Ανεκτέλεστα παραμένουν 271 πρωτόκολλα κατεδάφισης αυθαιρέτων κτισμάτων σε παραλίες, δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις σε όλη την Κρήτη, ενώ η τελευταία πράξη κατεδάφισης που έγινε πέρυσι στα Χανιά αφορούσε ένα πρωτόκολλο του 2009, δηλαδή εκκρεμούσε εδώ και εννιά ολόκληρα χρόνια.
Η απουσία χρηματοδότησης και οι χρονοβόρες δικαστικές διαμάχες είναι οι βασικές αιτίες που, σύμφωνα με τη συντονίστρια της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης, επικρατεί αυτή η δυσάρεστη εικόνα με τα δεκάδες αυθαίρετα σε κάθε γωνιά του νησιού να εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους, πρώτα από όλα για την ίδια την ανθρώπινη ζωή, όσο και για το ίδιο το περιβάλλον.
Οι μεγαλύτερες αυθαιρεσίες, σύμφωνα με την ίδια, εντοπίζονται στο βόρειο παραλιακό μέτωπο και αφορούν τόσο κατοικίες, όσο και ξενοδοχειακές μονάδες και καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντας.
Ο νομός Ρεθύμνου, σύμφωνα με τα στοιχεία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, είναι ο νομός με τα λιγότερα πρωτόκολλα κατεδάφισης, καθώς αριθμεί μόλις 7. Ακολουθεί ο νομός Χανίων με 74 και ο νομός Ηρακλείου με 80, ενώ τα πρωτεία κατέχει ο νομός Λασιθίου με 110 πρωτόκολλα κατεδάφισης.
Όπως ανέφερε η συντονίστρια της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης η κατεδάφιση δεν γίνεται με βάση τη σειρά κατά την οποία έγινε η καταγγελία ή ο έλεγχος από τις αρμόδιες υπηρεσίες, αλλά με βάση τη σοβαρότητα και την επικινδυνότητα της παράβασης, όπως αυτή κρίνεται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Περιβάλλοντος με βάση τα κριτήρια που έχουν τεθεί.
Ωστόσο, όπως είπε η κ. Κοζυράκη, ο λογαριασμός της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης είναι μηδενικός και δεν μπορεί να προχωρήσει καμία πράξη κατεδάφισης. Σύμφωνα με την ίδια έχουν γίνει δυο αιτήματα από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης προς το «Πράσινο Ταμείο» για να καταβληθεί το ποσό των 400.000 ευρώ και στη συνέχεια των 600.000 ευρώ, προκειμένου να μπορέσουν να προχωρήσουν οι κατεδαφίσεις. Η κ. Κοζυράκη διευκρίνισε ότι το ποσό για κάθε κατεδάφιση ποικίλει, ανάλογα την παράβαση. Όπως είπε μπορεί να ξεκινά από 20.000 ευρώ και να φτάσει μέχρι και τις 300.000 ευρώ.
Ειδικότερα η συντονίστρια της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης Μαρία Κοζυράκη, μιλώντας για την κατάσταση που επικρατεί στο νησί ανέφερε:
«Τα πρωτόκολλα κατεδάφισης αφορούν καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, σπίτια, κατοικίες, ξενοδοχεία. Υπάρχει μια λίστα η οποία εκκρεμεί σήμερα για την Κρήτη και αριθμεί 271 πρωτόκολλα κατεδάφισης. Για το Ρέθυμνο εκκρεμούν 7 πρωτόκολλα κατεδάφισης. Τα Χανιά είναι στα 74 και το Ηράκλειο στα 80. Και ο νομός Λασιθίου που είναι ο αρχηγός είναι 110 Η τελευταία κατεδάφιση έγινε στα Χανιά το 2017 και αφορούσε απόφαση πρωτοκόλλου κατεδάφισης του 2009. Απο την εικόνα που έχω τα περισσότερα πρωτόκολλα κατεδάφισης αφορούν αυθαίρετα κατά μήκος του βόρειου οδικού άξονα, στην παραλία και στον αιγιαλό.
Για να εκδοθεί ένα πρωτόκολλο κατεδάφισης συνήθως προηγείται καταγγελία πολίτη, έλεγχος των υπηρεσιών ή ακόμα και εισαγγελική παρέμβαση. Για την Κρήτη συνήθως είναι καταγγελίες, αλλά και αυτοψίες υπηρεσιακών παραγόντων. Εμείς εκτελούμε τις αποφάσεις κατεδάφισης, είμαστε το εκτελεστικό όργανο των αποφάσεων που έρχονται από οποιονδήποτε και από οπουδήποτε. Η πραγματικότητα είναι ότι υπάρχει καθυστέρηση γιατί δεν υπάρχουν χρηματοδοτήσεις. Ήδη έχουμε καταθέσει αίτημα για χρηματοδότηση στο Πράσινο Ταμείο για το 2018 καθώς έχουμε μηδενικό προϋπολογισμό για κατεδαφίσεις. Γι’ αυτόν τον λόγο εξήγγειλαν τώρα με τροπολογίες τη μεγάλη χρηματοδότηση αποκεντρωμένων διοικήσεων για να εκτελέσουν κατεδαφίσεις. Κάθε κατεδάφιση δεν κοστίζει το ίδιο. Μπορεί να κοστίζει για παράδειγμα 20.000 ευρώ και μπορεί να είναι κατεδάφιση σε ξενοδοχειακές μονάδες στις οποίες κοστίζει 300.000 ευρώ. Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, τα οποία ξεκινούν με μια εργολαβία 20-25.000 ευρώ, προέκυψε ταβάνι αμιάντου στην πορεία που αποτελεί ειδική εργολαβία και έφτασε η εργολαβία στις 40.000 ευρώ. Κι έχουμε και περίπτωση ξενοδοχειακής μονάδας στην Ελούντα, όπου οι παραβάσεις είναι τέτοιες που κοστολογούν ότι η εργολαβία φτάνει τις 300.000 ευρώ».
Η συντονίστρια της Αποκεντρωμένης Διοίκησης κ. Μαρία Κοζυράκη υποστήριξε ότι έχει συγκροτηθεί μια λίστα με αυθαίρετα κτίσματα από ολόκληρη την Κρήτη, τα οποία έχουν καταγραφεί από την Κτηματική Υπηρεσία, που έχει κινήσει τη διαδικασία για την κατεδάφισή τους. Η κ. Κοζυράκη αναφέρθηκε στις καταπατήσεις που έχουν γίνει από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τουριστικό κλάδο και ανέφερε πως μόλις δοθεί η χρηματοδότηση που απαιτείται θα συνεχίσουν με αμείωτη ένταση οι κατεδαφίσεις στο νησί.
Ειδικότερα ανέφερε: «Υπάρχει αρκετά μεγάλη καταπάτηση και αυθαιρεσία κατά μήκος του βόρειου οδικού άξονα, συνήθως από διάφορες εγκαταστάσεις και δραστηριότητες που εξυπηρετούν τον τουρισμό. Σε κάθε περίπτωση έχουμε μια πρόκριση του ιδιωτικού συμφέροντος έναντι του δημοσίου, το οποίο όμως είδαμε περίτρανα από τα τελευταία γεγονότα που οδηγεί. Έχουμε περίπτωση όπου μπήκε σε κρίση η ίδια η πολιτική προστασία και πέθαναν τόσοι άνθρωποι, καθώς δεν υπήρχε καμία δίοδος και διαφυγή προς δημόσιο χώρο και είναι δυστύχημα το ότι πρέπει να έχουμε τραγικά γεγονότα για να καταλήξουμε στο αυτονόητο. Σε κάθε περίπτωση η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης μόλις εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση, γιατί τώρα είμαστε στο μηδέν, θα συνεχίσει τις κατεδαφίσεις κανονικά και θα εκτελέσει όλα αυτά που πρέπει για το δημόσιο συμφέρον. Ένα πρόβλημα στην εκτέλεση των πρωτοκόλλων είναι η έλλειψη χρηματοδότησης και ένα δεύτερο οι μεγάλες δικαστικές διαμάχες. Κάποιος με ενστάσεις και προσφυγές μπορεί να κερδίσει χρόνια μέχρι να εκδικαστούν αυτά και να εκτελεστούν τα πρωτόκολλα».
Περιβαλλοντικές οργανώσεις: «Κατεδαφίσεις αυθαιρέτων: άσκηση επικοινωνίας ή νέο ξεκίνημα;»
Με επιφυλακτικότητα υποδέχονται οι περιβαλλοντικές οργανώσεις ANIMA, Αρκτούρος, ΑΡΧΕΛΩΝ, Δίκτυο Μεσόγειος SOS, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Εταιρία Προστασίας Πρεσπών, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Καλλιστώ, MEDASSET, Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Greenpeace και WWF Ελλάς την τροπολογία με τίτλο «Επείγουσες ρυθμίσεις για κατεδαφίσεις αυθαιρέτων κτισμάτων σε αιγιαλό και δασικές εκτάσεις» της Αττικής, καθώς και τις σχετικές δηλώσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου. Ειδικότερα σε ανακοίνωση τους τονίζουν:
«Η προβλεπόμενη έκτακτη διαδικασία έκδοσης πράξεων κατεδάφισης αυθαιρέτων, με υπουργική απόφαση και μετά από αυτοψία των επιθεωρητών δόμησης του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αποτελεί ένα προσωρινό και εξαιρετικά αδύναμο μέτρο, καθώς οι επιθεωρητές δόμησης για τη νότια Ελλάδα είναι μόνο επτά, ενώ για τη βόρεια Ελλάδα είναι εννιά.
Θετικά στοιχεία αναγνωρίζουν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις στην τροπολογία που προβλέπει μέτρα προστασίας των υγροτόπων της Αττικής με έκταση έως 80 στρέμματα, οι οποίοι ορίζονται στο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αττικής ως περιοχές προτεραιότητας Α’ για προστασία. Πρόκειται για μέτρο, το οποίο τους θωρακίζει μέχρι την οριοθέτησή τους και είναι απαραίτητο να επεκταθεί και να περιλάβει όλους τους μικρούς και απροστάτευτους υγροτόπους της χώρας.
Επίσης, θετική είναι η ρύθμιση που προβλέπει χρηματοδότηση των πράξεων κατεδάφισης από το Πράσινο Ταμείο κατά παρέκκλιση από τον περιορισμό του κανόνα «2,5%» επί των ετήσιων διαθεσίμων του. Η πρόβλεψη αυτή είναι πλέον απαραίτητο να επεκταθεί ώστε να καλύπτει τις ετήσιες ανάγκες για δασική διαχείριση και πρόληψη δασικών πυρκαγιών πριν την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου κάθε έτους.
Αναμένοντας τις δεσμεύσεις για κατεδαφίσεις αυθαιρέτων να γίνουν πράξη, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις καλούν την κυβέρνηση να αντιμετωπίσει με ειλικρίνεια τις δικές της ευθύνες στη διαχρονικά ανοιχτή πληγή της αυθαίρετης δόμησης και της πολιτικής υποκρισίας που στην πράξη καταλήγει σε περισσότερα αυθαίρετα, ελάχιστες κατεδαφίσεις και συνεχείς νομοθετικές ρυθμίσεις επιβράβευσης της παρανομίας.
Συγκεκριμένα, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις καλούν την κυβέρνηση να:
– Προχωρήσει άμεσα την κατεδάφιση όλων των τελεσίδικα παράνομων κτισμάτων και οικισμών, με προτεραιότητα εκείνα που βρίσκονται σε δάση, αιγιαλό και σε προστατευόμενες περιοχές.
– Σταματήσει αμέσως τη διαδικασία νέας ρύθμισης για τακτοποίηση παράνομων οικισμών μέσα σε δάση και δασικές εκτάσεις, των λεγόμενων «οικιστικών πυκνώσεων», τις οποίες εξαιρεί από ανάρτηση στους δασικούς χάρτες.
– Σταματήσει χωρίς περιστροφές το νομοσχέδιο που έχει έτοιμο το υπουργείο Οικονομικών για τον αιγιαλό, μέσα από το οποίο επιχειρείται νομιμοποίηση αυθαιρέτων σε αιγιαλό, παραλίες, θάλασσα, λίμνες και ποτάμια.
– Δημοσιεύσει στοιχεία για όλα τα αυθαίρετα που εμπίπτουν στις διατάξεις της τροπολογίας, καθώς και για την πορεία υλοποίησης των κατεδαφίσεων.
Οι νομοθετικές ρυθμίσεις που έπονται της απώλειας δεκάδων ανθρώπινων ζωών είναι ανεπαρκείς. Η δραματική εξέλιξη της πυρκαγιάς της 23ης Ιουλίου δείχνει με τραγικό τρόπο ότι η προστασία της φύσης είναι θέμα ζωής και θανάτου. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις καλούν όλα τα κόμματα να αναλογιστούν τις τεράστιες πολιτικές ευθύνες που φέρουν από την ψήφιση αλλεπάλληλων νομοθετικών ρυθμίσεων υπέρ αυθαιρέτων και να αρχίσουν επιτέλους να νομοθετούν υπέρ ζωντανών ανθρώπων και ζωντανής φύσης.
Σημειώσεις προς συντάκτες
1. Ο περιορισμός στη διάθεση των πόρων του Πράσινου Ταμείου σε ποσοστό 2,5% επί του συνόλου των διαθεσίμων του για έργα προστασίας του περιβάλλοντος και τις λειτουργικές του δαπάνες επιβλήθηκε το 2011 και το 2013 με το μεσοπρόθεσμο πλαίσιο δημοσιονομικής στρατηγικής.
2. Ενδεικτικά αναφέρονται οι βασικοί νόμοι τακτοποίησης αυθαιρέτων των τελευταίων ετών: Ν. 4014/2011, Ν. 4178/2013 και ν. 4495/2017.
