Μου έτυχε να το δω κι αυτό: Ένα παιδί στην προκυμαία περπατούσε καμαρωτό κρατώντας σφιχτά το μπαλόνι του, ένα μπαλόνι δεμένο με κλωστή στα δυο του χέρια. Δίπλα του περπατούσε (μη γελάσετε), η …ευτυχία! Ήταν τόσο ευτυχισμένο και με κοίταζε στα μάτια χαμογελώντας σα να μου έλεγε, «βλέπεις τι όμορφο που είναι»;
Από την επόμενη στιγμή έβλεπα τους ανθρώπους στο δρόμο με ένα φανταστικό μπαλόνι στο χέρι να τους ακολουθεί πιστά. Το μπαλόνι αυτό του κάθε ενός ήταν γεμάτο με τις προσωπικές του αναμνήσεις και βιώματα.
Αυτό θα πρέπει να συμβαίνει με όλους τους ανθρώπους, συμπέρανα. Ο καθένας κουβαλά τις προσωπικές αναμνήσεις του και τα βιώματα, όπου κι αν πάει, όπου σταθεί, ότι κι αν κάνει. Είναι δεμένος μ’ αυτές και δεν μπορεί να ξεφύγει, σημαδεύουν τη ζωή του, τον ακολουθούν παντού, μέρα και νύχτα.
Τον περισσότερο χώρο μέσα στο κάθε μπαλόνι τον καταλαμβάνουν λέει τα βιώματα τα παιδικά, και μάλιστα εκείνα των πρώτων ημερών και εβδομάδων της ζωής, τότε που τα μαλακά και ευαίσθητα κύτταρα του βρεφικού εγκεφάλου προσπαθούν να σχηματοποιήσουν την αχνή εικόνα του μεγαλειώδους χρωματιστού κόσμου που αντικρίζουν μπροστά στα έκπληκτα μάτια τους. Όταν γεννιέται η ζωή συντελείται ένα θαύμα τόσο μεγαλειώδες και εκρηκτικό, όσο μελαγχολικός και περίλυπος είναι αντίστοιχα ο επίλογος του θανάτου.
Ας ξανάρθουμε όμως στο μπαλόνι: Ένα μέρος από τις αναμνήσεις και τα βιώματα που είναι κλεισμένα μέσα εκεί μετουσιώνονται σε όνειρα. Τα όνειρα είναι μεταμφιεσμένα και «ατάκτως ερριμμένα» βιώματα άγχη ή ταραχώδεις περίοδοι του βίου των καημένων των ανθρώπων που πάντα, σε όλες τις εποχές τους παρακολουθούμε να ψάχνουν για λίγα ψίχουλα ευτυχίας, ακριβώς όπως οι πεινασμένοι ψάχνουν στα σκουπίδια για το ξεροκόμματο.
Λένε και διάφορα άλλα οι ψυχολόγοι, οι ψυχίατροι, οι ψυχαναλυτές κι όλου του κόσμου οι ειδικοί: Ότι στα γονίδιά μας λέει κουβαλάμε τα βιώματα των προγόνων μας. Ίσως για παράδειγμα κουβαλάμε βιώματα από την πάλη του προγόνου μας ανθρώπου της ζούγκλας με άγρια ζώα που αγωνιζόταν να σκοτώσει για να εξασφαλίσει την προς επιβίωση τροφή του. Ίσως εκεί να βρίσκεται -φαντασθείτε- η αιτία του ανεξήγητου άγχους και της κατάθλιψης που νοιώθομε καμιά φορά (ενδογενής κατάθλιψη ονομάζεται αυτή). Γενικά η φαντασιακή αναδρομή στον πρόγονό μας της ζούγκλας μπορεί να εξηγήσει πολλά ανεξήγητα δημιουργήματα της σκέψης και της συμπεριφοράς μας. Όλα αυτά μέσα σ’ ένα τέτοιο, πολύχρωμο μπαλόνι βρίσκονται, σ’ εκείνο το μπαλόνι των αναμνήσεων που κουβαλάμε όλοι μας, ο καθένας το δικό του με καμάρι.
Οι συγγραφείς, όταν παίρνουν το μολύβι και γράφουν (καλή ώρα εγώ τώρα) που τα βρίσκουν νομίζετε αυτά που γράφουν; Από το μπαλόνι αυτό των αναμνήσεων τα βρίσκουν, απλά κάνουν μια επιλογή.
Η συνείδηση του εαυτού, αυτό το υπέρτατο δώρο, ένας θησαυρός πολύτιμος όσο η ζωή, κι εκείνος βρίσκεται μέσα στο ίδιο μπαλόνι. Είναι αυτή η συνείδηση που μας καθιστά ανθρώπους. Έχει βέβαια αυτή η συνείδηση ένα πολύ ακριβό κόστος: την πληγή της αίσθησης της θνησιμότητας που μας φορτώνει με άγχος.
Οι ψυχίατροι είναι οι καλύτεροι γνώστες του περιεχομένου αυτού του μπαλονιού που κουβαλάμε όλοι. Γι’ αυτό κρυφά ζηλεύω τους ψυχίατρους: Είναι οι πραγματικοί φιλόσοφοι της ιατρικής, οι σοφότεροι θνητοί του κόσμου ετούτου.
* Ο Μανόλης Καλλέργης είναι γιατρός
