Απαραίτητες χαρακτηρίζονται οι στοχευμένες παρεμβάσεις σε όλη την κοινωνία, δηλαδή όχι μόνο στα σχολεία αλλά και στις οικογένειες, για την αντιμετώπιση του προβλήματος της χρήσης αλκοόλ από ανηλίκους.
H κατανάλωση αλκοόλ, ειδικά από εφήβους, έχει εξελιχτεί σε ένα από τα μεγαλύτερα κοινωνικά προβλήματα της χώρας το οποίο λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις. Ένα ζήτημα που απασχολεί ιδιαίτερα το νησί της Κρήτης αλλά και τον νομό Ρεθύμνου που διατηρεί εδώ και χρόνια μια από τις πρώτες θέσεις σε πανελλαδικό επίπεδο.
Πρόκειται για ένα πρόβλημα πολυπαραγοντικό, κοινωνικό, πολιτισμικό, ιατρικό, οικονομικό, αφού έχει λανθασμένα συνδυαστεί με τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις του νησιού, το οποίο χαρακτηρίζεται δυσεπίλυτο λόγω των στερεότυπων που υπάρχουν. Η επιστημονική κοινότητα κρούει «καμπανάκι κινδύνου» για τις επιπτώσεις του αλκοόλ στους εφήβους και εφιστά την προσοχή κατά κύριο λόγο των γονιών και στη συνέχεια των εκπαιδευτικών να αφυπνιστούν και να μπορέσουν να βοηθήσουν τα παιδιά.
Άκρως ανησυχητικά είναι τα στοιχεία του ΚΕΘΕΑ για τον αλκοολισμό όπως αυτά παρουσιάστηκαν χτες στη διάρκεια της ημερίδας.
Ειδικότερα, όπως τονίστηκε στη χτεσινή εκδήλωση, στην Κρήτη έρχονται σε επαφή με το αλκοόλ ολοένα και μικρότερες ηλικίες, με χαρακτηριστικό παράδειγμα, ένα παιδί μόλις 9 ετών, που ήδη αντιμετωπίζει προβλήματα από τη χρήση αλκοόλ για το οποίο ενημερώθηκε το Κέντρο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΘΕΑ, στην Κρήτη οι θάνατοι από το αλκοόλ είναι δεκαπλάσιοι από τους θανάτους από τη χρήση ηρωίνης. Παράλληλα, έχει αποδειχτεί ότι ένα ποσοστό 60%-70% των οδηγών έχουν οδηγήσει ενώ ταυτόχρονα έχουν κάνει και χρήση αλκοόλ. Ένα μεγάλο ποσοστό των θανάτων που καταγράφονται σε τροχαία δυστυχήματα, οφείλονται στην χρήση αλκοόλ από τους οδηγούς.
Το σοβαρότερο πρόβλημα σύμφωνα με το Κέντρο είναι ότι στην Κρήτη, φαίνεται να υπάρχει μία κοινωνική αποδοχή σε ότι αφορά τη χρήση αλκοόλ με αποτέλεσμα από τη μια ολοένα και μικρότερες ηλικίες να κάνουν χρήση, με την ανοχή των μεγαλύτερων, και από την άλλη οι όποιες αποσπασματικές παρεμβάσεις έχουν γίνει μέχρι σήμερα, να είναι αναποτελεσματικές.
Για το λόγο αυτό άλλωστε το ποσοστό των ατόμων που κάνουν χρήση αλκοόλ, είναι υψηλότερο στο νησί, σε σχέση με άλλες περιοχές της Ελλάδας. «Νομίζω ότι είναι ένα ζήτημα το οποίο έχει να κάνει κατά κύριο λόγο με κοινωνικούς παράγοντες, δηλαδή με την άποψη που υπάρχει μέσα στις οικογένειες και γενικά στην κοινωνία για το αλκοόλ. Είναι κάτι το οποίο το συναντούμε πάρα πολύ και μέσα από τις εκδηλώσεις τις κοινωνικές. Αυτό που γίνεται στους γάμους, με την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, είναι κάτι μοναδικό που συμβαίνει μόνο στην Κρήτη σε τέτοιοι βαθμό και νομίζω ότι αυτό έχει να κάνει με την κουλτούρα γι’ αυτό και έχει και τέτοιες διαστάσεις» ανέφερε χαρακτηριστικά στα «Ρ.Ν.» ο καθηγητές βιοψυχολογίας και πρόεδρος του Τμήματος Ψυχολογίας του Πανεπιστήμιου Κρήτης Γιώργος Παναγής.
Αναλυτικά…
Η κατανάλωση αλκοόλ εξελίσσεται σε μείζον κοινωνικό πρόβλημα για την Κρήτη
ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΟΙ ΣΤΟΧΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΕ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΙΑ
• Περιστατικό 9χρονου με πρόβλημα από χρήση αλκοόλ έχει καταγράφει στο ΚΕΘΕΑ Αριάδνη
H κατανάλωση αλκοόλ από εφήβους έχει εξελιχτεί σε ένα από τα μεγαλύτερα κοινωνικά προβλήματα της χώρας το οποίο λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις. Ένα ζήτημα που απασχολεί ιδιαίτερα το νησί της Κρήτης αλλά και τον νομό Ρεθύμνου που διατηρεί εδώ και χρόνια μια από τις πρώτες θέσεις στην κατανάλωση αλκοόλ και μάλιστα από ανηλίκους .
Ένα πρόβλημα πολυπαραγοντικό, κοινωνικό, πολιτισμικό, ιατρικό, οικονομικό, αφού έχει λανθασμένα συνδυαστεί με τα ήθη τα έθιμα και τις παραδόσεις του νησιού, το οποίο χαρακτηρίζεται δυσεπίλυτο λόγω των στερεότυπων που υπάρχουν και οι όποιες παρεμβάσεις σπασμωδικά έχουν γίνει, μέχρι στιγμής φαίνεται να μην έχουν αποτέλεσμα, τουλάχιστον σε ικανοποιητικό επίπεδο. Η επιστημονική κοινότητα κρούει «καμπανάκι κινδύνου» για τις επιπτώσεις του αλκοόλ στους εφήβους και εφιστά την προσοχή κατά κύριο λόγο των γονιών και στη συνέχεια των εκπαιδευτικών να αφυπνιστούν και να μπορέσουν να βοηθήσουν τα παιδιά.
Ειδικότερα, ο πρόεδρος του τμήματος Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Γιώργος Παναγής ερωτώμενος από τα «Ρ.Ν.» υποστήριξε ότι το αλκοόλ εσφαλμένα έχει συνδεθεί με την κουλτούρα του νησιού. Υποστήριξε ότι οι σχεδιαζόμενες παρεμβάσεις θα πρέπει να είναι ολιστικές και να λαμβάνουν υπόψιν τους όλες τις παραμέτρους. Ο ίδιος σημείωσε για μια ακόμα φορά τους κινδύνους που ελλοχεύει το αλκοόλ για τον εγκέφαλο: «είναι ένα πρόβλημα το οποίο δυστυχώς διατηρείται. Υπάρχουν ψηλά ποσοστά κατανάλωσης αλκοόλ σε όλη την Κρήτη και στο Ρέθυμνο ίσως να έχουμε τα υψηλότερα. Νομίζω ότι είναι ένα ζήτημα το οποίο έχει να κάνει κατά κύριο λόγο με κοινωνικούς παράγοντες, δηλαδή με την άποψη που υπάρχει μέσα στις οικογένειες και γενικά στην κοινωνία για το αλκοόλ. Είναι κάτι το οποίο το συναντούμε πάρα πολύ και μέσα από τις εκδηλώσεις τις κοινωνικές. Αυτό που γίνεται στους γάμους, με την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, είναι κάτι μοναδικό που συμβαίνει μόνο στην Κρήτη σε τέτοιοι βαθμό και νομίζω ότι αυτό έχει να κάνει με την κουλτούρα γι’ αυτό και έχει και τέτοιες διαστάσεις. Γι’ αυτό βλέπουμε το φαινόμενο αυτό από πολύ μικρές ηλικίες. Παίζουν ρόλο δηλαδή κοινωνικοί παράγοντες, η μάθηση, οι προσλαμβάνουσες των παιδιών και το γεγονός ότι δεν υπάρχει ενημέρωση. Εμπλέκονται δηλαδή πολλοί παράγοντες σε πολλά επίπεδα: ψυχολογικό, κοινωνικό, πολιτισμικό, ιατρικό, βιολογικό, οικονομικό, ανάλογα με την χρήση της ουσίας. Για παράδειγμα τα παιδιά βλέπουν αυτό το πράγμα να γίνεται γύρω τους, βλέπουν ότι όλοι κάνουν το ίδιο, πάνε στα μπαρ και τους δίνουν αλκοόλ, οπότε θεωρούν ότι δεν είναι κάτι επικίνδυνο άρα γιατί να μην το κάνουν. Παιδιά 12, 13, 15 ετών δεν έχουν αναπτύξει ακόμα τον εγκέφαλό τους και το αλκοόλ προκαλεί τεράστιες ζημιές. Δεν σημαίνει βέβαια ότι εφόσον κάποιος εθιστεί στο αλκοόλ ότι θα εθιστεί και σε άλλες ουσίες στη συνέχεια. Αυτό είναι κάτι που το βλέπουμε αλλά δεν είναι απαραίτητο ότι θα συμβεί. Όμως θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι το αλκοόλ είναι πολύ πιο επικίνδυνη ουσία από την ηρωίνη για παράδειγμα».
Ο καθηγητής ψυχολογίας πάντως τόνισε πως οι όποιες παρεμβάσεις πρέπει να είναι στοχευόμενες και να γίνουν συστηματικά όχι μόνο στα σχολεία αλλά και στις ίδιες της οικογένειες. Ειδικότερα, ανέφερε: «Μολονότι γίνονται κάποιες προσπάθειες δεν φαίνεται να είναι τόσο καλά στοχευμένες ίσως καθώς δεν έχουν καταφέρει να πείσουν, δεν πολυακούγονται, ίσως και να μη δίδεται η δέουσα σημασία. Υπάρχουν προγράμματα ολοκληρωμένα και καλά σχεδιασμένα που πρέπει να γίνουν. Το να γίνει μια παρέμβαση σε ένα σχολειό δεν έχει το ίδιο αποτέλεσμα γιατί αποτελεί μια μεμονωμένη ενέργεια. Δηλαδή αν υπάρξει μια ενημέρωση στο σχολείο και μετά το παιδί πάει στο σπίτι και έχει άλλες προσλαμβάνουσες ή πάει σε γάμους και του δίνουν να πιει τότε δεν υπάρχει κανένα νόημα και κανένα αποτέλεσμα. Χρειάζονται παραβάσεις παντού για να είναι αποτελεσματικές. Θα μπορούσαν αυτές να είναι αποτέλεσμα συνεργασίας του πανεπιστήμιου, της αυτοδιοίκησης και τω, κέντρων πρόληψης. Η χρήση αλκοόλ είναι ένα πολύ σύνθετο πρόβλημα και δύσκολο να λυθεί όταν υπάρχον τέτοια στερεότυπα ειδικά σε κάποια χωριά. Εμείς στο Τμήμα Ψυχολογίας στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ προσπαθούμε να έχουμε επιστήμονες εξειδικευμένους να μπορούν να διαχειριστούν το ζήτημα».
Αυξημένα ποσοστά θανάτων από αλκοόλ
Το μεγάλο πρόβλημα που υπάρχει στην Κρήτη με το αλκοόλ -το οποίο είναι ενταγμένο στην «κουλτούρα» του τόπου και πολύ συχνά τα παιδιά μαθαίνουν να πίνουν από μικρή ηλικία- φάνηκε το περασμένο καλοκαίρι στην αύξηση των τροχαίων…
Τα παραπάνω επισημάνθηκαν στην ημερίδα με θέμα «Αλκοόλ: από την πρόληψη στην θεραπεία» που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου.
Ο υπεύθυνος της Μονάδας Συμβουλευτικής Χανίων του «ΚΕΘΕΑ Αριάδνη», Γιώργος Γαβριλάκης σε δηλώσεις του αναφέρθηκε και σε περιστατικό που έχει καταγραφεί με 10χρονο παιδί να κάνει χρήση αλκοόλ:
«Στην Κρήτη δυστυχώς, οι άνθρωποι μαθαίνουν από πολύ μικροί να κάνουν χρήση του αλκοόλ. Έχουμε περίπου 10πλάσιους θανάτους αλκοόλ (και δεν συμπεριλαμβάνω σε αυτούς τα τροχαία με μέθη) από ό,τι έχουμε από την ηρωίνη. Αν βάλουμε και τα τροχαία που φέτος στην Κρήτη ήταν πάρα πολλά, τότε το πρόβλημα γίνεται εκρηκτικό.
«Στην Κρήτη δυστυχώς, οι άνθρωποι μαθαίνουν από πολύ μικροί να κάνουν χρήση του αλκοόλ. Έχουμε περίπου 10πλάσιους θανάτους αλκοόλ (και δεν συμπεριλαμβάνω σε αυτούς τα τροχαία με μέθη) από ό,τι έχουμε από την ηρωίνη. Αν βάλουμε και τα τροχαία που φέτος στην Κρήτη ήταν πάρα πολλά, τότε το πρόβλημα γίνεται εκρηκτικό.
Το πιο μικρό σε ηλικία περιστατικό που έχουμε καταγράψει είναι μαθητής τετάρτης δημοτικού. Ο μαθητής έκανε χρήση αλκοόλ και το σχολείο στο οποίο φοιτούσε απευθύνθηκε στο ΚΕΘΕΑ και ζήτησε βοήθεια. Αυτό είναι καταγεγραμμένο.
Επειδή στην Κρήτη είναι σχεδόν θέμα πολιτισμικό, υπάρχει άρνηση να κατανοήσουν ότι η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ είναι πρόβλημα και δυστυχώς από τα στοιχεία που διατηρούμε διαπιστώνουμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι στα Χανιά και πίνουν και οδηγούν μαζί. Από αυτούς που ρωτήσαμε περίπου το 60-70% και πίνει και οδηγεί, οι άλλοι που δεν οδηγούν ή δεν έχουν δίπλωμα (τους το έχει πάρει δηλαδή η τροχαία) ή δεν έχουν αυτοκίνητο γιατί το έχουν τρακάρει. Σε επίπεδο Χανίων αυτά τα στοιχεία».
Από την πλευρά του ο Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. ΟΚΑΝΑ και ψυχίατρος, Δήμος Φωτόπουλος, τόνισε: «Η Κρήτη έχει λίγο υψηλότερα ποσοστά από την υπόλοιπη Ελλάδα. Το πιο σημαντικό σημείο είναι η κοινωνική αποδοχή που υπάρχει για το αλκοόλ. Βλέπουμε ότι το να πίνει κανείς είναι παραπάνω από αποδεκτό και μάλιστα κάποιες φορές είναι το ζητούμενο.
Όταν αρχίζει κάποιος να έχει ανάγκη το αλκοόλ για να λειτουργεί σε φυσιολογικά πλαίσια, όταν έχει ανάγκη το αλκοόλ για να μπορέσει να κοιμηθεί το βράδυ, να βγει βόλτα και να ευχαριστηθεί τη συντροφιά με τους φίλους του ή το άλλο φύλο, τότε έχει πρόβλημα. Το αλκοόλ έχει το εξής ζήτημα: είναι μια ψυχοτρόπα ουσία που είναι νόμιμη και εύκολα προσβάσιμη. Η χρήση αλκοόλ κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης είναι υποτιμημένο θέμα. Οι έγκυες δεν πρέπει να πίνουν καθόλου αλκοόλ. Απαγορεύεται ιατρικά. Το αλκοόλ είναι μια ουσία που επηρεάζει την υγεία του εμβρύου και τη ψυχοκοινωνική εξέλιξή του. Η αποδεκτή ποσότητα αλκοόλ για τις εγκύους είναι μηδέν! Όπως ακριβώς και για τους ανήλικους».
Ειδικά στην Κρήτη που η κατάχρηση του αλκοόλ, ειδικά στις κοινωνικές εκδηλώσεις είναι αποδεκτή, το να αντιληφθεί κάποιος ότι έχει πρόβλημα είναι δύσκολο. Από την άλλη, η ανεκτικότητα που δείχνουν οι οικείοι στην αλλαγή της συμπεριφοράς του ατόμου λόγω της χρήσης αλκοόλ δεν βοηθά.
Η Μαρία Σμυρνάκη – Ψυχολόγος στο ΚΕΘΕΑ Αριάδνη: «Υπάρχει συνήθως μια ανοχή από τη σύζυγο ή τους γονείς για το γεγονός ότι ο άνθρωπός τους χάνει τον έλεγχο με τη χρήση αλκοόλ τόσο του πόσο πίνει όσο και των συμπεριφορών του. Είναι σημαντικό οι ίδιοι οι άνθρωποι να πάρουν βοήθεια για να βάλουν όρια στη συμπεριφορά του ατόμου που αντιμετωπίζει το πρόβλημα και να το οδηγήσουν να λάβει βοήθεια. Αυτό γίνεται μέσα από συναντήσεις στο ΚΕΘΕΑ που γίνονται στην αρχή και μετά μέσα από την ένταξή τους στην ομάδα οικογένειας στην οποία εκπαιδεύονται για το πώς θα διαχειριστούν τον άνθρωπό τους.
Ο κοινωνικοπολιτισμικός παράγοντας παίζει μεγάλο ρόλο στο να μην αποδεχθεί το άτομο το πρόβλημά του. Μάλιστα, οι άνθρωποι που καλούν μας λένε από το τηλέφωνο «Εγώ δεν είμαι αλκοολικός απλώς έχω κάποια θέματα που θα ήθελα να τα συζητήσω». Είναι δύσκολο τόσο να αναγνωρίσουν το πρόβλημά τους όσο και να κάνουν κάτι, γιατί το διάστημα που συμμετέχουν σε ομάδες είναι σε πλήρη αποχή από το αλκοόλ και αυτό είναι δύσκολο γιατί απομονώνονται πολύ κοινωνικά για να μπορέσουν να τα καταφέρουν ειδικά στην αρχή. Στην πορεία μαθαίνουν να συμμετέχουν στις κοινωνικές εκδηλώσεις και το διαχειρίζονται.
Το νόμιμο του πράγματος δεν βοηθά στο να αποδεχτεί κάποιος ότι έχει πρόβλημα, όσο και ο περίγυρός του. Οπότε είναι πιο δύσκολο».
Η αντιδήμαρχος Χανίων, Ελευθερία Αλιφιεράκη ανέφερε για την καμπάνια ενημέρωσης στα σχολεία που ετοιμάζει ο δήμος:
«Στις μέρες μας, και ειδικά στο νησί που ζούμε, τέτοιες δράσεις είναι απαραίτητες. Είτε η συνήθεια, είτε τα έθιμα στο νησί, είτε ο τρόπος που μεγαλώνουμε τα παιδιά μας, έχουν μέρος της ευθύνης για το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι νέοι σήμερα. Ξεκινάμε μια δράση ενημέρωσης στα σχολεία, κυρίως σε λύκεια, προκειμένου με το φυλλάδιο που έχουμε δημιουργήσει «Αλήθειες και Μύθοι για το αλκοόλ» να αντιληφθούν τα παιδιά πόσο σοβαρό είναι το θέμα και το ότι το αλκοόλ δεν είναι «μαγκιά» αλλά ένας επικίνδυνος δρόμος…».
