Ανδρέας Νενεδάκης
Του Γ. Η. ΟΡΦΑΝΟΥ
Τέλη Νοέμβρη του 2006, έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών ο γνωστός Κρητικός λογοτέχνης, Ανδρέας Νενεδάκης. Στην επέτειο από το θάνατό του θα αφιερώσουμε λίγες γραμμές σήμερα ως φόρο τιμής στην προσφορά του στα Ελληνικά Γράμματα.
Ο Νενεδάκης είχε γεννηθεί το 1918 στο Ρέθυμνο. Λίγα χρόνια πριν το ξέσπασμα του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου και σε ηλικία 20 ετών εγκαθίσταται στην Αθήνα (1938). Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα γράμματα μέσα στον πόλεμο, το 1941, με τη δημοσίευση στίχων στην εφημερίδα «Νίκη». Την ίδια χρονιά, διέφυγε στη Μέση Ανατολή και κατατάχτηκε στον Ελληνικό Στρατό, πολέμησε στο Ελ Αλαμέιν και κατά τη διάρκεια της παραμονής του εκεί άρχισε να ασχολείται με τη θεατρική γραφή.
Καταδικάστηκε, όμως, το 1944 σε θάνατο για τη συμμετοχή του στο κίνημα της Μέσης Ανατολής. Έτσι, τα κατοπινά οχτώ χρόνια (έως το 1952) ήταν γεμάτα διωγμούς και φυλακίσεις. Μετά την επιστροφή του στην Αθήνα, άνοιξε την γκαλερί «Κεραία» και ασχολήθηκε επαγγελματικά με διοργανώσεις εκθέσεων ζωγραφικής. Η γκαλερί λειτούργησε ως το 1967, ενώ το 1954 ο Ανδρέας Νενεδάκης εξέδωσε το χρονικό «Μπιρ Χακίμ» και ακολούθησαν πεζογραφήματα, μελέτες και άρθρα του σε εφημερίδες και περιοδικά.
Κατά τη διάρκεια της απριλιανής δικτατορίας, έφυγε από την Ελλάδα και έζησε στη Γαλλία και τη Σουηδία, όπου έγινε μέλος της Σουηδικής Εταιρείας Συγγραφέων. Μετά την πτώση, όμως, της χούντας, επανήλθε και ανέλαβε τη διοργάνωση του Εικαστικού Φεστιβάλ Κρήτης (1976-1977).
Γνωστά έργα του: «Άσπροι φράχτες», «Τα πορτοκάλια είναι πικρά τον Οχτώβρη», «Οι μαργαρίτες του αγίου», «Απαγορεύεται», «Ο ζωγράφος Τσίγκος στον πόλεμο και στη φυλακή», «Svart April» (Μαύρος Απρίλης, κυκλοφόρησε πρώτα στα σουηδικά), «Άδεια Ηνιοχείας» κ.ά.
Το 1992 τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο για το μυθιστόρημά του «Οι βουκέφαλοι», ενώ η εφημερίδα «Ριζοσπάστης» πολλά χρόνια αργότερα, το Νοέμβρη του 2006, σημειώνει για το σύνολο του έργου του Ρεθυμνιώτη λογοτέχνη: «Έντονα αυτοβιογραφικό το έργο του είναι ρεαλιστικό, με ποιητικές αποχρώσεις. Η γραφή του αντλεί την αμεσότητα και τη δυναμική της από το λαϊκό προφορικό λόγο» και στο Αρχείο του ΕΚΕΒΙ για τον τρόπο γραφής του Α. Νενεδάκη διαβάζουμε ότι «κινείται ανάμεσα στην ποίηση, την πεζογραφία και το απομνημόνευμα και βασικό χαρακτηριστικό της είναι η δύναμη της αφήγησης, που πηγάζει από τη συναισθηματική εμπλοκή του συγγραφέα στα γεγονότα της αφήγησης και ο ιστορικός και κοινωνικός προβληματισμός».
«Στο λογοτεχνικό έργο του Νενεδάκη, γράφει, εξάλλου, ο πανεπιστημιακός Φ. Νικολόπουλος στην αθηναϊκή εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» στις 12/09/1999 σε βιβλιοπαρουσίαση της «Αδείας Ηνιοχείας», κυριαρχεί η ρεθυμνιώτικη κοινωνία των προπολεμικών δεκαετιών του ’20 και του ’30. Παραπέρα υπάρχει όμως ολόκληρη η ελληνική κοινωνία, όπως ζυμώνεται μέσα στις εντάσεις, στις αντιθέσεις και στις τραγικές συγκρούσεις, που συνέβησαν μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο του 1944-49. Μια κοινωνία που παλεύει να βρει την ταυτότητά της πιεζόμενη από την ξένη εξάρτηση και παράλληλα αποπειρώμενη να συνειδητοποιήσει το βάθος των δικών της δυνάμεων, που θέλουν να πουν κάποια «όχι», να προβούν στις δικές τους υπερβάσεις. Μια κοινωνία όπως τη βλέπει κυρίως εκείνος που είναι με την πλευρά των «όχι», με την πλευρά των υπερβάσεων!»
Πηγές για το παρόν δημοσίευμα: Το Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών του ΕΚΕΒΙ (Εθνικό Κέντρο Βιβλίου), Δημοσιεύματα με το άγγελμα του θανάτου του στις εφημερίδες των Αθηνών «Καθημερινή» (25 -11 -2006) και «Ριζοσπάστης» (28 – 11 – 2006).