Του ΒΑΓΓΕΛΗ ΠΑΠΑΔΑΚΙ*
Πριν λίγες μέρες πήρα στα χέρια μου το βιβλίο του εξαιρετικού συμπολίτη κ. Μιχάλη Τζεκάκη, το οποίο αναφέρεται βιογραφικά στον εκλιπόντα προ εξαετίας θεολόγο εκπαιδευτικό κ. Γιάννη Κουμεντάκη. Δεν είμαι ειδικός για να κάνω βιβλιοκριτική, αλλά ωστόσο θα γράψω μερικές αράδες, γιατί αξίζει πραγματικά και για τον έχοντα την επιμέλεια του βιβλίου, αλλά και για τον εκλιπόντα εξαιρετικό εκπαιδευτικό.
Ο επιμελητής του βιβλίου κ. Μιχάλης Τζεκάκης, δεν νομίζω ότι χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Είναι ο συμπολίτης εκείνος, που σιωπηλά, παρέα με τον άλλο εξαιρετικό και αείμνηστο συμπολίτη Μάρκο Γιουμπάκη, με ατέλειωτες ώρες δουλειάς, επί σειρά ετών, οργάνωσαν εξαιρετικά τη δημοτική βιβλιοθήκη Ρεθύμνου, και στη συνέχεια, με πρόσκληση του Πανεπιστήμιου, οργάνωσε άψογα αναδεικνύοντας την και τη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης. Στην συγκεκριμένη έκδοση που αναφέρω, με θαυμαστή επιμέλεια και υπομονή, διαχειρίστηκε με την οικογένεια του κ. Κουμεντάκη το αρχείο του, το ταξινόμησε προσεκτικά και κατάφερε να παρουσιάσει, όπως αρμόζει στην πόλη των γραμμάτων, στην πόλη μας, ένα εξαιρετικό βιογραφικό τόμο, για τον εκπαιδευτικό και άνθρωπο Γιάννη Κουμεντάκη.
Ο Γιάννης Κουμεντάκης ήταν ένας εκπαιδευτικός που πέρασαν από τα χέρια του εκατοντάδες μαθητές στο νομό Ρεθύμνου και γαλουχήθηκαν με πατροπαράδοτες αξίες και ιδανικά, με τις καλύτερες θεολογικές και φιλοσοφικές σκέψεις, από τον εκπληκτικά ελκυστικό τρόπο που δίδασκε (είχα κι εγώ την ευτυχία και τύχη να είμαι ένας από τους μαθητές του) μέσα στην τάξη, αλλά και έξω από αυτήν!
Ο βιογραφικός τόμος, για τον οποίο αναφέρομαι, πέρα από τα κλασσικά, την εισαγωγή, το επίμετρο και τον επίλογο, χωρίζεται σε επτά κατηγορίες – ενότητες, τις εξής: 1) τα κείμενα, 2) αναμνήσεις της νιότης, 3) τα δώρα του γάμου, 4) στο μετερίζι της εκπαίδευσης, 5) από άμβωνος, 6) από βήματος επετειακών εορτασμών και 7) όσα τον άγγιξαν.
Πολλές ιστορίες που γράφονται στο βιβλίο, θυμάμαι σαν τώρα ό,τι μας τις είχε πει ο ίδιος ο κ. Κουμεντάκης μέσα στην τάξη, συνδυάζοντας τις πάντα εξαιρετικά με το μάθημα της ημέρας, με κορυφαίες αυτές του πλυσταριού, της πείνας και της ορκωμοσίας του σαν εκπαιδευτικού με τη στρατιωτική στολή.
Διαβάζοντας το βιβλίο, σίγουρα θα ξυπνήσουν πολλαπλές μνήμες από τα αθώα μαθητικά χρόνια τους, στους πρώην μαθητές του κ. Κουμεντάκη. Οποιοσδήποτε άλλος το διαβάσει σίγουρα δεν θα χάσει, ανακαλύπτοντας μέσα στις σελίδες του πέρα από έναν κήρυκα του χριστιανισμού, που καθήλωνε με τη ρητορική του δεινότητα το εκκλησίασμα και έναν ευαίσθητο, προσεκτικό εκπαιδευτικό, με όλη τη σημασία της λέξης, που ο στόχος του ήταν πάντα να προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο, μπολιάζοντας τους μαθητές του με ήθος, αξίες, οράματα και ιδέες, για τα δύσκολα μονοπάτια στη συνέχεια της ζωής τους. Έναν εκπαιδευτικό γαλουχημένο και ταγμένο στο τρίπτυχο που κυριαρχούσε στην εποχή του «Πατρίδα – θρησκεία – οικογένεια» και στο λειτούργημα του εκπαιδευτικού, που υπηρέτησε με αφοσίωση για πάνω από τριάντα χρόνια, άριστο γνώστη της γλώσσας, αλλά και γλωσσοπλάστη, ιστοριοδίφη, λαογράφο και φυσιολάτρη.
Μέσα στις σελίδες του θα ανακαλύψουμε από τα κείμενα του Γ.Γ.Κ. την απλοϊκή μα και αστική ηθική της εποχής, που άλλοτε εξυψώνει τον άνθρωπο και άλλοτε τον συνθλίβει. Τη ζωτική ανάγκη του εκπαιδευτικού για νοηματοδότηση της καθημερινότητας προς τους μαθητές του, καθοδηγώντας τους για τις καλύτερες δυνατές επιλογές στη ζωή τους. Το συναισθηματικό τρόπο επιβίωσης στις αλλαγές των καιρών. Αλλά και την αβεβαιότητα ή τη ματαίωση νοημάτων ηθών, αξιών και προσδοκιών, που χάνονται, με τις προσπάθειες και εκκλήσεις του Γ.Γ.Κ., να μπορέσουν να διατηρηθούν έχοντας ζωτική σημασία, σαν πολύτιμες παρακαταθήκες παράδοσης μιας κοινωνίας, της πόλης και του χωριού, για να μην τα σβήσει όλα η εξέλιξη και ο χρόνος.
Στην ετοιμολογία της λέξης άνθρωπος υπάρχουν πολλές ερμηνείες. Οι επικρατέστερες είναι αυτή που ετυμολογεί τη λέξη «άνθρωπος» από το «άνω» + «θρώσκω» (αναπηδώ) + «όπωπα» (παρακείμενος του «ορώ», δηλ. βλέπω). Δηλαδή, αυτός που πορεύεται και κοιτάζει προς τα πάνω. Αυτή άποψη βρίσκει φυσιολογικά θερμότερη αποδοχή στους θεολογικούς και θρησκευτικούς κύκλους, αφού υπονοεί την πορεία του ανθρώπου προς τον Θεό (όπως κι αν λέγεται αυτός).
Και η άλλη κατά τον Σωκράτη είναι ό,τι: το μοναδικό ζώον, το οποίον «αναθρεί ά όπωπε», παρατηρεί δηλαδή με μεγάλη προσοχή ό,τι έχει δει.
Και οι δυο αυτές ετοιμολογίες αντιπροσωπεύουν ακριβώς ό,τι έπραξε ο κ. Γιάννης Κουμεντάκης σε όλη του τη ζωή και από αυτές τις παρατηρήσεις και σημαντικές καταγραφές του, από το προσωπικό του αρχείο, αποτελούνται οι 365 σελίδες του βιβλίου με τίτλο: «Βιος και λόγος του Γιάννη. Γ. Κουμεντάκη» με την εξαιρετική επιμέλεια του Μιχάλη Ν. Τζεκάκη και την ευγενική χορηγία της Ι. Μ. Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου.
Σημείωση: Πηγή ετυμολογίας της λέξης άνθρωπος από το διαδίκτυο.
* Ο Βαγγέλης Παπαδάκις είναι π. διευθυντής του 1ου Γυμνασίου Ρεθύμνου -Ε:11 Φυσικής αγωγής
