Ανοίγει ο δρόμος για τη θεσμική κατοχύρωση της προστασίας και διαχείρισης των πραγματευόμενων περιοχών Νατούρα σε όλη τη χώρα με την κεντρική ανατολική Κρήτη να είναι από τις πρώτες περιοχές στις οποίες έγινε μελέτη ειδικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η οποία είναι σε διαβούλευση από τις 16 Δεκεμβρίου με στόχο οι θεσμικοί φορείς, δήμοι περιφέρεια αλλά και όλοι, σύλλογοι και πολίτες να καταθέσουν τις απόψεις και τις προτάσεις τους για να ακολουθήσει η εκπόνηση Σχεδίων Διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών με τα αντίστοιχα προεδρικά διατάγματα.
Η Ειδική Περιβαλλοντική μελέτη καθορίζει ένα θεσμικό πλαίσιο οριοθέτησης και θεσμοθέτησης διαβαθμισμένων ζωνών προστασίας, θέτοντας σαφείς όρους και κανόνες για τις χρήσεις γης και την οικονομική δραστηριότητα στις προστατευόμενες περιοχές.
Στο Ρέθυμνο οι προστατευόμενες περιοχές Νατούρα είναι δέκα και συγκεκριμένα πρόκειται για τις παρακάτω: το Κουρταλιώτικο Φαράγγι, τη Μονή Πρέβελη και την ευρύτερη περιοχή, το Πρασσανό φαράγγι, Πατσός, Σφακορύακο ρέμα Παραλία Ρεθύμνου και εκβολή Γεροπόταμου, Περιβόλια, Σωρός – Αγκάθι – Κέδρος, Όρος Ίδη (Βορύζια ,Καλή Μαδάρα), Όρος Ψηλορείτης (νοτιοδυτικό τμήμα).
Σημειώνεται ότι η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ) αποτελεί την επιστημονική μελέτη τεκμηρίωσης για την έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος (ΠΔ) και του Σχεδίου Διαχείρισης (ΣΔ) των προστατευόμενων περιοχών. Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) έχει αναθέσει την εκπόνηση 23 ΕΠΜ και ΣΔ για τις 446 περιοχές του δικτύου Natura 2000 της χώρας, μοιρασμένων σε 11 ομάδες περιοχών. Το έργο προβλέπει την οριοθέτηση και θεσμοθέτηση διαβαθμισμένων ζωνών προστασίας των περιοχών Natura 2000 και αντίστοιχους όρους και περιορισμούς στις χρήσεις γης και στην άσκηση δραστηριοτήτων, με πολλαπλά οφέλη τόσο ως προς την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος όσο και προς την ανάπτυξη της χώρας.
Οι ΕΠΜ θα υποδείξουν τις ζώνες και τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης εντός των ορίων τους, σε συνάρτηση με τα προστατευόμενα είδη και οικοτόπους κάθε ομάδας περιοχών και σε αρμονία με τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες της ευρύτερης περιοχής. Τα Σχέδια Διαχείρισης θα επιτρέψουν τη θέσπιση κανόνων άσκησης των επιτρεπόμενων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στις περιοχές της μελέτης. Το έργο της εκπόνησης των ΕΠΜ, ΠΔ και Σχεδίων Διαχείρισης για περιοχές του Δικτύου Natura 2000, το οποίο για πρώτη φορά υλοποιείται στη χώρα μας, είναι εξαιρετικά σημαντικό τόσο για την προστασία του φυσικού μας περιβάλλοντος, όσο και σε σχέση με τις υποχρεώσεις της Ελλάδας απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Για την υλοποίηση του έργου των ΕΠΜ το ΥΠΕΝ (Δ/νση Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας / Τμήμα Προστατευόμενων Περιοχών, ως διευθύνουσα υπηρεσία) ανέθεσε το έργο σε ιδιώτες μελετητές μέσω σχετικών συμβάσεων, μετά τη διενέργεια ανοιχτού διεθνούς διαγωνισμού.
Αντίθετοι φορείς και σύλλογοι με τις εγκαταστάσεις αιολικών πάρκων
Η διαβούλευση ολοκληρώνεται την ερχόμενη Δεύτερα 31 Ιανουαρίου και ήδη οι φορείς έχουν καταθέσει σειρά προτάσεων ενώ και σε διαδικτυακές ημερίδες έχει συζητηθεί εκτενώς η μελέτη. Οι βασικές τροποποιήσεις που έχουν ήδη ζητήσει με σχετικές προτάσεις τους φορείς και σύλλογοι αφορούν στην κάθετη αντίθεση τους για την εγκαταστάσεις αιολικών πάρκων και ΑΠΕ στη ζώνη όπου επιτρέπεται ενώ ζητούν επιπλέον μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος στις δυο πρώτες ζώνες που έχουν χαρακτηριστεί ως ζώνες απολυτής προστασίας της φύσης.
Όπως ανέφερε μιλώντας στα «ΡΝ», ο αρμόδιος αντιπεριφερειάρχης Περιβάλλοντος Νίκος Ξυλούρης σε επόμενο περιφερειακό συμβούλιο θα τεθεί προς συζήτηση η ειδική περιβαλλοντική μελέτη για να κατατεθούν εκ νέου προτάσεις των δήμων και να συζητηθούν και όλες οι παρατηρήσεις, ώστε να υπάρξει σχετική γνωμοδότηση του περιφερειακού συμβουλίου. Ο κ. Ξυλούρης μίλησε για τη σημασία που έχει η συγκεκριμένη μελέτη η οποία όπως είπε αποτελεί το πρώτο βήμα για τη θεσμική προστασία και «αξιοποίηση» των περιοχών Νατούρα του νησιού.
«Πρόκειται για την πρώτη μελέτη που γίνεται και αφορά στην κεντρική Κρήτη (Ρέθυμνο – Ηράκλειο και Λασίθι) και έπεται η δεύτερη που αφορά το δυτικό Ρέθυμνο και τα Χανιά. Η μελέτη προβλέπει μια ζωνοποίηση των περιοχών Νατούρα σε τέσσερις ζώνες και προβλέπει τόσο τα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος όσο και η δυνατότητα ανάπτυξης τους, ιδίως στην τετάρτη ζώνη (εξωτερική). Έχουν κατατεθεί προτάσεις από τους δήμους τους φορείς διαχείρισης των περιοχών αυτών, από οικολογικούς συλλόγους, φορείς όπως τα Γεωπάρκα, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και από φορείς που έχουν να κάνουν όχι μόνο από πλευράς ενδιαφέροντος για τις περιοχές αυτές αλλά και από εκείνους που έχουν θεσμικό ρόλο. Η μελέτη αυτή που είναι το υπόβαθρο για την «αξιοποίηση» των περιοχών Νατούρα γίνεται 25 χρόνια μετά τη θεσμοθέτηση τους, καθώς μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει τίποτα που να κατοχυρώνει τη λειτουργία των περιοχών. Μετά την έγκριση της ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης προβλέπονται ειδικά διαχειριστικά σχέδια για όσες πράξεις γίνουν τις περιοχές αυτές. Άρα υπάρχει μια δεύτερη δικλείδα που θα εξετάσει με βάση τις ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες το τι μπορεί να γίνει.
Σε γενικές γραμμές υπάρχει μια αποδοχή προς τη μελέτη. Όμως ο καθένας για την περιοχή του και για τις δράσεις που προβλέπονται έχει τις δικές του αντιπροτάσεις. Οι περισσότερες εξ αυτών αφορούν στην οριοθέτηση των ζωνών, δηλαδή ζητάνε να μικρύνουν οι περιοχές που μπορούν να αξιοποιηθούν για ΑΠΕ, να επεκταθούν οι περιοχές που είναι απολυτής προστασίας, και περιοχές προστασίας τη φύσης. Ζητούν επίσης επιπλέον δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος. Αρχές Φεβρουάριου θα συζητηθεί στο περιφερειακό συμβούλιο η μελέτη. Μέχρι τη Δευτέρα οι φορείς καταθέτουν προτάσεις, ακολούθως θα διαμορφωθεί νέο νομοσχέδιο το οποίο θα ξανατεθεί σε διαβούλευση και εκεί θα μπορούμε να εκφράσουμε ξανά τις απόψεις μας» ανέφερε ο κ. Ξυλούρης.
Από την πλευρά του ο Αλέκος Στεφανάκης, επιστημονικός συνεργάτης της ομάδας μελετητών με αντικείμενο το κομμάτι της κτηνοτροφίας μιλώντας στα «ΡΝ» τόνισε ότι παρατηρούνται προβλήματα υπερβόσκησης σε ορεινές περιοχές του Ψηλορείτη.
Και όπως είπε είναι απαραίτητο να επανέλθει η περιτροπική βόσκηση: «Σε ότι αφορά το Ρέθυμνο στα δυτικά του Ρεθύμνου δεν έχουμε προβλήματα, ενώ έχουμε σημαντικά προβλήματα ανατολικά λόγω της υψηλής πυκνότητας βόσκησης από τα ζώα και ασφαλώς έχουμε υπερβόσκηση. Είναι οι ορεινές περιοχές του Ψηλορείτη κυρίως. Ο νομός είναι κτηνοτροφικός και έχει έναν πολύ υψηλό βαθμό εκσυγχρονισμού και όπου υπάρχει εκσυγχρονισμός και εφαρμόζονται συστήματα εκ περιτροπής, δεν υπάρχει καμία αρνητική επίδραση στις περιοχές natura. Αντίθετα, έχουμε προβλήματα υπερβόσκησης στις ορεινές περιοχές του Ψηλορείτη. Από κει και πέρα καταλαβαίνετε ότι δεν είναι μόνο η κτηνοτροφία, γιατί ο βασικός χρήστης αυτών των περιοχών είναι ο άνθρωπος και ένα από τα εργαλεία που χρησιμοποιεί αυτούς τους πόρους είναι η κτηνοτροφία που μπορεί να έχει δύο όψεις. Ασφαλώς γίνεται μια προσπάθεια να επιτραπούν στις διάφορες ζώνες οι ιδιότητες αυτές που θα επιτρέπουν την ανάπτυξη και του αγροτουρισμού, ήπιων μορφών δηλαδή ανάπτυξης δραστηριοτήτων και δευτερογενή τομέα που θα υποστηρίξει τη σύνδεση του πρωτογενή, του αγροτοδιατροφικού τομέα με τον τουρισμό.
Υπάρχει πρόβλεψη στη μελέτη να επιτρέπεται η δημιουργία υποδομών, – όχι στις περιοχές υψηλής προστασίας -, οι οποίες θα επιτρέψουν την εφαρμογή του συστήματος περιτροπικής βόσκησης. Δηλαδή ο στόχος είναι να φεύγουν τα ζώα από τις περιοχές ,τις περιόδους που δεν υπάρχει χόρτο. Αυτό το σύστημα διαταράχθηκε σημαντικά από τον τρόπο που ελέγχουν τη χορήγηση των επιδοτήσεων. Πάντα ήταν η περιτροπική βόσκηση τις προηγούμενες γενιές, τώρα καταργήθηκαν. Αυτό πρέπει να επανέλθει γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να το βρούμε μπροστά μας γιατί ασφαλώς ακούτε από το 2014 για πρασίνισμα, για προστασία, είναι υποχρεώσεις που υπογράφουν όλοι οι δικαιούχοι της κοινής αγροτικής πολιτικής μόνο που δεν ελέγχονται μέχρι σήμερα» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Παράλληλα, ο κ. Στεφανάκης, επεσήμανε πως έχουν καταγράφει αντιδράσεις κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης της ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης αναφορικά με τις ανεμογεννήτριες: «Στη μελέτη προτείνονται ήπια συστήματα τα οποία δεν ενοχλούν το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα του τόπου, άρα στην ουσία έμμεσα, απαγορεύονται οι ΑΠΕ. Είναι σαφής ο προσανατολισμός της μελέτης, αν θέλει μικρές βελτιώσεις ή συγκεκριμένες εξειδικεύσεις, με τη διαβούλευση που έγινε και για το Γεωπάρκο του Ψηλορείτη, και την προχθεσινή ανοιχτή διαβούλευση που κράτησε αρκετές ώρες τέθηκαν τα θέματα, και το θέμα των ανεμογεννητριών και πολλοί δήμαρχοι ήταν αρνητικοί και εντελώς κάθετοι και προτάθηκε στον υπεύθυνο του γραφείου να κάνει συζήτηση με το υπουργείο για να κάνει απαγόρευση για τις ανεμογεννήτριες».
