Η χώρα μας ακόμα βρίσκεται στον απόηχο, στην θλίψη και στο θυμό που άφησε το αποτρόπαιο έγκλημα στα Χανιά. Στον απόηχό του και το εξαίρετο άρθρο του κ. Χάρη Στρατιδάκη με τίτλο «Μήπως στην Κρήτη η ανθρώπινη ζωή παραέγινε φθηνή» στην εφημερίδα «Ρεθεμνιώτικα Νέα» (Παρασκευή, 19 Ιουλίου 2019). Στο σημείωμά μου αυτό θα ήθελα να παραθέσω κάποιες λίγες σκέψεις, όχι ως αντίθετη άποψη στις σκέψεις που κατέθεσε ο αρθρογράφος αλλά ως απαραίτητο συμπλήρωμά τους.
Το άρθρο συμπυκνώνει πολλές διαπιστώσεις από συναθροισμένα μέσα στο χρόνο γεγονότα και συμπεριφορές στην Κρήτη, με αφορμή την δολοφονία της αμερικανίδας βιολόγου. Δε νομίζω ότι θα μπορούσε κάποιος να αμφισβητήσει ότι πολλά έχουν αλλάξει στον τόπο μας και στον τρόπο ζωής των κατοίκων του. Η επίδραση προτύπων, που εμφανίστηκαν κυρίως στη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, απόρροια ενός ταχύτατα οικονομικού μοντέλου που δεν ακολούθησε πάντα μία περίοδο προετοιμασίας και σχεδιασμού από τη μια, και επιπολάζουσες πρακτικές, παραδόσεις και αντιλήψεις, που προσβάλλουν την κοινωνία της Κρήτης, από την άλλη, έχουν συζητηθεί και στιγματιστεί αρνητικά πολλές φορές τα τελευταία χρόνια. Από τις διαπιστώσεις αυτές όμως μέχρι τη γενίκευση που επιχειρείται μερικές φορές υπάρχει σημαντική απόσταση. Η σύγκριση της Κρήτης με άλλες ελληνικές περιφέρειες, που δε συνοδεύεται από τη συστηματική ανάγνωση και γνώση των δεδομένων, ενισχύει τη γενίκευση αυτή. Επιπρόσθετα, η κριτική και γενικότερα οι διαπιστώσεις όταν δεν συμπληρώνονται από την απαραίτητη ενθάρρυνση και προτροπή, με αναφορές βασισμένες σε θετικές εμπειρίες και δεδομένα από τη ζωή της Κρήτης, εγείρουν ένα αίσθημα αδικίας για το νησί και τους κατοίκους του.
Είναι επίσης σημαντικό να παρουσιαστεί η αντίσταση της Κρήτης στην κατάσταση που γλαφυρά προβάλλει το άρθρο, αυτή που εκφράζεται σήμερα με πολλούς τρόπους, όπως με σημαντικές δράσεις αλληλεγγύης και ενσυναίσθησης από πολλούς εθελοντικούς και μη κυβερνητικούς φορείς, αλλά και πολλά πρόσωπα που αφιέρωσαν και αφιερώνουν ακόμη και τη ζωή τους στην υπηρεσία του συνανθρώπου, του αρρώστου και της οικογένειας που στερείται και υποφέρει. Ειδική αναφορά θα μπορούσε να γίνει στη γυναίκα της Κρήτης που αναλαμβάνει σημαντικούς ρόλους στο νησί από Μινωικής εποχής μέχρι σήμερα. Πολλά παραδείγματα γυναικών, που στήριξαν πρόσωπα και οικογένειες των οποίων τα δικαιώματα και η αξιοπρέπεια προσβλήθηκαν, στις δύσκολες περιόδους που δοκίμασαν και δοκιμάζουν τη ζωή της Κρήτης, θα μπορούσαν να κατατεθούν ως σημαντικό αντίβαρο απέναντι στη στυγερή και αποτρόπαιη αυτή δολοφονία. Από την Άλκηστη Αγοραστάκη, την Χανιώτισσα που πάλευε στα κύματα του ναυαγίου στην Φαλκονέρα για να σώσει αρκετούς συνανθρώπους της και να χαθεί τελικά μέσα στην προσπάθειά της, μέχρι τις γυναίκες εκείνες που οδηγούν αναπηρικά κινήματα, φορείς ασθενών με καρκίνο και άνοια, οργανισμούς προστασίας της κακοποιημένης γυναίκας. Ένας ατέλειωτος κατάλογος από εθελοντές και λειτουργούς φωτογραφίζει το άλλο πρόσωπο της Κρήτης, αυτό που προβάλει τις ρίζες, την καταγωγή αλλά και την σημερινή παρουσία της σε μία περίοδο που απειλεί παγκόσμια αναγνωρισμένες αρχές και αξίες.
Θα ήθελα να επαναλάβω ότι το σημείωμα αυτό δεν αντιτίθεται μεν στις απόψεις και τις διαπιστώσεις που δίνουν μια εικόνα της ζωής της Κρήτης, όπως περιγράφονται στο συγκεκριμένο άρθρο, αλλά δεν αποδέχεται όμως και την γενίκευση που γίνεται αντιληπτή από την ανάγνωση του τίτλου, καθώς και τις συγκρίσεις που είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε στιγματισμό και σε μονόπλευρες ερμηνείες. Την εικόνα της Κρήτης που αντιστέκεται, που σέβεται και ενισχύει τον πάσχοντα, τον πληγωμένο και αυτόν που υποφέρει, επιχείρησε συνοπτικά να αναδείξει αυτό το σημείωμα. Ο κύριος στόχος του ήταν να συμβάλλει στην ενδυνάμωση της κοινωνίας της Κρήτης, ώστε αυτή να συνεχίσει να αντιστέκεται σε ότι επιχειρεί να την αλλάξει, όπως αυτά που την προσβάλλουν, καθώς και να προβάλλει και τους σημερινούς ανώνυμους και επώνυμους σημαντικούς ανθρώπους της. Ίσως η Κρήτη, όσο ποτέ άλλοτε, να χρειάζεται τον Ισοκράτη της δικής μας εποχής, που σε μία δύσκολη συγκυρία που την στιγματίζει η δολοφονία της Αμερικανίδας, να προειδοποιεί, να ενθαρρύνει και να προτρέπει για τη διαδρομή που οφείλουμε να ακολουθήσουμε.
(Το σημείωμα αυτό αφιερώνεται στην μνήμη της Αμερικανίδας Βιολόγου Suzanne Eaton που δολοφονήθηκε στα Χανιά και στη μνήμη της Χανιώτισσας Άλκηστις Αγοραστάκη που θυσιάστηκε για να σώσει τη ζωή πολλών συνανθρώπων της στο ναυάγιο του Ηρακλείου)
* Ο Χρήστος Λιονής, είναι καθηγητής Ιατρικής Πανεπιστημίου Κρήτης
