Η αξιοποίηση του πλούσιου πολιτιστικού θησαυρού της πόλης με την προβολή και ανάδειξη των σπουδαίων αρχαιοτήτων που φιλοξενούνται στα μουσεία του Ρεθύμνου, μπορεί να επιτευχθεί αποτελεσματικά μέσα από τη συνέργεια των μουσείων αλλά και τη συνεργασία τους με άλλους τοπικούς, εκπαιδευτικούς ή πολιτιστικούς φορείς. Μια συνέργεια που μπορεί να δώσει στους χώρους αυτούς νέα αναπτυξιακή ώθηση κάνοντάς τους ακόμα πιο ελκυστικούς για το κοινό.
Η αλληλεπίδραση των μουσείων με την τοπική κοινωνία, ώστε πρώτα οι δημότες της πόλης και στη συνέχεια οι επισκέπτες της, να έρθουν σε άμεση επαφή με τα μουσεία, τα μνημεία και την ιστορία του τόπου, αποτελεί ζητούμενο σήμερα. Άλλωστε τα μουσεία είναι αυτά που αποτελούν τον συνδετικό κρίκο του παρελθόντος με το παρόν του κάθε τόπου. Είναι αυτά που κρατούν ζωντανή τη μνήμη της κάθε περιοχής. Η ανάληψη πρωτοβουλιών και δράσεων προς αυτή την κατεύθυνση κρίνεται απαραίτητη.
Η συνέργεια των μουσείων μεταξύ τους, η υιοθέτηση πρακτικών που θα τα φέρουν ακόμα πιο κοντά στην κοινωνία, θα αφορά ουσιαστικά την επικοινωνία των μουσείων μεταξύ τους μέσα από κοινές δράσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, προβολή στο διαδίκτυο αλλά και μέσα από ένα δίκτυο πολιτιστικών διαδρομών που θα «ταξιδεύει» τους ρεθεμνιώτες και τους επισκέπτες στα μουσεία της πόλης, με βάση τις χρονικές περιόδους των αρχαιοτήτων που αυτά φιλοξενούν. Ξεκινώντας για παράδειγμα από το Παλαιοντολογικό Μουσείο, ο επισκέπτης μπορεί να βρεθεί στο Αρχαιολογικό, στη συνέχεια στο Εκκλησιαστικό, ακολούθως στο Ιστορικό Λαογραφικό και να καταλήξει στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Πρόκειται για δράσεις και πρωτοβουλίες που δεν απαιτούν επί της ουσίας πολλά χρήματα, αλλά ένα διάλογο και μια συνεργασία των μουσείων που μόνο οφέλη θα έχει τόσο για τους ίδιους τους χώρους όσο και για την τοπική κοινωνία.
Οι προοπτικές αυτές αλλά και πώς οι μουσειακοί χώροι μπορούν να γίνουν ακόμα πιο προσιτοί στους πολίτες και ιδιαίτερα στους νέους, επισημάνθηκαν στη διάρκεια της εκδήλωσης που διοργάνωσε η Εφορία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου, με αφορμή τον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων, που είχε ως θέμα «Μουσεία για μια κοινωνία με προοπτικές».
Οι αρχαιολόγοι του Ρεθύμνου ανέδειξαν τόσο τις αρχαιότητες που φιλοξενούνται στους χώρους της πόλης όσο και το ρόλο των ίδιων των μουσείων, κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στις δυνατότητές τους, στις δράσεις και τις πρωτοβουλίες που μπορούν να αναληφθούν, αλλά παράλληλα και στα προβλήματα που πρέπει άμεσα να αντιμετωπιστούν και άπτονται κυρίως με τη λειτουργία τους.
Αναφορά στη διάρκεια της εκδήλωσης έγινε στο Παλαιοντολογικό Μουσείο Ρεθύμνου-Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου, τα ευρήματα του οποίου τους επόμενους μήνες προσωρινά θα φιλοξενηθούν στην αίθουσα του Αγίου Φραγκίσκου. Η έκθεση θα περιλαμβάνει αντικείμενα από τη νεολιθική περίοδο έως και την περίοδο της ενετοκρατίας, προκειμένου να προβληθεί η διαχρονική ιστορία του Ρεθύμνου. Η διάρθρωση της έκθεσης θα γίνεται σε χρονολογικές ενότητες, στο πλαίσιο των οποίων θα εκτεθούν περίπου χίλια αντικείμενα, είτε τοποθετημένα σε προθήκες, είτε ελεύθερα στο χώρο, ενώ για την κατανόηση του ιστορικού πλαισίου και των εκθεμάτων θα αξιοποιηθούν σύγχρονα εποπτικά μέσα με το κατάλληλο πληροφοριακό υλικό.
Επίσης αναφορά έγινε στο Εκκλησιαστικό Μουσείο της Μητρόπολης, στο Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο, στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στο Μουσείο της Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης που λειτουργεί στο «Ξενία», αλλά και της μόνιμης συλλογής της Ελένης Γλύκατζη Αρβελέρ «600+1 μολύβια».
Η προϊσταμένη της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου Αναστασία Τζιγκουνάκη, μιλώντας στα «Ρ.Ν.» τόνισε: «Το Ρέθυμνο έχει αρκετά μουσεία που καλύπτουν πολλές περιόδους και θεματικές και μέσα από την εκδήλωση θέλαμε να αναδείξουμε τις δυνατότητες όσμωσης μεταξύ αυτών, τις κοινές δράσεις, την προβολή μεταξύ τους αλλά και τα προβλήματα που υπάρχουν. Να υπάρξει δηλαδή ανταλλαγή απόψεων, προβληματισμών για τη καλύτερη λειτουργία όλων των χώρων και για την καλύτερη συνεργασία μεταξύ μας.
Να υπάρξει ένας διάλογος ευρύς για την υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων στα μουσεία, ένας διάλογος για τη συχνότητα των εκθέσεων, τα πωλητήρια, το ρόλο των φίλων των μουσείων, για την αξιοποίηση των μηχανισμών χρηματοδότησης. Το κάθε μουσείο αντιμετωπίζει και επιμέρους προβλήματα αλλά γενικά η συνέργεια μεταξύ των μουσείων μιας πόλης, μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει. Θα μπορεί η συνεργασία αυτή να προβληθεί και μέσα από κάποια κοινά φυλλάδια, από διαδρομές, από ένα δίκτυο μουσείων, μια προβολή και στο διαδίκτυο.
Οι προοπτικές είναι τα μουσεία να κρατάνε πάντα το ρόλο τους για την ευαισθητοποίηση του κόσμου σε ό,τι έχει να κάνει με την ιστορία του, με την καταγραφή την αρχαία και τη σύγχρονη του ανθρώπινου γίγνεσθαι».
Η κυρία Τζιγκουνάκη έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στη διαρκή επικοινωνία των μουσείων μεταξύ τους, ώστε αυτά να είναι σε διαρκή αλληλεπίδραση με την κοινωνία και να συνεχίσουν να επιτελούν το ρόλο τους. Όπως είπε μια συστηματική συνεργασία με ανταλλαγή επιστημονικών εμπειριών και προώθηση κοινών δράσεων, θα μπορέσει να συμβάλλει και στην επίλυση ζητημάτων που απασχολούν τους μουσειακούς χώρους, δίδοντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα περαιτέρω ανάπτυξής τους και κυρίως καθιστώντας τα ενεργά και ζωντανά κύτταρα στην πολιτιστική ζωή του τόπου.
«Ουσιαστικά είναι θέματα που αφορούν τη δημιουργία μιας κοινής επικοινωνιακής βάσης μεταξύ των μουσείων και συλλόγων για συνεργασία σε επιστημονικό επίπεδο με κοινές δράσεις για μια σταδιακή εξέλιξη ενός πλέγματος μεταξύ τους. Μπορούμε επίσης να διοργανώνουμε κοινές συναντήσεις ετησίως για τους τρόπους αντιμετώπισης των διάφορων προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε πάγια, όπως των κτιριακών εγκαταστάσεων, των συνθηκών συντήρησης και του προσωπικού, να συζητήσουμε για πρακτικές ταξινόμησης του υλικού, διαχείρισης καταστροφών, ζητήματα πληροφόρησης και ζητήματα που έχουν να κάνουν με την αλληλεπίδραση με την τοπική κοινωνία.
Εκπαιδευτικά προγράμματα, προβολή στο διαδίκτυο κοινές δράσεις, όπως είναι οι Ημέρες Μουσείων, συμμετοχή στις εκδηλώσεις των κατοίκων της παλιάς πόλης Ρεθύμνου, τη σύνδεση παραδοσιακών και σύγχρονων μορφών τέχνης μέσα από αντιπαραβολή καλλιτεχνικών έργων σε διαφορετικές χρονικές περιόδους κ.τ.λ.».
Η παρουσίαση για τα «Μουσεία της πόλης του Ρεθύμνου: Πραγματικότητα και Προοπτικές», έγινε από την κυρία Αναστασία Τζιγκουνάκη και τον αρχαιολόγο Κώστα Γιαμπιτζόγλου.
Οι αρχαιότητες του Ρεθύμνου «ταξιδεύουν» στον κόσμο
Η Ειρήνη Γαβριλάκη τμηματάρχης του τμήματος Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων της Εφορίας του Ρεθύμνου, στην παρουσίασή της έκανε μια ιστορική αναδρομή των αρχαιοτήτων του Ρεθύμνου, που από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 έχουν ταξιδέψει σε περιοδικές εκθέσεις σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, αλλά και του εξωτερικού. Η ίδια αναφέρθηκε στην σπουδαιότητα αυτών των εκθέσεων, που έδωσαν τη δυνατότητα τόσο στην προβολή των εκθεμάτων σε άλλους αρχαιολογικούς χώρους, αλλά και στην επαφή του κοινού ανά τον κόσμο με αυτά, αλλά και τη δυνατότητα των ίδιων των αρχαιολόγων να ανταλλάξουν εμπειρίες με συναδέλφους τους στο εξωτερικό.
Όπως είπε, από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 η ΚΕ Εφορία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, ήταν πρωτοπόρος στις περιοδικές εκθέσεις. Ευρήματα από τους Αρμένους, το Γεράνι, την Ελεύθερνα, το Μοναστηράκι το Αποδούλου, αλλά και άλλες περιοχές του Νομού, έκαναν το γύρο του κόσμου συμμετέχοντας σε κορυφαίες εκθέσεις, όπως το 1994 στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, το 1996 στην Ατλάντα, το 2003 στο Πεκίνο, το 2008 και το 2014 στη Νέα Υόρκη.
Σε σχετικές δηλώσεις της στα «Ρ.Ν.» η κυρία Γαβριλάκη, ανέφερε: «Η φετινή Διεθνής Ημέρα Μουσείων είναι αφιερωμένη στο θέμα «μουσείο μια κοινωνία με προοπτικές». Μιας και βρισκόμαστε στο κομβικό σημείο της προσωρινής μεταστέγασης του Αρχαιολογικού Μουσείου στον Άγιο Φραγκίσκο και εν όψει της δημιουργίας του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου, αποφασίσαμε να κάνουμε μια εκδήλωση που θα κλείνει τον κύκλο του υφιστάμενου πολύ σημαντικού, ως προς τα ευρήματά του, μουσείου.
Παρουσιάσαμε τις εκθέσεις τις περιοδικές τις οποίες το Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου συμμετείχε με εκθέματα. Αυτές έγιναν και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έγιναν πολλές και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τη γνωριμία της αρχαιολογικής φυσιογνωμίας του Ρεθύμνου από άλλους ανθρώπους στο εξωτερικό. Είμαστε πολύ ευχαριστημένοι γι’ αυτό. Η συχνότητα σε σχέση με το μέγεθος του μουσείου είναι πολύ μεγάλη. Έχουν ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο ευρήματα όλων των εποχών από τις πιο πρώιμες, δηλαδή από αντικείμενα του σπηλαίου Γερανίου που εκτίθενται αυτή τη στιγμή μέχρι και ρωμαϊκά ευρήματα της ρωμαϊκής περιόδου».
Στο τέλος της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκε συναυλία με την τραγουδίστρια Ελένη Δραμιτινού και τον μουσικό Κωστή Κουτελιδάκη.
