Άγνωστες σελίδες δόξας μέσα από τα ημερολόγια αγωνιστών

Με αναφορές από σημαντικής ιστορικής αξίας ημερολόγια θα κάνουμε το επετειακό μας αφιέρωμα στην 28^η Οκτωβρίου 1940.

Και θα ξεκινήσουμε από την έκθεση του Αριστείδη Παναγιωτάκη διοικητού του 44^ου Σ.Π.

Στις 28 Οκτωβρίου 1940, η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο κατά της Ελλάδος. Είχαμε προετοιμασθεί διότι εις τας 15 Αυγούστου τορπιλίστηκε εις το λιμάνι της Τήνου το καταδρομικό Έλλη, και την ίδια μέρα, βομβαρδίστηκε επιβατηγό πλοίο μεταξύ Ρεθύμνης και Ηρακλείου από αεροπλάνου αγνώστου εθνικότητας. Αυτά τα δύο επεισόδια ήταν προμηνύματα πολέμου. Έδρα του συντάγματος ήταν το Ρέθυμνο.

Μετά την κήρυξη του πολέμου η επιστράτευση του Συν/τος, σύμφωνα με το σχέδιο επιστρατεύσης, έγινε με ταχύτατο ρυθμό, των Ι και ΙΙ ταγμάτων στην περιοχή Αρμένων Ρεθύμνης, του δε ΙΙΙ τάγματος στην περιοχή Αποδούλου Αμαρίου.

Κατά τις πρώτες μέρες της Επιστρατεύσης Διοικητής του Συντάγματος ήταν ο ταγματάρχης Παναγιωτάκης Αρ. Την 4^η ημέρα τον διαδέχθηκε ο Αντ/ρχης Σέρβος Ι. και την 10^η ημέρα ο Αντ/ρχης Θειακός Ξεν. Και ως υποδιοικητής του ο Αντ/ρχης Κραουνάκης Σταμ.

Διοικητής του Ι τάγματος ο ταγ/ρχης Παναγιωτάκης Αρ.

Διοικητής του ΙΙ τάγματος ο ταγ/ρχης Ινιωτάκης Γεωρ.

Διοικητής του ΙΙΙ τάγματος ο ταγ/ρχης Ρολόγης Δημ.

Νοεμβρίου 16 Αναχώρηση του Συν/τος για τη Σούδα. Κατάλυσε στην περιοχή Νεροκούρου Χανίων.

Νοεμβρίου 22 1940. Αναχώρηση του Συν/τος για Πειραιά. Νηοπομπή 15 πλοίων συνοδευόμενη από 6 αντιτορπιλικά και δύο αεροπλάνα, έφτασε στον Πειραιά. Κανένα επεισόδιο κατά τον πλουν. Από τον Πειραιά το Σύνταγμα κινήθηκε οδικώς προς την περιοχή Προφ. Ηλία – Δαφνί- Δρομολόγιο: Πειραιεύς – Παλ. Κοκκινιά – Ιερά οδός – Χαϊδάρι.

Νοεμβρίου 25 Αναχώριση Σιδ/κώς από το Σιδ. Σταθμό Ρουφ για Αμύνταιο, μέσω Σιδ. Στ. Πλατύ Θεσ/κης όπου επιβιβάστηκε οδικώς στη Βασιλειάδα, όπου διανυκτέρευσε. Εκεί οδικώς και σταθμεύοντας σε διαφόρους περιοχές – Ολυμπιάδα- Βλαχοκερασιά – Άργος Ορεστικό- Ιεροπηγή, μπήκε στην Αλβανία την 1^η Δεκεμβρίου.

Αι κινήσεις του Συν/τος γίνονταν πάντοτε νύκτα, εν μέσω χιονοθυελλών, βροχών και χιονιών, υπό δραματικές συνθήκες λόγω των παγετώνων και του λασπώδους του εδάφους, εμποδίων που επιδρούσαν στην κίνηση των κτηνών και εν πολλοίς την φθορά των υλικών. Στην περιοχή Λουμπόνιο εξαιτίας των χιονοπτώσεων διακόπηκε η συγκοινωνία και παρουσιάστηκε έλλειψη τροφίμων και δη ψωμιού.

Σειρά έχει το ημερολόγιο του Εμμ. Σταγάκη που με τόσο γλαφυρό τρόπο μας μεταφέρει στο μέτωπο περιγράφοντας τα δεινά των Ελλήνων στρατιωτών.

«Την επομένη, αφού πήραμε τρόφιμα και μια ρέγκα, ο λοχαγός μου λέει να πάρω έξι στρατιώτες να ακολουθήσω τον Αξιωματικό Στρατοπεδάρχη του τάγματος να φύγομε να βρούμε σπίτια να μείνομε. Επρόκειτο για Αλβανικό χώρο. Φεύγομε φορτωμένοι με τους γυλιούς περνούμε το χωριό Ιεροπηγή και εισερχόμεθα στο Αλβανικό έδαφος. Ο τόπος ήταν χιονισμένος και δεν έβλεπες φύλλο δένδρου, όλα καλυμμένα με χιόνι. 15 ώρες βαδίζομε με ξεναγό. Απελπισμένοι τον απειλούσαμε γιατί μας οδηγούσε λάθος. Τέλος φθάσαμε βραδινή ώρα εις το χωριό Κεμπετιστα. Εκεί για πρώτη φορά βλέπομε τη φθορά του πολέμου από εχθρικά λάφυρα εγκαταλελειμμένα από τα υποχωρούντα Ιταλικά στρατεύματα. Ο κάθε στρατοπεδάρχης προσδιορίζει τα οικήματα που θα μένει ο λόχος. Είχα εξασφαλίσει 5 οικήματα. Ήρθε ο λόχος και μείναμε το βράδυ. Την επομένη το πρωί, αφού πήραμε το τσάι συνεχίζομε την πεζοπορία νύχτα και μέρα με βροχή και χιόνι, πολλές φορές νηστικοί και χωρίς ψωμί, με λασπωμένους δρόμους και νυχτερινές διανυχτερεύσεις σε δάση για να μη δίνουμε στόχο σε ιταλικά αεροπλάνα, με δύσκολες διαβάσεις και εξαθλιωμένοι από πείνα κούραση και την οδυνηρή ψείρα.

Έτσι βαδίζαμε νύχτα – μέρα και λέγαμε καλαμπούρια να διασκεδάζομε τον πόνο μας και την κούρασή μας που δεν ήταν μόνο η πεζοπορία, αλλά τις περισσότερες φορές αναβαστούσαμε και τα μουλάρια σε δύσβατους και κρυσταλλιασμένους δρόμους, που διχαλώνανε τα πόδια τους. Τα ξεφορτώναμε και τα φορτώναμε και περνούσαμε τους δύσβατους δρόμους και λέγαμε «καλύτερα στην πρώτη γραμμή».

Μια μέρα βαδίζομε σε δύσβατο δρόμο, που ‘πεφταν τα μουλάρια. Εμείς κουρασμένοι χωρίς ψωμί δύο μέρες. Στο τάγμα οι Στρατιώτες κάνουν στάση και με φωνές υβρίζον και βλασφημούν. Δεν προχωρούμε, θέλομε ψωμί. Ειδοποιείται ο Διοικητής του Συντάγματος και μας βγάζει ενθαρρυντικούς λόγους και μας λέει ο πόλεμος δεν είναι το τουφεκίδι, μα είναι οι κακουχίες, που υποφέρει ο στρατιώτης. Μας ενεθάρρυνε και διέταξε να μας δώσουν μισή κουραμάνα. Έτσι συνεχίζομε την πορεία να φτάσομε σε κανένα χωριό γιατί πλησιάζουν οι γιορτές των Χριστουγέννων.

Αναφέρομαι προσωπικώς σε ό,τι είδα και έζησα εις την εκστρατεία του Αλβανικού μετώπου στον πόλεμο με τους Ιταλούς που όλοι υποφέραμε και ο καθένας μπορεί να αναφέρεται προσωπικά το πώς πέρασε μα εγώ θεώρησα σκόπιμο να τα αναγράψω να διαβάζονται από τους νεώτερους. Οι πορείες μέρα και νύκτα με χιόνια και βροχή, κουρασμένοι, πεινασμένοι, ψειριασμένοι μας έφερνε πολλές φορές σε απόγνωση μα παίρναμε κουράγιο όταν μας έλεγαν για τις νίκες του στρατού και νοσταλγούσαμε να φθάσομε πιο γρήγορα εις την Πρώτη Γραμμή του Πολέμου. Με αυτές τις νυχθημερόν πορείες φθάσαμε εις την πόλη Κορυτσά και διασχίζομε νυχτερινή ώρα την πόλη και πηγαίνομε έξω σε μια κωμόπολη Λεσκοβίστη που είχε τζαμί και μιναρέ και Ιταλικά εφόδια εγκαταλελειμμένα από τα υποχωρούντα Ιταλικά στρατεύματα. Ο λόχος στεγάζεται σε σπίτια και το επιτελείο του λόχου σε ένα διώροφο σπίτι ελληνικό που ήταν βαμμένο με τα χρώματα της Ελληνικής Σημαίας. Μέσα έμενε μια γυναίκα με δύο κόρες και μας υποδέχθηκε εγκαρδίως και μας ετοίμασε φαΐ με πατάτες. Μας ανέφερε ότι ο άνδρας της είχε πάει εις Βουλγαρία. Αφού φάγαμε μας είπε, απάνω σας έχω στρώσει να βγείτε να βγάλετε τα εσώρουχά σας να τα βάλετε πάνω από το προσκέφαλό σας. Θα έρθω να τα πάρω να τα πλύνω, να τα σιδερώσω να σας τα φέρω πάλι να τα βάλετε το πρωί. Πράγματι έτσι έγινε. Όλη την νύχτα έπλενε και σιδέρωνε με τις δύο της κόρες και το πρωί τα φορέσαμε για λίγο, απαλλαγμένοι από την οδυνηρή ψείρα. Κάναμε μια εβδομάδα για ξεκούραση που μας έμεινε αξέχαστη. Φεύγοντας μας χαιρέτησε με δάκρυα και με ευχή τη Νίκη, να γυρίσουμε εις τα σπίτια μας. Ποτέ άλλοτε δεν συναντήσαμε τέτοια φιλοξενία γιατί πολλές φορές που μέναμε σε χωριά ζητούσαμε νερό και μας έλεγαν «σκα» (δεν έχει).

Βαδίζαμε μέρα και νύχτα παραμονές γιορτής Χριστουγέννων. Φθάνουμε στο χωριό Λουμπόνια που θα μείνει ο λόχος μας υπό στέγη μα έχει χιόνι 40 πόντους. Το επιτελείο του λόχου σε ένα σπίτι, διώροφο περιμανδρωμένο με ρουγόπορτα μα όπου μένουν οι Αξιωματικοί του λόχου και ο επιλοχίας βγάζει σκοπούς να φυλάγουν τα βράδια. Μαζί μένω και εγώ ως επιλοχίας του λόχου. Το κρύο είναι τσουχτερό και ανά μισή ώρα φυλάει κάθε σκοπός μα είναι 6 Νούμερα και ξυπνά ο ένας τον άλλο. Αυτός που είχε το σπίτι μένει στο ισόγειο. Μαζί του είχε και μια αίγα. Αναφέρω την υπηρεσία και πέφτομε να κοιμηθούμε. Οι σκοποί είναι φρουροί εις την εξώπορτα. Την επομένη είναι Χριστούγεννα μα πριν να σηκωθούμε χτυπά την πόρτα και ο Λοχαγός μου λέει σήκω να δεις ποιος χτυπά. Ανοίγω την πόρτα και ο Αλβανός κλαίει γιατί του κλέψαν την αίγα. Με ρωτά αν είχα σκοπό. Του φέρνω την υπηρεσία και λέει εις τον υποδιοικητή να καλέσει τους σκοπούς να ρωτήσει πώς αφού ήταν σκοποί μπήκαν και πήραν την κατσίκα. Τους ερωτά ένα – ένα μα κανείς δεν είδε. Τότε λέγει εις τον Κατσιράκη να με πάρει να βρούμε που μένουν… γιατί αυτοί σίγουρα την έχουν πάρει και να πληρώσει ο λόχος την κατσίκα. Βγήκαμε έξω που είχε χιονίσει και οι πατιές της κατσίκας και οι πατιές των στρατιωτών μας οδήγησαν στο σπίτι που έμεναν οι… επτά παρέα. Χτυπούμε την πόρτα και μας ανοίγουν, μας έλουσε ο καπνός του ψητού. Τους λέμε ποιος ο σκοπός μας και μας λένε ευχαρίστως κάνετε έρευνα. Αυτοί κάθονται τριγύρω σε φωτιά. Εμείς ερευνούμε. Γυρίζομε τέκια σανό που είχαν για τροφή των προβάτων, μα δε βρίσκομε τίποτα. Βγαίνομε έξω, πίσω από το σπίτι είναι το αίμα. Πηγαίνομε και λέμε εις το Λοχαγό ό,τι είδαμε, μα δεν βρήκαμε κρέας. Τότε πληρώνει του Αλβανού την κατσίκα 350 δραχμές να πάρει άλλη και λέει εις τον κύριο Κατσιράκη να καθίσει εις διανομή το μεσημέρι να δει, αν έλθουν να πάρουν συσσίτιο.

Ήταν ημέρα Χριστουγέννων και ο λόχος είχε φακές χωρίς λάδι και χωρίς αλάτι και μια σαρδέλα να βγάλομε αλάτι να αλατίσομε τη φακή. Ήρθε η ώρα της διανομής και ο λόχος μπαίνει στη γραμμή να πάρει τη φακή και να και ένας της παρέας των επτά και μπαίνει στη γραμμή και κρατά επτά καραβάνες.

Έρχεται η σειρά του και ο μάγειρας του βάζει φακές και στις επτά καραβάνες και φεύγει μα ο κύριος Κατσιράκης μου λέει να τον ακολουθήσω από απόσταση. Τον ακολουθώ και σε μια στροφή του δρόμου βλέπω να χύνει τις φακές. Του φωνάζω να με περιμένει, τον πλησιάζω και τον ερωτώ γιατί έριξε το φαγητό. Μου απαντά: «όλοι είστε μπουνταλάδες. Αύριο θα πάμε να σκοτωθούμε και θα πάμε πεινασμένοι;» του λέω «το ξέρω ότι εσείς πήρατε την αίγα και την φάγατε γιατί έβγαινε η μυρωδιά του ψητού, μα δεν βρήκαμε τίποτα και να μου πεις που την ψήνετε», να μου δώσεις το λόγο σου να έρθεις να σου δείξω και να φας και εσύ. Σου δίνω το λόγο μου. Ακολούθησε με. Μόλις φθάσαμε, ανοίγει την πόρτα και λέει εις τους άλλους: ο επιλοχίας μου έδωσε το λόγο του. Ετοιμάσετε να φάμε. Παρακολουθώ με ανοιχτό το στόμα. Κοιτάζω τη φωτιά βλέπω να βγάζουν τη φωτιά δεξιά αριστερά και τη στάχτη. Σηκώνουν τα ξύλα και βλέπω σε ένα λάκκο σε σούβλα την κοιλιά γεμάτη μπουκιές κρέας, ροδοκόκκινο και μου προτείνουν να κάτσω. Αρνήθηκα επειδή ήταν κλεμμένο. Έφυγα με ικανοποίηση γιατί έμαθα πως ψήνουν. Πήγα, ανέφερα πως είδα να χύνει τις φακές. Τον ακολούθησα και είδα που έψηναν το κρέας και να πληρώσομε την κατσίκα εις τον Αλβανό πως μπήκαν εις το σπίτι και έκλεψαν. Έμαθα αργότερα, μου είπε ο σκοπός πως τον απείλησαν να τον σκοτώσουν, εάν δεν τους άφηνε να μπούνε και εάν τους μαρτυρήσουμε».

Παντού τα πάντα λοιπόν. Από την αφήγηση του Εμμ. Σταγάκη αφαιρέσαμε στοιχεία που αναφέρονται στους δράστες. Δεν έχει πια καμιά σημασία ποιος έκλεψε τι. Κι η πείνα πάντα είναι ένας κακός σύμβουλος. Δίνει όμως και την ευκαιρία να αναδειχθούν ήρωες και άλλων κατηγοριών. Γιατί τάχα δεν είναι μεγάλος ηρωισμός να μην αφήνεις την αδυναμία σου να σου προκαλέσει ηθική ζημιά; Και να μένεις νηστικός όταν πεινούν κι οι άλλοι;;;».

Αυτά αναφέρουν τα ημερολόγια των αγωνιστών προκαλώντας το θαυμασμό μας για το φρόνημα εκείνων των νέων που ήξεραν να παλέψουν με το ίδιο σθένος εκτός από τον εχθρό και με την πείνα και τη στέρηση.

Τιμή και δόξα στους ήρωες αυτούς που βίωσαν τέτοιο Γολγοθά για να μένει τα Έθνος μας ελεύθερο και το γόητρο της Ελλάδας στις ψηλότερες ιστορικές κορφές.