Η λέξη «έπος» αρχικά σήμαινε «λόγος» και τα κατά καιρούς ρηθέντα απ’ τον μεγαλοφυή και πληθωρικό (σωματικά μόνο) Θ. Πάγκαλο θα μπορούσαν να συρραφούν και ν’ αποτελέσουν «σπουδαία» έπη.
Τα τελευταία «αποφθέγματά» του είχαν στο στόχαστρο το νησί μας, καθότι κατά τον «πασοκόλιθο» Πάγκαλο το 1821 δεν επαναστάτησε αντιστοίχως με την παλαιά Ελλάδα. Μάλιστα υπήρξαν -κακώς- και αντιδράσεις λόγω της προκλητικότητας των δηλώσεων, πράγμα «ασυνήθιστο» για τον «γίγαντα με το μυαλό νάνου», για να θυμηθώ ένα άλλο «ρητό» του.
Μα βέβαια έχει «δίκιο» ο Πάγκαλος, οι Κρητικοί «κώλωσαν» και το 1821 και το 1840 και το 1866 και το 1897, χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι σε παγκρήτια σύσκεψη των οπλαρχηγών Μ. Κουρμούλη, Μ. Κόρακα, Ν. Μαλικούτη, Ι. Ξωπατέρα, Χατζημιχάλη και εκατοντάδες άλλοι Κρητικοί στην εν λόγω περίοδο συσκέπτονταν υπό την καθοδήγηση του… Πρετεντέρη, ως επίτιμοι προσκεκλημένοι του. Πολλοί απ’ αυτούς μάλιστα παρέδωσαν στην τότε ελληνική πρεσβεία μιας Αφρικανικής χώρας τον εχθρό του Κιουταχή, ως ένδειξη καλής θέλησης. Επιπλέον προς επίρρωση της άποψης του διαπρεπούς πολιτικού, ο Σπύρος Κιαγιαλεδάκης στις 9-Φεβρουαρίου 1897, κατά τη διάρκεια του βομβαρδισμού από τους «συμμάχους» διέταξε τον αέρα να πάρει την ελληνική σημαία, για να μην προκληθεί διπλωματικό επεισόδιο, ενώ ο «αγέρωχος» Πάγκαλος την ίδια εποχή μετά από 99 χρόνια στα Ίμια πρόταξε το ευσταλές κορμί του και το έκανε ιστό για να κρατηθεί όρθια η ελληνική σημαία.
Δεν γνωρίζω βέβαια, αν για τις «ιστορικές» γνώσεις του ανδρός θα μπορούσε να βοηθήσει η σύζυγός του -η τελευταία- που αν δεν κάνω λάθος είναι Κρητικιά. Επίσης δεν ξέρω αν οι περίφημες ιστορικές του απόψεις περί συμβολής της Κρήτης στην ελληνική επανάσταση θα μπορούσαν να διατυπωθούν πριν μερικά χρόνια που οι «αφελείς» Κρητικοί έδιναν κάτι ποσοστά απόλυτα στο κόμμα του Πάγκαλου.
Επίσης θα ήθελα να υπομνήσω στον «πολύ» Πάγκαλο πως αν τον ακούσει ο χωριανός μου ο Μιχάλης Κόρακας θα σηκωθεί απ’ τον τάφο του, έξω απ’ τον Άη Γιώργη στην Πόμπια ή απ’ τη Χανιώπορτα που στέκει και τηρεί και θα του κάνει ότι έκανε στον Αλήκο το 1815. Μάχη της Ακρόπολης, του Φαλήρου, Εξαμήλι στην Κόρινθο, Ναύπλιο, μέρη που ο Πάγκαλος φωτογραφιζόταν με τον… Άκη και μιλούσαν για τη «δημοκρατική» παράταξη.
* Ο Μιχάλης Τζανάκης είναι φιλόλογος-συγγραφέας
istor.tzanakis@gmail.com