα ματωμένα επαναστατικά χρόνια της Κρήτης.

 

Είναι από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με τόση επιτυχία στο δύσκολο αυτό είδος, που εκτός από γλαφυρή πένα για να μην κουράζει τον αναγνώστη, προϋποθέτει και πλατειά γνώση της ιστορίας.

 

 

 

Από τις αρετές του Κριτόλαου όπως σημειώνει ο φίλος του Νίκος Μαρκάκης, ήταν και η ευχάριστη παρέα του παρά το πρόβλημά του. Είχε το χάρισμα της αφήγησης και μάλιστα την διάνθιζε και με αρκετό χιούμορ.

 

Είπε κάποτε στο Νίκο με νοτισμένο το βλέμμα από τη συγκίνηση:

 

-Τότε στη φοβερή Κατοχή θυμάμαι, για να πάρομε μια γλυκιά γεύση του πολέμου και της αγάπη, τη νύχτα της Πρωτοχρονιάς του 1942, έριξε ένα αεροπλάνο στο Ψηλορείτη, εδώ στα αμαριώτικα, ρουχισμό και τρόφιμα σταλμένα από την Αυστραλία. Και στη φανέλα που μου τύχε στη μοιρασιά, είδα ένα σημείωμα: «Δώρο πλεγμένο με τα χέρια ενός πατέρα από τη Νέα Νότιο Ουαλλία που ο υιός του πολέμησε στην Κρήτη και θυμάται». Ήταν, πραγματικά, τότε μια γλυκιά γεύση το σημείωμα του γερο-Αυστραλού, στο πικρό στόμα μας της Κατοχής!

 

Σχολίαζε και για την υγεία του:

 

-Η υγεία στα γεράματα είναι δύσκολο αγαθό, και δυστυχώς βρίσκομαι σ’ αυτό το σημείο, περισσότερο τώρα (βρογχίτις, αρρυθμία, βήχα κ.λπ). αλλά έχω στη φαρέτρα μου ό,τι όπλα χρειάζονται για να νικήσω κάθε αντιξοότητα: υπομονή, φιλοσοφία και θάρρος Θεού…

 

 

 

Όπως το ήθελε κάποια στιγμή επέστρεψε στο χωριό του που λάτρευε, αφήνοντας το Ηράκλειο. Η νοσταλγία για το χωριό του άλλωστε αποτυπώνεται ιδανικά στο ποίημά του «Νόστος».

 

 

Εντυπωσιακή εκτός των άλλων η λατρευτική εξιστόρησή του για τα παρακλάδια του γενεαλογικού του δένδρου και ξεχωριστά για τον αδελφό του Νίκο Ψαρουδάκη, το δημιουργό του Χριστιανικού Δημοκρατικού Κινήματος και εκδότη της εφημερίδας «Χριστιανική». Είχε διωχθεί και ταλαιπωρηθεί από τη Χούντα. Είχε χρηματίσει βουλευτής Επικρατείας επί Κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου.

 

 

 

Ο Κριτόλαος έφυγε στα 84 χρόνια του. Έμειναν τα βιβλία του να τον θυμίζουν. Εμείς απλά με το αφιέρωμα αυτό θελήσαμε μόνο να στείλουμε το διαχρονικό του μήνυμα μέσα από τις δυσκολίες που πέρασε σ’ εκείνους που καταθέτουν τα όπλα σε κάποιο σοβαρό πρόβλημα.

 

Η ζωή δεν χάνεται με την εμφάνιση μιας ασθένειας όσο σοβαρή κι αν είναι. Με πίστη και θέληση μπορούν κι αυτές οι μέρες της οδύνης να μεταβληθούν σε παρήγορες σκιές ελπίδας, κι ακόμα αν υπάρχει διάθεση και έφεση να φωτιστούν και με το αστείρευτο φως της δημιουργίας.

 

Ένας ύμνος για τη ζωή είναι το συναξάρι του Κριτόλαου Ψαρουδάκη. Κι ο απόηχός του ακούγεται ακόμα στις αφηγήσεις των συγχωριανών του που τον λάτρεψαν και τον αναφέρουν πάντα με βαθειά εκτίμηση και θαυμασμό.