«Το 2014 η Ελλάδα ήταν πολύ κοντά στο να ολοκληρώσει το πρόγραμμά της [=το δεύτερο μνημόνιο] …Η νέα ελληνική κυβέρνηση που ανέλαβε το 2015 διάλεξε άλλους δρόμους για την οικονομική της πολιτική».
Αυτά μας υπενθύμισε πρόσφατα ο Valdis Dombrovskis, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Συνδύασα τη δήλωσή του με τον τίτλο του γνωστού διηγήματος του Γεωργίου Βιζυηνού, για να θυμίσω με τη σειρά μου ότι το 2015, αντί να βγούμε από το δεύτερο μνημόνιο όπως ήταν ο προγραμματισμός, βρεθήκαμε στην πόρτα της εξόδου από την Ευρωζώνη, επιβλήθηκαν κεφαλαιακοί έλεγχοι στις τράπεζες και υπογράψαμε τρίτο μνημόνιο από το οποίο είναι άγνωστο πότε θα βγούμε και το 2016 καλούμαστε να λάβουμε μέτρα 5,4 + 3 δισεκατομμυρίων ευρώ, ενώ το μέλλον δείχνει ζοφερό.
Για τις παραπάνω άκρως δυσμενείς εξελίξεις δεν ευθύνονται θεοί και δαίμονες. Υπεύθυνοι είναι πρώτα οι βουλευτές του ελληνικού κοινοβουλίου, επειδή το 2014 δεν εξέλεξαν Πρόεδρο της Δημοκρατίας από πρόθεση, με σκοπό δηλαδή να ανατρέψουν την προηγούμενη κυβέρνηση. Και για να μην ξεχνάμε, στη μη εκλογή ΠτΔ συνέπραξαν καθοριστικά οι βουλευτές της ΔΗΜΑΡ. Είναι το κόμμα που σήμερα συνεργάζεται με το τέως κυβερνητικό ΠΑΣΟΚ και ζητά την παραίτηση της κυβέρνησης που το ίδιο έφερε στην εξουσία. Στο λεξικό του μέλλοντος η συμπεριφορά της ΔΗΜΑΡ θα καταγραφεί ως συνώνυμο της ξεδιαντροπιάς.
Υπεύθυνος είναι κυρίως ο ελληνικός λαός που με τη διπλή ψήφο του, τον Ιανουάριο και τον Σεπτέμβριο του 2015, αποφάσισε να αλλάξει κυβέρνηση τη στιγμή που η οικονομική κατάσταση έβαινε βελτιούμενη: για το 2015 υπήρχε πρόβλεψη για έξοδο στις αγορές και οικονομική ανάπτυξη 2,5-2,9.
Στον τόπο τούτο δεν μας αρέσει να αναγνωρίζουμε τα λάθη μας, ειδικά όταν είναι ολέθρια. Αντί να οργίζονται εναντίον των δανειστών και κυρίως εναντίον του κυβερνώντος κόμματος, γιατί δεν τήρησε τις προεκλογικές υποσχέσεις του, λογικό θα ήταν οι ψηφοφόροι του να οργίζονται εναντίον του εαυτού τους. Οι συμπολίτες μας ανέδειξαν δύο φορές στην κυβέρνηση την τέως «αντιμνημονιακή» Αριστερά, ενώ γνώριζαν ότι οι υποσχέσεις της δεν ήσαν υλοποιήσιμες και ενώ είχαν επίμονα και επανειλημμένα προειδοποιηθεί, και μάλιστα σε δραματικούς τόνους, ότι η πολιτική της θα ήταν καταστροφική όχι μόνο στην οικονομία αλλά σε όλους τους τομείς. Οι διαστάσεις που πήρε το προσφυγικό οφείλονται σε μέγιστο βαθμό στην ιδεοληψία και την ανεπάρκεια της κυβέρνησης.
Σήμερα υφιστάμεθα λοιπόν τις «συνέπειες της [όχι και τόσο] παλαιάς ιστορίας», δηλαδή της μη εκλογής ΠτΔ το 2014 και του αποτελέσματος των εκλογών του 2015. Για να διατηρήσουμε κάποιες αμυδρές ελπίδες εξόδου από την κατάσταση αυτή υπάρχει ένας και μόνος τρόπος: να μάθουμε να διακρίνουμε την πραγματικότητα από τη φαντασία και το μακροπρόθεσμο συμφέρον από τις απατηλές υποσχέσεις και τη συνθηματολογία. Και να θυμόμαστε πάντα ότι, ενώ το 2015 πήραμε και πάλι τον κατήφορο, μπορεί να μην έχουμε δει ακόμη τα χειρότερα.
* Ο Μιχαήλ Πασχάλης είναι Ομότιμος Καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης
