Γιώργος Μαμαλάκης. Ένα όνομα, τρεις άνδρες και ένας κοινός προορισμός. Το εκτελεστικό απόσπασμα γιατί «σήκωσαν» το ανάστημά τους στους ναζί.
Ο πρώτος που έχει θέση στο αφιέρωμα αυτό ήταν ένας από τους 200 που εκτελέστηκαν στην Καισαριανή την Πρωτομαγιά του 1944.
Να θυμίσουμε ότι οι 200 της Καισαριανής ήταν Έλληνες πολιτικοί κρατούμενοι που εκτελέστηκαν την Πρωτομαγιά του 1944 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής από τις ναζιστικές δυνάμεις Κατοχής, ως αντίποινα για τη δράση της αντιστασιακής οργάνωσης του ΕΛΑΣ. Οι περισσότεροι από τους εκτελεσθέντες παραδόθηκαν στις δυνάμεις Κατοχής από το προηγούμενο καθεστώς, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των 200 ήταν μέλη του ΚΚΕ και του ΕΑΜ.
Αφορμή έδωσε η Διμοιρία του 8ού Συντάγματος του ΕΛΑΣ υπό τον ανθυπολοχαγό ΠΖ του Ελληνικού Στρατού Μανώλη Σταθάκη που επιτέθηκε κατά του διοικητή της 41ης Μεραρχίας Οχυρών και υποστράτηγου (Generalmajor) της ναζιστικής Γερμανίας Φράντς Κρεχ (Franz Krech) και της συνοδείας του στην περιοχή των Μολάων Λακωνίας στις 27 Απριλίου του 1944 με αποτέλεσμα το θάνατο αυτού και μελών της συνοδείας του. Την προηγούμενη ημέρα είχε γίνει η απαγωγή του υποστράτηγου Κράιπε από Βρετανούς και Έλληνες αντιστασιακούς στην Κρήτη. Το Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών με τη συνεργασία και του ΕΑΜ άφησε σκοπίμως να διαρρεύσει για λόγους προπαγάνδας ότι ο υποστράτηγος Κρεχ εκτελέστηκε από την Γκεστάπο ως αντιφρονούντας και έδωσε στη δημοσιότητα πλαστογραφημένο γράμμα του όπου καλούσε τους Γερμανούς στρατιώτες σε λιποταξία.
Ο Γιώργος Μαμαλάκης ήταν γιος του Γιάννη Μαμαλάκη από τα Αγκουσελιανά και γεννήθηκε το 1901. Ήταν βυρσοδειψεμεργάτης αλλά είχε ασχοληθεί από νεαρός με την πολιτική Στέλεχος του ΚΚΕ και του Εργατικού Κέντρου Πειραιά ήταν πολύ γνωστός για τη δράση του. Ήταν μάλιστα υποψήφιος βουλευτής Πειραιά στις εκλογές του 1935 με το ΕΜΕΑ. Στις 8-12-1932 καταδικάστηκε σε 8 μήνες φυλάκιση και ένα χρόνο εξορία για παράβαση του «ιδιώνυμου». Το 1935 εξόριστος στη Σίκινο και αργότερα στην Ακροναυπλία και την Πύλο.
Ο Γιώργος Μαμαλάκης βρέθηκε ανάμεσα στους 200 μαζί με άλλους τέσσερις Κρητικούς. Ήταν από τα Χανιά: ο Καλαφατάκης Θρασύβουλος, ο Κορναράκης Παναγιώτης, ο Μαριακάκης Νίκος και από το Ηράκλειο: ο Σουκατζίδης Ναπολέων.
Ο Γιώργος Μαμαλάκης εκτελέστηκε στα 43 του χρόνια. Οι πηγές μου αναφέρουν ότι άφησε μια κόρη, την Αμαλία, της οποίας όμως έχουν χαθεί τα ίχνη. Σίγουρα όμως θα είναι περήφανη για τον ήρωα πατέρα της.
Ο ήρωας αναφέρεται στην μεγάλη λίστα των εκτελεσθέντων εκείνη την Πρωτομαγιά του 44 στην Καισαριανή και είναι ο 105ος στη σειρά.
Την ίδια μέρα στο Ροδάκινο
Κι ενώ αυτά συμβαίνουν στην Αθήνα την Πρωτομαγιά του 1944, στο Ροδάκινο συμβαίνουν άλλα εξίσου θλιβερά για να προσθέσουν ένα ακόμα στεφάνι δόξας στην ηρωική περιοχή.
Ας πάρουμε όμως τα γεγονότα από την αρχή, σύμφωνα με όσα ανέφερε σε εμπνευσμένη ομιλία του ο καθηγητής φιλόλογος Ιωάννης Γεωρ. Ανδρουλιδάκης στο πλαίσιο επετειακής εκδήλωσης του χωριού.
Στο Ροδάκινο την περίοδο της Κατοχής συγκροτήθηκαν 3 αντιστασιακές ομάδες με αρχηγούς το Μανώλη Γιανναδάκη ή Γιαννά, τον Ανδρέα Κοτσίφη και τον Βαρδή Χομπίτη, οι οποίες βοήθησαν συμμαχικές αποστολές και συμμετείχαν σε διάφορα γεγονότα. Να αναφέρουμε την μάχη στον Τσιλίβδικα ανάμεσα στους Γερμανούς και το σώμα του Μπαντουβά, τη θηριωδία των Γερμανών που έκαψαν ζωντανές Ροδακινιώτισσες στην Καλή Συκιά, το φόνο του Γερμανού από το Μανώλη Γιαννά και τη φυλάκιση στη Φορτέτζα για 5-6 μήνες Ροδακινιώτες που βρίσκονταν στις αγγαρείες στην Αγία Γαλήνη, το κάψιμο του χωριού από τους Γερμανούς και τον εκτοπισμό των κατοίκων του, τη συμπλοκή στο Φρατί, τη συμμετοχή των αντάρτικων ομάδων του Ροδακίνου στην τελική φάση διαφυγής του στρατηγού Κράιπε από την παραλία του Περιστερέ.
Και φθάνουμε στα γεγονότα στο Φρατί.
Είχε προηγηθεί στις 17 Αυγούστου του 1943 ο φόνος ενός Γερμανού από το Μανώλη Γιαννά, που είχε ως συνέπειες το κάψιμο του χωριού, τη φυλάκιση των Ροδακινιωτών που βρισκόταν σε καταναγκαστικά έργα στην Αγία Γαλήνη και το χαρακτηρισμό της ευρύτερης περιοχής του χωριού ως απαγορευμένης ζώνης στην οποία απαγορευόταν η κίνηση και η διαμονή. Είναι χαρακτηριστικό ότι κανείς Ροδακινιώτης δεν βαρυγκώμησε για ό,τι υπέστη από την ηρωική ενέργεια του Γιαννά. Μια ηρωική πράξη, που είχε πανελλήνιο αντίκτυπο, ενός άξιου Ροδακινιώτη, ενός παλικαριού, για την οποία έχει κάνει ιδιαίτερη αναφορά ο Μιχαήλ Μυρ. Παπαδάκης.
Στην περιοχή Φρατί την 1η Μαίου του 1944 μια γερμανική περίπολος 9-10 ατόμων από το φυλάκιο του Πλακιά φτάνει στο Ροδάκινο για να διαπιστώσει εάν τηρείται η απαγόρευση που είχε επιβληθεί στους κατοίκους μετά το φόνο του Γερμανού από το Γιαννά. Στην περιοχή του χωριού βρήκαν τους Γιώργη Μαμαλάκη, το γιο του Αντώνη και τον Ανδρέα Λουκάκη και τους συνέλαβαν. Η τύχη τους γνωστή Αναφέρονται στους εκτελεσθέντες με τους Ανδρέα Ανδρουλιδάκη, Ανδρέα Ν. Κοτσίφη, Γεώργιο Χρ. Λουκογιαννάκη, Ιωάννη Πενθερουδάκη και Ευάγγελο Ν. Χομπίτη.
Μια ακόμα συμβολή των Ροδακινιωτών στον αγώνα για την ελευθερία.
Γεώργιος Μαμαλάκης του Κλέαρχου
Ο επόμενος της ηρωικής οικογένειας, στο σημερινό μας αφιέρωμα, ήταν ο γιος του Κλέαρχου Μαμαλάκη για τον οποίο κάναμε ιδιαίτερο αφιέρωμα πρόσφατα.
Όταν σκοτώθηκε ο αεροπόρος πατέρας του, τον Αύγουστο του 1922, σε διατεταγμένη υπηρεσία, στη Χίο, η μητέρα του ήταν έγκυος.
Γεννήθηκε σε ένα περιβάλλον που έβαζαν το χρέος για την πατρίδα πάνω από όλα. Ακολουθώντας το πρότυπο του ήρωα πατέρα του, έγινε κι αυτός αεροπόρος. Ο πόλεμος όμως τον υποχρέωσε να αλλάξει μετερίζι. Έπρεπε να τιμήσει τη γενιά του και να δώσει κι αυτός τον αγώνα του για τη λευτεριά. Η τύχη τον έφερε κοντά σε μια σπουδαία γυναίκα τη Λέλα Καραγιάννη. Αναφερόμαστε στη γυναίκα θρύλο. Για όσους δεν γνωρίζουν αν και υπάρχει οδός στην πόλη μας (ελπίζω να υπάρχει ακόμα).
Η Λέλα (Ελένη) Καραγιάννη γεννήθηκε το 1898 στο χωριό Λίμνη της Εύβοιας και ήταν κόρη του Αθανασίου Μηνόπουλου και της Σοφίας Μπούμπουλη. Ο πατέρας της γεννήθηκε στο Πήλι της βόρειας Εύβοιας, ενώ η μητέρα της εικάζεται πως καταγόταν από τις Σπέτσες. Η ίδια έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στην Αθήνα, όπου γνώρισε και παντρεύτηκε τον Σμυρνιό φαρμακοποιό Γεώργιο Καραγιάννη, με τον οποίο απέκτησε επτά παιδιά.
Κατά την κατοχή, έγινε μέλος της Αντίστασης, μετατρέποντας το σπίτι της σε αρχηγείο της οργάνωσης «Μπουμπουλίνα». Την οργάνωση δημιούργησε και χρηματοδότησε η ίδια, το 1941. Τον Οκτώβρη του 1941 συνελήφθη και μετά από 7 μήνες απελευθερώθηκε. Στόχος της οργάνωσης ήταν η φυγάδευση Βρετανών στρατιωτών (είχε οργανώσει δίκτυο 150 στρατιωτών) στο Κάιρο αλλά και δολιοφθορές κατά του εχθρού. Η οργάνωση διώχθηκε ανηλεώς από τη Διεύθυνση Ειδικής Ασφαλείας του Κράτους, κάτι που οδήγησε, μεταπολεμικά, στην καταδίκη των μελών της Ειδικής Ασφάλειας.
Η Καραγιάννη δημιούργησε και δίκτυο κατασκοπείας το οποίο, μεταξύ άλλων, συγκέντρωσε πληροφορίες για τις κινήσεις των γερμανικών πλοίων, υπέκλεψε σχεδιαγράμματα αεροδρομίων και διοχέτευσε πληροφορίες για Έλληνες συνεργάτες των αρχών κατοχής.
Το καλοκαίρι του 1944, η Λέλα Καραγιάννη είχε γίνει και συνεργάτης του κατασκοπευτικού δικτύου Απόλλων, οπότε και συνελήφθη μαζί με πέντε από τα παιδιά της και βασανίστηκε στα κρατητήρια της οδού Μέρλιν. Η σύλληψη έγινε καθώς ο συνεργάτης των Γερμανών, Γιώργος Ριζόπουλος, ζήτησε από την Καραγιάννη να μεσολαβήσει για να τον συνδέσει, μαζί με τον αρχηγό των Ταγμάτων Ασφαλείας, Ντερτιλή, με το δίκτυο του Απόλλωνα. Ο Ριζόπουλος όμως συνελήφθη και κατέδωσε την Καραγιάννη με αποτέλεσμα τη σύλληψή της, μαζί με δύο συνεργάτες της. Η Καραγιάννη είχε αναφέρει ότι, σε μελλοντική απόβαση των Βρετανών, τα Τάγματα Ασφαλείας θα μπορούσαν να «προσφέρουν μεγάλες υπηρεσίες».
Μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Χαϊδαρίου και ύστερα από λίγο διάστημα, εκτελέστηκε από τους Γερμανούς κατακτητές στο παρακείμενο άλσος Χαϊδαρίου, μαζί με άλλους 57 αγωνιστές της Αντίστασης, στην πλειοψηφία τους συνεργάτες της S.O.E, στις 8 Σεπτεμβρίου 1944, περίπου ένα μήνα πριν από την Απελευθέρωση. Η εκτέλεσή της πιθανόν να ήταν αποτέλεσμα της πολιτικής των Ες Ες, των Βάλτερ Σιμάνα και Βάλτερ Μπλούμε, η οποία παρέκαμψε την πιο μετριοπαθή πολιτική των Γερμανών στην Ελλάδα εκείνη την περίοδο.
Η σχέση του με την Καλή Καλό
Στην ομάδα της «Μπουμπουλίνας» δεν έμπαινε καθένας. Έτσι και μόνο ότι ο Γιώργος Μαμαλάκης έγινε συνεργάτης της αυτό και μόνο του αποτελεί ένα σημαντικό εύσημο ανδρείας.
Κάθε αποστολή που αναλάμβανε την έφερνε σε πέρας με μεγάλη επιτυχία. Σε μια από αυτές όμως συνάντησε και τη γυναίκα της ζωής του. Ένα πανέμορφο κοριτσάκι που ήταν ήδη επιτυχημένη καλλιτέχνις, αστέρι του θεάτρου και της επιθεώρησης. Ήταν η ηθοποιός Καλή Καλό επίσης Ρεθεμνιώτικης καταγωγής.
Ήταν κόρη του Νίκου Δαμβέργη της οικογενείας των φαρμακοβιομηχάνων και της Χρύσας κόρης του στρατηγού Γ. Καλοχριστιανάκη υπασπιστή του Βενιζέλου.
Το πάθος της μητέρας της για το θέατρο στάθηκε αφορμή να γεννηθεί η Καλή σχεδόν πάνω στη σκηνή. Από μικρό παιδί άρχισε να υπηρετεί το θέατρο. Τον πρώτο της ρόλο της έδωσε ο Σπύρος Μελάς στα 3 της χρόνια. Σύντομα έγινε αγαπητή στο κοινό. Ήταν μια Ελληνίδα Σίρλευ Τεμπλ, παιδί θαύμα του καιρού της.
Έρχεται όμως ο πόλεμος και η Κατοχή. Μάνα και κόρη αρχίζουν να περιοδεύουν με τα μπουλούκια στην επαρχία για να εξασφαλίσουν ένα πιάτο φαΐ. Επιχειρούν να καταταγούν στον ΕΛΑΣ αλλά μετά από πολλές περιπέτειες καταλήγουν και πάλι στην Αθήνα. Η Καλή πηγαίνει στο «Μοντιάλ» του Μακέδου, όπου γνωρίζει από κοντά τα ιερά τέρατα του θεάτρου: τις αδελφές Καλουτά, τον Χριστόφορο Νέζερ, την Ντιριντάουα, τη Βέμπο, τον Μανέλλη, τη Λαίδου, τον Τραϊφόρο, τον Κοκκίνη, τον Αυλωνίτη. Εκείνη την εποχή δεν είχε κλείσει ακόμη τα 13 αλλά ήταν ήδη μια καλοσχηματισμένη γυναίκα. Συναντιέται με τον μελλοντικό της σύζυγο Γιώργο Μαμαλάκη, που φοιτούσε στη Σχολή Ικάρων. Δύο χρόνια αργότερα εκείνος θα τη ζητήσει σε γάμο από τη μητέρα της, που αντιδρά εξαιρετικά βίαια και κλειδώνει την Καλή στο σπίτι. Η Καλή θα το σκάσει και με τη συγκατάθεση του πατέρα της, καθώς ήταν ανήλικη παντρεύεται τον καλό της.
Μαζί στη ζωή μαζί και στην Αντίσταση. Ο πόλεμος κοντεύει να τελειώσει όταν η Καλή αντιλαμβάνεται ότι θα γίνει μητέρα. Ο Γιώργος όμως δεν πρόλαβε καν να συνειδητοποιήσει ότι έρχεται ένα νέο πλάσμα στον κόσμο ένα δικό του παιδί.
Ανάμεσα στα μέλη της οργάνωσης που συλλαμβάνουν οι Γερμανοί είναι κι αυτός.
Βιώνει την κόλαση της οδού Μέρλιν όπου υπομένει απάνθρωπα βασανιστήρια. Σωπαίνει μέχρι το τέλος γιατί ήθελε να κοιτάξει την αρχηγό του στα μάτια αν το έφερνε η τύχη.
Αυτό έγινε όταν τους μετέφεραν για εκτέλεση. Μέχρι και την τελευταία στιγμή η Λέλα έδινε κουράγιο σε όλους για να αντικρίσουν περήφανα το θάνατο σαν Έλληνες. Αυτό θα ήταν και το τελευταίο τους χτύπημα στον εχθρό.
Έτσι πέρασε στην αθανασία ο Γιώργος Μαμαλάκης του Κλέαρχου. Πήγε να συναντήσει τον ήρωα πατέρα του, αλλά και τον ήρωα παππού του, τον Στρατή Μαμαλάκη με το όνομα,
Λίγους μήνες μετά γεννήθηκε η κόρη του, Σήμερα το κορίτσι αυτό είναι μια διάσημη ζωγράφος και ζει στην Ελβετία με τον άνδρα της. Ονομάζεται Γιούλη Μαμαλάκη Βίντμερ και έγινε γνωστή από μια δική της τεχνοτροπία στα εικαστικά.
Ένας ακόμα Γιώργος Μαμαλάκης αναδεικνύεται από τις έρευνές μας. Αυτός λέγεται ότι σκοτώθηκε από τους ναζί στην Κοξαρέ, στα 14 χρόνια του, επειδή πήγαινε φαγητό στους αντάρτες. Αυτή η πληροφορία όμως δεν έχει τεκμηριωθεί οπότε η έρευνα συνεχίζεται.
Πηγές:
Βικιπαίδεια
Ομιλία καθηγητή Ανδρουλιδάκη στο Ροδάκινο
Εύας Λαδιά: Κλέαρχος Μαμαλάκης
