Αναδιφώντας το χθες (67)

Οι ολιγοήμερες διακοπές των «Ρεθεμνιώτικων Νέων», μας αναγκάζουν να διακόψουμε σήμερα τη θεματική που έχουμε ξεκινήσει με τις δύσκολες ιστορικά στιγμές του Ρεθύμνου και να ασχοληθούμε με ένα άλλο θέμα, πιο επίκαιρο. Κι αυτό προκειμένου να προλάβουμε να σας ενημερώσουμε για την εκδήλωση που προετοιμάζουμε τη Δευτέρα 20 Αυγούστου στις 7.00 μ.μ. στο Σχολικό Μουσείο του Δήμου Ρεθύμνης στην Αμνάτο.

Η εκδήλωση περιλαμβάνει τρία μέρη. Στο πρώτο η ορχήστρα της Δημοτικής Φιλαρμονικής υπό τον Στέλιο Αποστολάκη θα μας μεταφέρει στον κόσμο του Μάνου Χατζηδάκη. Στο δεύτερο μέρος θα παρουσιαστεί η Συλλογή Σχολικών βιβλίων του Γιώργου Π. Εκκεκάκη, της εκπαιδευτικής πινακίδας «130 Ελληνικά Αλφαβητάρια» και του βιβλίου «Τα Κρητικά σχολικά βιβλία» από τον υπογραφόμενο. Στο τρίτο μέρος της εκδήλωσης θα τιμηθούν δύο ερίτιμες κυρίες, οι συνταξιούχοι εκπαιδευτικοί Ελένη Φραγκούλη-Κοτζαμπασάκη, η οποία επί δέκα τέσσερα συναπτά έτη υπηρέτησε την εκπαίδευση της Αμνάτου, και Ευγενία Σπαντιδάκη-Ζαμπετάκη, για το σύνολο της εκπαιδευτικής και κοινωνικής της προσφοράς. Στη συνέχεια θα γίνουν τα εγκαίνια της Έκθεσης και η παρουσίαση των «Ελληνικών Αλφαβηταρίων». Θα ακολουθήσει μικρή δεξίωση στον δροσόλουστο αύλειο χώρο του Μουσείου.

Το Σχολικό Μουσείο χρησιμοποιεί από το 2005 στον εκθεσιακό του χώρο κατά κόρον τις Πινακίδες ως εκπαιδευτικά εργαλεία. Μια τέτοια Πινακίδα, πρωτότυπη στο είδος της, αναφέρεται στην Ελληνική εκπαιδευτική ιστορία, εκ παραλλήλου με την Κρητική και ειδικότερα με τη Ρεθεμνιώτικη, την περίοδο από το 1661, που λειτούργησε το πρώτο Κρητικό σχολείο, μέχρι το 1965. Μια άλλη, ακόμα μεγαλύτερη Πινακίδα, περιλαμβάνει έναν χάρτη της Κρήτης με τα 1200 περίπου εκπαιδευτήρια που λειτούργησαν σ’ αυτήν την παραπάνω χρονική περίοδο. Τον χάρτη αυτό πλαισιώνουν μικρότερες Πινακίδες με τα 240 συνολικά διδακτήρια που λειτούργησαν την περίοδο 1840-1967 στο Νομό Ρεθύμνης. Σε λίγες μέρες τους τοίχους του Μουσείου θα κοσμεί και η νέα Πινακίδα, με 130 Νεοελληνικά Αλφαβητάρια της περιόδου 1771-2006, σε γραφιστική επιμέλεια της Ελένης Αλεβυζάκη.

Η Συλλογή σχολικών βιβλίων του Γιώργου Π. Εκκεκάκη διαθέτει δύο σχεδόν εκατοντάδες βιβλίων, από τα οποία τα 65 που θα εκτεθούν μπορούν να χαρακτηριστούν ως «Κρητικά», με την έννοια ότι γράφτηκαν από Κρήτες συγγραφείς είτε εκδόθηκαν από Κρήτες εκδότες είτε τυπώθηκαν σε Κρητικά τυπογραφεία. Από αυτά ξεχωρίζει μια δεκάδα, που με τα ίδια κριτήρια μπορούν να χαρακτηριστούν ως «Ρεθεμνιώτικα» και έχουμε τη χαρά να τα παρουσιάσουμε στις σημερινές «Αναδιφήσεις». Σχεδόν όλα έχουν τυπωθεί στο τυπογραφείο του «Ρεθεμνιώτη Γουτεμβέργιου», όπως προσφυώς αποκλήθηκε, του πρωτοπόρου δηλαδή τυπογράφου και βιβλιοπώλη Στέλιου Καλαϊτζάκη (1840-1917). Την τυπογραφική τέχνη την είχε μάθει στην Αθήνα στο «Τυπογραφείον Ραδαμάνθυος» του θείου του Εμμανουήλ Βυβιλάκη. Κατέβηκε στην Κρήτη κατά την επανάσταση του 1866 και ήταν συνυπεύθυνος, μαζί με τον Ηλία Μανιό, για την εκτύπωση της επαναστατικής εφημερίδας «Κρήτη». Το τυπογραφείο του στο Ρέθυμνο το έστησε λίγο πριν το 1880 και ήταν για δύο δεκαετίες το μοναδικό στην πόλη. Ας δούμε όμως τώρα αναλυτικά τα «Ρεθεμνιώτικα σχολικά βιβλία».

Σύμμικτα ήτοι απάνθισμα εκ χρονολογίας και μαθηματικής γεωγραφίας, ερανισθέν, και κατ’ ερωταπόκρισιν συντεθέν παρά Κωνσταντίνου Χ. Ψαρουδάκη του Κρητός, προς χρήσιν των δημοτικών σχολείων. Εν Αθήναις. Εκ της Τυπογραφίας του Ραδαμάνθυος. 1843, 8^ο, σ. δ’- 30, (Επανεκδόσεις: 1. Σύμμικτα έκδοσις δευτέρα με πολλάς προσθήκας εκ του τυπογραφείου Σ. Κ. Βλαστού, 1852 (σελίδες δ’- 83). 2. Σύμμικτα έκδοσις τρίτη επιδιορθωμένη Εν Ερμουπόλει Σύρου, τύποις Α. Κουκουλά και Ρ. Πρίντεζη, 1862).

Χριστιανικής Διδασκαλίας Μάθημα Τμήματος Α’. Προσευχαί δια τ’ αλληλοδιδασκόμενα παιδία Τρίτη Έκδοσις Αδιαλείπτως προσεύχεσθε, Εν παντί ευχαριστείτε Α’ επιστ. προς Θεσαλ. Παύλ. του Αποστ. Β’, 17 Εν Ρεθύμνη Τύποις Ραδαμάνθυος – 1880

Ο Καλός πατήρ Συλλογή Ηθικών Διηγημάτων προς χρήσιν των αλληλοδιδακτικών σχολείων. Μετά εικονογραφιών Εν Ρεθύμνη Τυπογραφείον Στυλ. Εμμ. Καλαϊτσάκη – 1884

Ξενοφώντος Ανάβασις μετανεχθείσα εις την γραφομένην γλώσσαν υπό Μ. Ι. Βρατσάνου διευθυντού του εν Αθήναις Διδασκαλείου προς χρήσιν των δημοτικών σχολλείων έκδοσις Δ. επιθεωρηθείσα Τεύχος Α’ Εν Ρεθύμνη Τυπογραφείον Στ. Εμ. Καλαϊτσάκη Βιβλιοπωλείον Στ. Εμ. Καλαϊτσάκη 1884

Στοιχειώδης Χριστιανική Κατήχησις, προς χρήσιν των μαθητών των Δημοτικών Σχολείων, υπό Διομήδους Κυριακού, καθηγητού της Θεολογίας εν τω Εθνικώ Πανεπιστημίω – κατ’ επιτομήν εκ της υπό του αυτού φιλοπονηθείσης Χριστιανικής Κατηχήσεως χάριν των μαθητών των ελληνικών σχολείων και κατά τον διαγωνισμόν εγκριθείσης # Εν Ρεθύμνη, Τυπογραφείον Βιβλιοπωλείον Στ. Εμ. Καλαϊτσάκη – 1885

Τα προς χρήσιν των παίδων: Α’ Άσματα υπό της Δεσποίνης Ιω. Πετρώφ. Β’ Μικρά διηγήματα μεταφρασθέντα εκ του ρωσσικού υπό της ιδίας # Εν Ρεθύμνη Τύποις Στυλ. Καλαϊτζάκη – 1887

Στοιχειώδης Γεωγραφία της Ευρώπης, της Ελληνικής Χερσονήσου και της Μικράς Ασίας. Υπό Χαραλάμπους Ι. Φραγάκη, πρωτοβαθμίου διδασκάλου και διευθυντού του εν Ρεθύμνη προτύπου. Προς χρήσιν των μαθητών των Δημοτικών Σχολείων αμφοτέρων των φύλων. # Εν Ρεθύμνη Τυπογραφείον Βιβλιοπωλείον Στ. Εμ. Καλαϊτσάκη – 1888

Γεωγραφία της Κρήτης υπό Εμμ. Σ. Λαμπρινάκη, διδασκάλου του εν Ρεθύμνη Πρωτύπου – Εκδίδοται δαπάνη του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ρεθύμνης Ρέθυμνα Τύποις Στυλ Καλαϊζάκη. – 1890

Η φίλεργος μέλισσα, ήτοι αναγνώσματα δια την Γ’ τάξιν των δημοτικών σχολείων αμφοτέρων των φύλων, επιμελεία των σχολειακών εφορειών Ρεθύμνης, εκδίδονται μετά καταλλήλων ποιημάτων, Εν Ρεθύμνη, Τύποις Στυλιανού Καλαϊτζάκη 1894

Αναγνώσματα διά την Δ’ τάξιν των Δημοτικών Σχολείων αμφοτέρων των φύλων, επιμελεία των Σχολειακών Εφορειών Ρεθύμνης Εκδίδονται μετά καταλλήλων ποιηματίων Εν Ρεθύμνη Τύποις Στυλιανού Καλαϊτζάκη – 1894

Παιδικά Διηγήματα προς χρήσιν της Α’ και Β’ τάξεως του Δημοτικού Σχολείου. Επιμελεία των Σχολειακών Εφορειών Ρεθύμνης # Εν Ρεθύμνη έτει 1895 Τύποις Στ. Καλαϊτζάκη – 1895

Τα βιβλία αυτά, που μας κάνουν περήφανους ως Κρήτες και Ρεθεμνιώτες ειδικότερα, και άλλα 281 περιλαμβάνονται στην εντυπωσιακή κατηγορία των Κρητικών σχολικών βιβλίων και αναφέρονται στην έκδοση του υποφαινόμενου «Τα Κρητικά σχολικά βιβλία (1813-1995). Η Συλλογή του Γιώργου Π. Εκκεκάκη». Το βιβλίο αυτό, το οποίο υπέχει θέση καταλόγου της Έκθεσης, θα προσφερθεί στους ενδιαφερόμενους που θα παραβρεθούν στη Αμνάτο στις 20 Αυγούστου. Σας περιμένουμε με χαρά στην πνευματική μας αυτή εκδήλωση, για να τιμήσουμε τους ανθρώπους που προαναφέραμε, που με τον τρόπο τους ο καθένας και η καθεμιά προσέφεραν τα μέγιστα στην εκπαίδευση του τόπου μας. Μαζί τους δεν θα λησμονήσουμε να αναφέρουμε τιμητικά τους αείμνηστους συνεργάτες του Μουσείου Νομπέλ Αρμάν (†2015), Μαρία Τσιριμονάκη (†2017), Μιχάλη Παπαδάκη (†2018) και Αλκιβιάδη Μαυράκη (†2018).