Αλκυονίδες ημέρες ονομάζεται μία περίοδος καλοκαιρίας που παρατηρείται συνήθως από τα μέσα Δεκεμβρίου έως τα μέσα Φεβρουαρίου. Η ονομασία αυτή έχει Αρχαιοελληνική προέλευση και καταγράφηκε από τον Πατέρα της Μετεωρολογικής επιστήμης, τον Αριστοτέλη.
Οι ημέρες αυτές της καλοκαιρίας, στην καρδιά του χειμώνα, γνωστές ως «Aλκυόνιαι» ήταν συνυφασμένες με τον αστέρα Αλκυόνη, ο οποίος την εποχή αυτή μεσουρανεί κατά τις βραδινές ώρες και επομένως είναι ορατός στις ανέφελες νύκτες του Ιανουαρίου και είναι ορατός στο σύμπλεγμα των Πλειάδων. Από το γεγονός αυτό οι ημέρες που ήταν ορατός ο αστέρας Αλκυών ονομάσθηκαν Αλκυονίδες ημέρες.
Οι Αλκυονίδες ημέρες όμως αναφέρονται και στην Ελληνική μυθολογία, σύμφωνα με την οποία η Αλκυόνη ήταν κόρη του Αιόλου, του θεού των ανέμων. Ζούσε στα ακρογιάλια της θάλασσας με τον άντρα της, τον Κήυκα, και αισθάνονταν τόσο πολύ αγαπημένοι και ευτυχισμένοι, ώστε παρομοίαζαν τους εαυτούς τους με το ζευγάρι των κορυφαίων θεών, τον Δία και την Ήρα. Για την ασέβειά τους αυτή ο Δίας οργίστηκε τόσο πολύ που μεταμόρφωσε τον Κήυκα σε όρνιο. Η Αλκυόνη, χωρίς να γνωρίζει τι είχε συμβεί, έτρεχε παντού, αναζητώντας τον αγαπημένο της σύζυγο. Οι θεοί του Ολύμπου τη λυπήθηκαν και τη μεταμόρφωσαν σε θαλασσοπούλι, την Αλκυόνα, που μοιάζει να ψάχνει στις θάλασσες για να βρει το χαμένο της σύζυγο. Η τιμωρία όμως της Αλκυόνης παρέμενε ακόμη βαριά αφού αντίθετα από τα άλλα πουλιά που γεννούσαν με καλές καιρικές συνθήκες την άνοιξη, αυτή γεννούσε μέσα στην καρδιά του χειμώνα, οπότε τα μανιασμένα κύματα της θάλασσας της παρέσυραν τα αυγά ή τα νεογέννητα πουλιά, κάνοντάς την να κλαίει σπαραχτικά. Για άλλη μια φορά, οι θεοί του Ολύμπου τη λυπήθηκαν και ο Δίας πρόσταξε για 15 μέρες μες στο Γενάρη να κοπάζουν οι άνεμοι και ο ήλιος να ζεσταίνει τη φύση, ώστε να μπορέσει η Αλκυόνα να κλωσήσει τα αυγά και τα νεογέννητα πουλάκια να μπορέσουν να πετάξουν.
Η Αλκυόνα, σύμφωνα με την παράδοση, είναι ένα πουλί που συμβολίζει τη γαλήνη, την προστασία και παύει τη θαλασσοταραχή. Αν και αποδημητικό πουλί, δε φεύγει, αλλά έρχεται το φθινόπωρο, ενώ φεύγει αρχές Μαρτίου. Γεννά τα αυγά του στις σχισμές των βράχων της θάλασσας.
Από Μετεωρολογικής πλευράς, μετά από επιστημονική μελέτη η οποία στηρίχθηκε στην επαναλειψημότητα εμφάνισης των ημερών καλοκαιρίας στην περίοδο από μέσα Δεκεμβρίου έως μέσα Φεβρουαρίου, διαπιστώθηκε ότι η καλοκαιρία αυτή οφείλεται στην επέκταση ενός Βαρομετρικού Υψηλού από τον Ατλαντικό ωκεανό πάνω σε ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη και τη Μεσόγειο θάλασσα. Η επικράτηση του ισχυρού αυτού Βαρομετρικού Υψηλού παρεμποδίζει την διέλευση των βαρομετρικών χαμηλών με αποτέλεσμα να διατηρείται καλός καιρός με ηλιοφάνεια κατά τη διάρκεια της ημέρας, ανέφελος ουρανός κατά τη διάρκεια της νύκτα αλλά και με αρκετή ψύχρα, ενώ οι άνεμοι στα πελάγη είναι εξασθενημένοι. Στην Κρήτη οι καιρικές αυτές συνθήκες είναι ιδανικές από πολλές πλευρές, για την υπόλοιπη Ελλάδα όμως καθώς και στην Ευρώπη παρατηρείται συνήθως δριμύ ψύχος τις βραδινές ώρες, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που παρατηρούνται έντονες ομίχλες που δημιουργούν σημαντικά προβλήματα σε πολλές δραστηριότητες.
Πολλοί είναι εκείνοι οι οποίοι παρατηρώντας μία περίοδο καλοκαιρίας στα τέλη του Δεκέμβρη ή μέσα στον Ιανουάριο να την συνδυάζουν με τις Αλκυονίδες ημέρες. Δεν έχουν άδικο στο συλλογισμό τους, αφού το κύριο χαρακτηριστικό των Αλκυονίδων ημερών είναι η καλοκαιρία. Σύμφωνα όμως με την Μετεωρολογική γνώση απαιτείται να πραγματοποιηθεί ο προστατευτικός σχηματισμός του εκτεταμένου Βαρομετρικού Υψηλού, ώστε και εμείς οι μετεωρολόγοι να αποκαλέσουμε τις ημέρες αυτές ως Αλκυονίδες. Επιπλέον οφείλουμε να σημειώσουμε ότι οι Αλκυονίδες ημέρες δεν κάνουν κάθε χρόνο την εμφάνισή τους σύμφωνα με την παραπάνω επιστημονική γνώση, αλλά παρόλα αυτά είναι δυνατό να παρατηρούνται περίοδοι καλοκαιρίας, κυρίως σε τοπικό επίπεδο και όχι σε ολόκληρη την Ελλάδα ή ακόμη και στην Ευρώπη.
Μέχρι και σήμερα οι Αλκυονίδες ημέρες δεν έχουν κάνει την εμφάνισή τους στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη. Παρόλα αυτά στην Κρήτη παρατηρείται καλοκαιρία, η οποία όπως φαίνεται από τα προγνωστικά δεδομένα θα διατηρηθεί και τις επόμενες ημέρες. Μάλιστα η θερμοκρασία κατά τη διάρκεια της ημέρας αναμένεται να σημειώσει ιδιαίτερα υψηλές τιμές, ξεπερνώντας ακόμη και τους 21˚C σε πολλές περιοχές στα Βόρεια του νησιού εξαιτίας της ενίσχυσης των Νοτίων ανέμων, οι οποίοι σε ορισμένες περιοχές στα Βόρεια θα φθάσουν σε εντάσεις έως και τα 7 Μποφώρ. Από την Τρίτη αναμένεται να εξασθενήσουν και να στραφούν από Νοτιοδυτικές έως Δυτικές διευθύνσεις με τάση όμως ενίσχυσης στα πελάγη, ενώ και η θερμοκρασία από την Τετάρτη αναμένεται να αρχίσει να σημειώνει σταδιακή πτώση.
*Ο Εμμανουήλ Λέκκας είναι μετεωρολόγος. MSc, π. διευθυντής ΕΜΥ